Гутарка пра творчасць з пісьменнікам Паўлам Гушынцом

Нядаўна адзначаўся Дзень медыка, і гэта стала нагодай пагутарыць пра творчасць і тое, як удаецца сумяшчаць захапленне і прафесію, з папулярным, запатрабаваным сёння пісьменнікам Паўлам Гушынцом, які працуе ў сферы медыцыны. Многія кнігі П. Гушынца заснаваны на рэальных фактах, гісторыях, якімі падзяліліся пацыенты альбо сведкам якіх яму пашчасціла стаць. Актыўна выступае П. Гушынец і ў дзіцячай літаратуры, агучвае ўласныя творы ў аўдыяпраекце Белкнігі «Чытанка». Як усё паспець, дзе знаходзіць натхненне, што дапамагае не губляць час дарэмна — пра гэта сённяшняя гутарка.

— Захапленне літаратурай у вас было ўжо ў юнацтве, але ўсё ж абралі іншы шлях. Як так склалася?

— Сапраўды, пісаў і друкаваўся ў раённай газеце «Хімік» — супрацоўнічалі з Лявонціем Неўдахам. Марыў у той час пра гістфак альбо журфак. Але калі паўстала пытанне, куды паступаць, выбраў медыцыну, таму што разумеў: прафесія гэтая заўжды запатрабаваная і прынясе стабільны даход. Літаратура засталася захапленнем.

— Сярод пісьменнікаў часта сустракаюцца надзвычай адчувальныя да чужога болю людзі. Як літаратар пачувае сябе ў гэтым плане ў медыцыне?

— У хірургіі, дзе болю зашмат, цяпер не працую. У «баявых» аддзяленнях працаваў толькі ў маладосці, ва ўзросце 19—20 гадоў. Тады ўсё ўспрымалася прасцей. Так, падчас дзяжурства ў рэанімацыі часам здаралася, што за ноч было да шасці смярцей, і гэта не адчувалася як асабістая трагедыя: ты прыйшоў на працу і робіш усё, што можаш. Цяпер я ў камерцыйнай медыцыне, начальнік аддзела продажаў у гігіене харчавання, працую з антыбіётыкамі ў малацэ, напрамую з пацыентамі сустракаюся рэдка.

— У кнігах вы апісалі многае з таго, што вам распавядалі. Над чым працуеце цяпер і кім бачыце сябе ў літаратуры ў будучыні?

— Спрабую сябе паўсюль. Так, нядаўна Выдавецкім домам “Звязда” зрабілі праект па фэнтэзі. Гэтыя напрацоўкі былі яшчэ з юнацтва — цяпер на іх аснове ствараю па тры кнігі ў год.

Маю і ваенны праект пад назвай «Дзеці вайны», пішу ўжо трэцюю кнігу. У Барысаўскай бібліятэцы ёсць цудоўны чалавек, архіварыус, які перадаў мне некаторыя матэрыялы пра Барысаўскае гета — па іх і пішу кнігу. Мне цікава гэтая тэма, а за яе пакуль ніхто ўсур’ёз не браўся, былі толькі некаторыя краязнаўчыя спробы. У школе нам выкладалі гісторыю без эмацыянальнай афарбоўкі, а праз сведкаў тых падзей, якім было тады гадоў па пяць-шэсць, можна ўбачыць рэальных людзей. Часам распавядаюць такія рэчы, якіх нідзе больш не пачуеш і якія ўсё пераварочваюць. Пачынаеш разумець: не бывае гісторыі чорна-белай, яна заўжды каляровая… Здараецца, і злодзей мае нешта светлае ў душы і робіць нешта правільна, і, наадварот, самы добры чалавек часам здольны на дрэнныя ўчынкі…

Шукаю сябе і ў навуковай фантастыцы. Напісаны дзве часткі з трох задума­ных. Пачалося ўсё яшчэ ў 90-я гады, калі выпадкова падчас студэнцкай вандроўкі трапіў у зону адсялення ў Драгічынскім раёне. Мяне гэта вельмі ўразіла — узнікла задума своеасаблівага рамана накшталт «Сталкера».

Мне часта пішуць чытачы з усяго свету, часам просяць адправіць ім кніжку. Так, дасылаў выданні ў Сеул, Канаду, Германію. А ў Казахстане па маім апавяданні на ваенную тэматыку дзеці зрабілі монаспектакль — атрымалася вельмі пранікнёна і цікава: яны самі знайшлі, спампавалі і перанеслі на сцэну… У Санкт-Пецярбургу па адным з маіх расповедаў выпускнікі інстытута кінематаграфіі напісалі сцэнарый і знялі фільм…

— Калі казаць пра падлеткаў, то, на вашу думку, чым цяпер іх можна за­цікавіць?

— Да падлетка рэальна дастукацца праз фэнтэзі, дарослую казку. Трэба, каб ён асацыіраваў сябе з героем.

— Акрамя ўсяго, вы ўдзельнічалі ў праекце «Чытанка», агучвалі творы для дзяцей…

— Са мной звязаліся стваральнікі праекта і прапанавалі паспрабаваць. Мне падалося гэта цікавым, і я выклаў сваё агучанае апавяданне для дзяцей. Да таго часу чытаў толькі творы для дарослых на канале YouTube.

Разумеў, што дзяцей трэба зацікавіць, таму працаваў з голасам, вылучаў пэўныя моманты. На дзіцячых сустрэчах часта чытаю свае творы — то-бок, маю пэўныя напрацоўкі: дзесьці спыняюся, у іншым месцы змяняю голас ці дадаю эмацыянальную афарбоўку — тут зрабіў тое ж самае, толькі не перад гледачамі, а перад экранам.

— А што любіце самі чытаць?

— У мяне прынцып: пастаянна павышаць свой узровень. Кожная чацвёртая кніга для абавязковага чытання — не тая, якая цікавая, а тая, якую абавязкова трэба ведаць: якасная, хоць і цяжкая, інтэлектуальная класіка, напрыклад, Кафка, Маркес — мозг трэба развіваць, трэніраваць, выхоўваць у сабе складанае спажыванне… Адзін з апошніх, каго прачытаў, — пісьменнік індыйскага паходжання Салман Рушдзі.

— Вы чалавек надзвычай заняты і ўсё ж часта выступаеце на дзіцячых літаратурных імпрэзах…

— Атрымліваю ад дзяцей эмацыянальны зарад. Як шчыра яны захапля­юцца: «Пісьменнік прыехаў!» — адчуваю сябе жывым класікам… (смяецца. — Заўв. аўтара).

— Колькасць напісанага вамі ўражвае. Як удаецца ўвесь час заставацца «ў плыні»?

— Натхненне трэба выхоўваць. Я ўвесь тыдзень у прадчуванні часу, калі ў суботу раней за ўсіх устану, сяду за камп’ютар і напішу тое, што назапасілася за тыдзень. Калі загараешся ідэяй — усё кідаеш і пачынаеш запісваць. Так, у мяне ёсць серыя пад назвай «Абрыўкі» — запісваў тое, што «прыходзіла», на ўсім, што траплялася пад руку, — на сурвэтках, чэках, на рукаве, на кавалку карты, нават на шпалерах аднойчы занатаваў кавалак апавядання!

Цяпер у мяне стос прыгожых блакнотаў, чорны чарнільны «Паркер» — і я эстэцтвую, атрымліваю задавальненне! Прыдумляю, запісваю, а ў камп’ютары потым «сшываю» гэтыя кавалкі.

— Вы — аўтар і гумарыстычных твораў. У дактароў зазвычай гумар злёгку цынічны альбо нават чорны…

— Так, і гэта — абарона псіхікі. Калі вы не будзеце з гумарам ставіцца да таго, што адбываецца навокал, папросту звар’яцееце! Але бывае, што нават гумар не абароніць. Так, я не змог бы працаваць у дзіцячым анкацэнтры, у дзіцячым хоспісе… Схіляю галаву перад тымі ўрачамі, якія могуць утрымаць сваю нервовую сістэму ў такой працы…

— Раскажыце пра найцікавейшыя выпадкі з вашай медыцынскай практыкі.

— Адну з практык у медуніверсітэце праходзілі ў інфекцыйнай бальніцы. Выкладчык пазнаёміў нас з гісторыяй, якую, па яго перакананні, інакш як цудам назваць нельга. Яна пра дзяўчыну лёгкіх паводзінаў з усімі тыповымі атрыбутамі накшталт наркотыкаў і пад. Маладзіца 17—18 гадоў трапіла ў турму па крымінальным артыкуле на вялікі тэрмін. У турэмнай бальніцы яна даведалася пра дзве рэчы: што яна цяжарная і што ў яе ВІЧ — і жыць ёй засталося зусім мала. Наступныя дзесяць гадоў яна паклала на тое, каб нарадзіць і вырасціць гэтае дзіця. Цалкам змянілася, датэрмінова выйшла на волю праз тры гады, стала іншым чалавекам: пачала прымаць лекі, знайшла працу. Мы з ёю сутыкнуліся, калі яе дачцэ было ўжо 13 гадоў. Такім чынам, пацыентка з дыягназам пражыла 14 гадоў — гэта на той час лічылася амаль немагчымым. Была аптымістычна настроеная, вельмі пазітыўна на ўсё глядзела, на занятках дэманстравала свае лімфавузлы студэнтам… А колькі выпадкаў, калі анкахворыя жылі нашмат больш тэрміну, спрагназаванага дактарамі! Доктар не лечыць, а дапамагае паправіцца, многае залежыць ад чалавека, яго веры.

Гутарыла Таша ШПАКОЎСКАЯ