Міністэрства замежных спраў Беларусі апублікавала даклад аб найбольш рэзанансных выпадках парушэння правоў чалавека ў асобных краінах свету. Гэты грунтоўны дакумент (аб’ём — каля 80 старонак) таксама быў прадстаўлены на панэльнай дыскусіі «75-я гадавіна Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека: важнасць выканання дзяржавамі міжнародных абавязацельстваў» падчас 53-й сесіі Савета па правах чалавека ў Жэневе. «Даклад з’яўляецца лагічным працягам практыкі, што ўстаялася, па шырокім асвятленні знешнепалітычным ведамствам інфармацыі аб тых укаранелых сістэмных праблемах, якія адчуваюць заходнія грамадствы ў галіне захавання правоў чалавека, — адзначыў міністр замежных спраў Сяргей Алейнік. — Гэты дакумент не закліканы судзіць тыя ці іншыя краіны па прыкмеце эфектыўнасці рэалізацыі правоў чалавека. Ідэальных дзяржаў у гэтых адносінах проста не існуе. Наіўна было б меркаваць, што лякала грамадскага ўкладу адных краін могуць стаць універсальнай меркай для жыцця іншых дзяржаў, якія маюць іншую гісторыю, культуру, побыт. Роўна як і ў корані абсурднай будзе спроба вынесці вердыкт ці даць камусьці ацэнку, чым часта грашаць, дарэчы, самі заходнія краіны». Як на Захадзе парушаюць правы чалавека?
У аснову даклада Міністэрства замежных спраў Беларусі, акрамя зводак СМІ, ляглі звесткі са справаздач універсальных перыядычных аглядаў Савета ААН па правах чалавека (СПЧ), заключэнняў спецыяльных працэдур СПЧ і міжнародных праваабарончых органаў, дакладаў рэгіянальных і нацыянальных няўрадавых арганізацый. Даклад дэманструе агульную, характэрную для ўсіх заходніх краін канфігурацыю праблем: гэта сістэмная дыскрымінацыя ў грамадстве, практычна штодзённыя сілавыя разгоны мірных пратэстоўцаў, якія выступаюць за паляпшэнне сацыяльна-эканамічных правоў насельніцтва, парушэнні правоў бежанцаў і мігрантаў, блакіраванне доступу да СМІ, якія вяшчаюць альтэрнатыўны ўрадавы пункт гледжання.
«Усё гэта яскрава праілюстравана ў дакладзе на прыкладзе канкрэтных кейсаў, якія адкрыта дэманструюць падвойныя стандарты заходніх краін у дачыненні да захавання правоў чалавека ў сябе дома і ў іншых дзяржавах. Забеспячэнне правоў чалавека з’яўляецца перш за ўсё ўнутранай справай кожнай дзяржавы, бо складае важную частку штодзённай работы ўсіх органаў дзяржаўнай машыны. І заходнія краіны не з’яўляюцца нейкім выключэннем. Кожная краіна ўнікальная ў сваёй разнастайнасці, і няма адзінага рэцэпта, які можна было б прымяніць да ўсіх грамадстваў, — падкрэсліў Сяргей Алейнік. — На жаль, гэтага разумення цяпер катастрафічна не хапае многім. Ніхто ў сучасным свеце не сумняваецца ў важнасці правоў чалавека. Аднак усім неабходна пазбавіцца ад ілжывай перакананасці ў наяўнасці ўніверсальнага кансэнсусу аб нейкім ідэальным або прымальным міжнародным стандарце выканання канцэпцыі правоў чалавека».
У першы дзень работы 53-й сесіі Савета па правах чалавека ў Жэневе прайшло інтэрактыўнае абмеркаванне штогадовага даклада Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека. У дыскусіі ўдзельнічалі больш за 120 дзяржаў. Пастаянны прадстаўнік Беларусі пры Аддзяленні ААН у Жэневе Ларыса Бельская ў сваім выступленні адзначыла: «Прынцып суверэннай роўнасці ўсіх дзяржаў-членаў — аснова дзейнасці ААН ва ўсіх галінах, уключаючы правы чалавека, гэтак жа як і прынцып неўмяшання ў кампетэнцыю дзяржавы, якая нясе асноўную адказнасць па ажыццяўленні правоў чалавека. Калі ўсе партнёры па праваабарончай сістэме будуць дзейнічаць на гэтых прынцыпах, не прыпісваючы сабе квазісудовыя функцыі, тады мы зможам казаць аб рэальным супрацоўніцтве па правах чалавека».
«На жаль, цяпер СПЧ і многія праваабарончыя структуры — гэта інструмент вялікай палітыкі, — канстатавала дыпламат. — Дамінуючая ў ААН праваабарончая дактрына часта блакіруе альтэрнатыўныя меркаванні, ігнаруе нацыянальную спецыфіку, культурныя і рэлігійныя асаблівасці незаходніх дзяржаў. Савету і Упраўленню Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека (УВКПЧ) неабходна спыніць ціск праз ангажаваныя краінавыя мандаты на Беларусь, Расію, Сірыю, Нікарагуа, Іран і шэраг іншых дзяржаў, спыніць грубыя спробы ўмяшання ва ўнутраныя справы Кітая на падставе правоў чалавека ў Сіньцзяне».
Ларыса Бельская заявіла: «Беларусь не будзе мірыцца з тым, што тэма правоў чалавека выкарыстоўваецца для абслугоўвання палітыкі ціску і санкцый. Немагчыма супрацоўнічаць з механізмамі, навязанымі супраць волі суверэннай дзяржавы. Мы былі і застаёмся адкрытымі да ўзаемадзеяння з УВКПЧ на аснове нашых нацыянальных інтарэсаў». Беларускі бок лічыць, што Упраўленню Вярхоўнага камісара ААН па правах чалавека патрэбны не дадатковыя рэсурсы, а адмова ад палітызацыі, бесстароннасць і актывізацыя работы з дзяржавамі на аснове прыярытэтаў, якія вызначаюцца ўрадамі.
Захад маніпулюе правамі чалавека для атрымання пераваг у геастратэгічнай канкурэнцыі, лічыць пастаянны прадстаўнік Беларусі пры Аддзяленні ААН у Жэневе. Беларускі дыпламат звярнула ўвагу, што ўсеагульная дэкларацыя правоў чалавека забараняе парушаць асноўныя правы і свабоды чалавека і адначасова прызнаецца права дзяржаў іх рэгуляваць. У дэкларацыі замацаваны правы на жыццё, свабоду і асабістую недатыкальнасць, права на адукацыю і права на ўсебаковы ўдзел у культурным жыцці, свабоду ад катаванняў або жорсткага, бесчалавечнага абыходжання або пакарання, права на свабоду думкі, сумлення і рэлігіі. «З тых часоў шмат што змянілася ў бок прагрэсу. Арганізацыя Аб’яднаных Нацый распрацавала і прыняла больш за дзясятак асноўных міжнародных дагавораў па правах чалавека. 30 гадоў таму Венская дэкларацыя і праграма дзеянняў устанавілі роўны статус усіх правоў чалавека, не толькі грамадзянскіх і палітычных, але таксама эканамічных і культурных», — адзначыла Ларыса Бельская.
Аднак навязванне Захадам «дэмакратыі», створанай па іх узорах, і аднабаковае тлумачэнне міжнародных палажэнняў аб правах чалавека разбуральныя для міжнародных адносін і ставяць пад пагрозу ўстойлівае развіццё. Пра гэта заявіла начальнік Галоўнага ўпраўлення шматбаковай дыпламатыі МЗС Беларусі Ірына Вялічка падчас дыскусіі, арганізаванай у рамках 53-й сесіі Савета па правах чалавека ў Жэневе, паведаміла БелТА. «Беларусь ніколі не імкнулася да канфрантацыі па правах чалавека і не імкнецца да яе ў кантэксце гэтага даклада», — патлумачыла Ірына Вялічка. Яна звярнула ўвагу, што міністр замежных спраў Беларусі Сяргей Алейнік у прадмове да даклада заявіў, што ўзаемапаважлівы дыялог і ўлік нацыянальных асаблівасцяў развіцця кожнай канкрэтнай краіны павінны быць вызначальнымі ў міждзяржаўных адносінах, у тым ліку па пытаннях правоў чалавека. «Зварот хоць бы да тых праблем, якія пазначаны ў гэтым дакладзе, стане залогам павагі, асновай для даверу і супрацоўніцтва ў агульных інтарэсах заахвочвання і прасоўвання правоў чалавека ва ўсім свеце, а таксама адчувальным укладам у захаванне Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека, якая не павінна тлумачыцца зменліва», — падкрэсліла дыпламат.
Краіны Захаду дэманструюць тлумачэнне міжнароднай канцэпцыі правоў чалавека ва ўгоду сваім інтарэсам, заявіла начальнік Галоўнага ўпраўлення шматбаковай дыпламатыі МЗС Беларусі. «Ніхто не спрачаецца пра важнасць правоў чалавека. Аднак правы чалавека не з’яўляюцца прэрагатывай пэўнай групы краін і не застрахаваны ад іх невыканання пад падставай надання асобнымі краінамі сабе статусу развітых дэмакратый, — працягнула Ірына Вялічка. — На жаль, менавіта такі спажывецкі падыход і тлумачэнне міжнароднай канцэпцыі правоў чалавека ва ўгоду сваім інтарэсам дэманструе Захад, уводзячы эканамічныя санкцыі і нават развязваючы гібрыдныя войны супраць тых краін, якія, на думку заходніх краін, не адпавядаюць іх дэмакратычным ідэалам. У гэтай сувязі лагічна напрошваецца пытанне: «А суддзі хто?»
Дырэктар Цэнтра міжнародных даследаванняў Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта Алег Лешанюк адзначыў, што асобныя краіны выкарыстоўваюць Усеагульную дэкларацыю правоў чалавека і Парадку дня-2030 толькі ў папулісцкіх мэтах, каб перакласці адказнасць на шматбаковыя інстытуты. «Санкцыі ідуць насуперак з Усеагульнай дэкларацыяй правоў чалавека, але адказнасць за гэта нясе легітымнасць міжнародных інстытутаў, а не аўтары санкцый, — заўважыў Алег Лешанюк. — Эфект бумеранга ў выглядзе адмоўнай грамадскай думкі кладзецца не на аўтараў санкцый, а на міжнародных чыноўнікаў і нацыянальных дзяржслужачых трэціх краін, якія рэалізоўваюць Парадак дня-2030». Так, па меркаванні эксперта, прымусовыя меры супраць нашай краіны перашкаджаюць рэалізацыі эканамічных і сацыяльных правоў не проста беларусаў, а ўстойліваму развіццю ўсяго рэгіёна, уключаючы дзяржавы Усходняй Еўропы.
Вось некаторыя прыклады парушэння правоў чалавека ў краінах Захаду. У Бельгіі, паводле звестак экспертаў Amnesty Іnternatіonal, умовы ў турмах «бесчалавечныя», няма доступу нават да санітарна-гігіенічных памяшканняў і медыцынскага абслугоўвання. У Германіі летась паліцэйскія задушылі 64-гадовага чарнаскурага мужчыну. Ён павінен быў быць пераведзены з дому састарэлых для псіхічнахворых у псіхіятрычную бальніцу. Па версіі відавочцаў, «мужчына не супраціўляўся. Ён проста зачыніў дзверы свайго пакоя, таму што запанікаваў, убачыўшы супрацоўнікаў у паліцэйскай форме. Апошнія зафіксавалі яго на падлозе, адзін з якіх націснуў яму каленам на шыю. Мужчына сцякаў крывёй і ўрэшце перастаў дыхаць».
А ў Латвіі 22,5 працэнта насельніцтва жыве каля рысы беднасці. У Нідэрландах юрыдычны статус паліцэйскіх супастаўны са статусам членаў парламента альбо міністраў. Да іх не можа прымяняцца крымінальны пераслед.
У Польшчы год таму ў Інавроцлаве супрацоўнікі паліцыі ўжылі слёзатачывы газ у дачыненні да групы дэманстрантаў, якія выступілі супраць лідара кіруючай партыі «Закон і справядлівасць» Яраслава Качыньскага. Затрыманыя былі абезрухомленыя з ужываннем фізічнай сілы і кайданкоў і змешчаныя ў аўтазак. Па заявах аднаго з іх, паліцэйскія душылі яго, наступалі на спіну, а таксама пагражалі ўдарыць электрашокерам. Другога затрыманага білі нагамі па галаве, выкручвалі рукі. Адну з фотажурналістаў пераследавалі за здымкі з акцыі пратэсту.
У ЗША ў мінулым годзе было толькі 15 дзён, калі паліцэйскія не забівалі людзей і не стралялі ў іх. А ў Францыі за гэты ж перыяд колькасць зняволеных у краіне наблізілася да 73 тысяч чалавек, што з’яўляецца абсалютным рэкордам за ўсю гісторыю краіны.
Заходнія краіны ігнаруюць унутраную сітуацыю з правамі чалавека, якая працягвае пагаршацца, канстатавала дыпламат. Многія факты, якія яскрава характарызуюць сітуацыю ў гэтых краінах, адлюстраваны ў дакладзе МЗС Беларусі. «Захад рухаецца па шляху ўзаконьвання крымінальнага пераследу іншадумцаў, — адзначыла Ірына Вялічка. — Працягваюцца збіцці і запалохванні журналістаў, а шматлікія забойствы на расавай, культурнай, рэлігійнай і моўнай глебе не расследуюцца».
Вельмі паказальная сітуацыя з бежанцамі, пра якую таксама гаворыцца ў дакладзе. Згодна з УДПЧ, кожны мае права на свабоду перамяшчэння і пошук бяспечнага месца для жыцця, а ў выпадку пагроз або несправядлівага вяртання — на атрыманне прытулку ў іншых краінах. «Як Захад рэалізуе гэтыя прынцыпы? Захад стварыў мноства ачагоў канфліктаў ва ўсім свеце, ад якіх людзі па цалкам натуральных прычынах спрабуюць уцячы. Аднак краіны Захаду, якія заўсёды заяўлялі аб сваёй прыхільнасці абараняць бежанцаў і мігрантаў, у рэчаіснасці з’яўляюцца краінамі з наглуха зачыненымі дзвярыма і высокімі платамі для гэтых уразлівых людзей, — падкрэсліла начальнік упраўлення МЗС. — Сёння сотні тысяч такіх абяздоленых людзей гінуць у Міжземнамор’і праз нежаданне некаторых краін ЕЗ даць ім прытулак. Выштурхоўванне мігрантаў у суседнія краіны — упадабаны занятак некаторых дзяржаў, у прыватнасці Грэцыі, Балгарыі, Польшчы, Літвы».
Беларусь працягне прасоўваць аб’яднаўчы парадак дня на міжнароднай арэне. Аб гэтым заявіў міністр замежных спраў Беларусі на тэлеканале «Беларусь 1». «Цяпер мы назіраем крайнюю палярызацыю, крайнюю палітызацыю многіх пляцовак ААН. Гэта датычыцца і правоў чалавека — заходнія краіны выкарыстоўваюць пляцоўку проста ў якасці свайго палітычнага інструмента, спрабуючы пакараць краіны, якія праводзяць незалежную знешнюю палітыку, сваю суверэнную лінію як унутры сваіх краін, так і на міжнароднай арэне», — адзначыў Сяргей Алейнік.
Міністр зазначыў, што палітызацыя адбываецца і ў іншых міжнародных структурах. Напрыклад, у Міжнароднай арганізацыі працы (МАП). Ён звярнуў увагу, што МАП заклікана абараняць інтарэсы працоўных, але яе апошнія рашэнні гавораць абсалютна аб адваротным. «І гэта поўная дэградацыя і самой арганізацыі, і той змястоўнай работы, якую гэта арганізацыя ажыццяўляла на працягу многіх гадоў, — заявіў Сяргей Алейнік. — Вядома, мы будзем працягваць работу на міжнародных пляцоўках, прасоўваючы аб’яднаўчы парадак дня, сумленны погляд на свет і ўсе нашы прапановы, якія нацэлены на аднаўленне справядлівага светапарадку, справядлівага характару міжнародных адносін».
Захар БУРАК
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
