У ваколіцах Нью-Ёрка жыве ўнук беларуса Джордж. Былы школьны настаўнік самастойна сяк-так вывучыў рускую мову ў тым ліку дзеля таго, каб прымаць гасцей з Радзімы сваіх продкаў: знаёміцца, дзень-другі кантактаваць, на ўласным кацеры катаць па акіяну, лавіць там рыбу...
Праўда, вось з гэтым у той дзень нашай невялічкай кампаніі яўна не пашчасціла. Пад пагрозай апынулася і ўся наступная «праграма». Ну сапраўды: якая можа быць фотасесія з рыбалкі без улову, які рыбны грыль, калі рыбы вобмаль, а з амерыканскай звычкай здымаць філе «з большага» дык яе мо і зусім няма...
Суцяшалі хіба нашы спадарожнікі, якія абяцалі на беразе ўсё паправіць.
І, як выявілася, не падманвалі, бо на прыстані адразу і досыць упэўнена павялі нас да ангара. Там, па словах Джорджа, працавалі ўнукі карэйскіх гастарбайтараў, якія ахвотна мянялі рыбу на што-небудзь каштоўнае...
А ў нас яно (Валодзя толькі што вярнуўся з водпуску ў Сінявокай) з сабою было ў выглядзе дзвюх пляшак з самаробнымі бела-зялёнымі этыкеткамі, на якіх красаваўся кідкі надпіс «Самагонка Старадарожская». Там жа змяшчаліся кароткія звесткі пра яе паходжанне і градус. Сама ж вадкасць (калі «на вока») — чысцюткая, што сляза немаўляці! А ўжо якая крэпкая і пахкая...
Праўда, пах той, мякка кажучы, на аматара — ну вельмі спецыфічны, але ж карэйцы яго не спужаліся: адважна панюхалі, пакаштавалі, адобрылі і ўзамен на пляшку выдалі трох цудоўных палтусаў вагой пад паўтара-два кілаграмы...
Перш чым іх гатаваць, мы яшчэ раз злазілі ў ваду, з задавальненнем пакупаліся. І толькі адзеліся — збіраліся сыходзіць, калі ўбачылі «на гарызонце» карэйскіх ганцоў (?) з досыць важкім пакетам. Яны патлумачылі, што ад той нашай бутэлькі — трое іхніх ужо таго — з капытоў... Астатнім «тозе хоцца».
— Але ў нас, — гаворым, — толькі адна засталася... І тая пачатая...
— Ніцего, ніцего, давайце, — просяць карэйцы. — Нам хваціт... Вот васа рыба. Прыхадзіце ісё, осень просім.
...Грыль у нас удаўся на славу, фоткі для радні — і пагатоў! На іх мы па чарзе і разам (у кожнага ўсмеўка да вушэй!) трымаем «злоўленых» у акіяне вялікіх палтусаў.
Люблю я такія выезды, калі ўсе і ўсім задаволеныя.
Алег ІВАНОЎ
г. Масква.
Віталік рос добрым, шчырым чалавекам і вучнем быў зусім нядрэнным: паважаў дакладныя навукі, цікавіўся гісторыяй ды геаграфіяй... А вось азы «изящной словесности» яму даваліся цяжка. Тэксты на рускай мове Віталь чытаў як шчыры «вологодец», то-бок бачыў літару «о», значыць яе і прамаўляў.
З напісаннем таксама існавалі праблемы: правілы ў яго ну ніяк не сябравалі з іх прымяненнем. Ведаў, напрыклад, прычым на зубок, што «жи» і «ши» пішацца праз «і», але ў сшытку стракацелі «шышки», «шыны», «жывоты» ды «жырафы».
Але ж «весяліў» гэты хлапчынка не толькі маўленнем ды пісьмовымі работамі.
...Урок рускай літаратуры: разам з вучнямі спрабуем разабрацца, што такое байка, чым яна адрозніваецца ад звычайнага верша або павучальнай гісторыі. Я распавядаю пра старажытнага байкапісца Эзопа. Мы чытаем і аналізуем яго творы, больш за тое — клас дастаткова моцны — спрабуем напісаць уласныя.
У Віталя атрымаўся проста «шэдэўр». Прабегла вачыма — ледзь не стрымалася ад смеху... Зразумела: калі ўголас прачытаць, то ўрока не будзе...
Прыйшлося ўзяць сябе ў рукі, патлумачыць аўтару, што пачатак атрымаўся досыць цікавым, але ж гэтага мала: у творы павінна быць нейкая развязка, выснова, мараль, без якіх яго байка — проста не байка.
Віталь заўсёды перажываў свае няўдачы і заўсёды ўлічваў крытыку. Вось і ў той раз ён тут жа ўзяўся за дапрацоўку ўласнага твора і як выглядала, больш не чуў, не бачыў нічога: жмурыў вочы, грыз ручку, стукаў далонню па лбе, чухаў патыліцу, кусаў вусны, гойдаўся на крэсле, пісаў...
Гэтакі бурны і засяроджаны мысленчы працэс доўжыўся хвілін пятнаццаць, пасля чаго мой юны байкапісец здаў сшытак. Разгарнуўшы яго, я ўбачыла ўжо знаёмы (па першым прачытанні) тэкст. Стыль і арфаграфія аўтара:
«За высоким-привысоким зобором ходзил и кукурекал питух. Мимо шла леса. Говорит леса питушку: «Питух, питух, запригни на зобор, я тебе зёрнышков дам!» А питух ей отвечает: «Нет, леса, не запригну. Не нужны мне твои зёрнышки, мне хозяин додёт сколько захочу».
Вы, напэўна ж, здагадаліся, што «леса» — гэта лісіца (напісанне праз «е», мабыць, ад «месца жыхарства» — ад лесу?), што пітух — гэта певень (праз «і» ад таго, што добры піток)? І з «додёд» таксама ўсё зразумела: на думку юнага мовазнаўцы, такую форму павінен прыняць дзеяслоў «дать» (замест звыклага «даст») у трэцяй асобе адзіночнага ліку... З новага ў тэксце — хіба што прыпіска (яна ж мараль): «И за бесплатно!»
Карацей, пашчасціла пеўню з гаспадаром: каб засцерагчы курэй ад «лесы», ён паставіў такі модны цяпер «привысоки забор», ад пуза і бясплатна карміў дармаеда «питуха», які нават не кукарэкаў... Але ж дома свайго трымаўся: не слухаў угавораў хітрай «лесы». Вось такая мараль.
Алена НЕСЦЯРОНАК
г. Докшыцы.
...На выхадныя, у водпуск мы заўжды стараемся з'ездзіць у вёску. Там у нас дамок, пакінуты ў спадчыну, там сад-агарод, лес, ягады-грыбы...
Вось і надоечы мне пашчасціла — назбірала. А толькі прынесла дадому, высыпала на стол у альтанцы, на падворку з'явіўся ляснік: павітаўся, ацаніў мой здабытак, спытаў, ці далёка хадзіла. Сказаў, дарэчы, што грыбнікі, заблукаўшы, бывае, тэлефануюць яму... І ён тады просіць, па-першае, каб не хваляваліся, не панікавалі, каб агледзеліся навокал, расказалі, што бачаць, у які бок дзьме вецер... А тады ўжо спяшаецца на дапамогу, выводзіць з лесу.
— Во, а я ж таксама была заблудзілася! — прызналася чалавеку. — З ягад неяк, каб хутчэй было, пайшла напрасткі — да высакавольтнай лініі. І вядро цяжкаватае, і ўжо змарылася, а той лініі ўсё няма і няма... Спынілася, уважліва паглядзела па баках і вачам не паверыла: я на тым жа месцы, дзе чарніцы збірала...
— У лесе шмат што бывае, — пагадзіўся са мной ляснік. — Можна і заблудзіцца, і затрымацца там... У майго знаёмага жонка дужа раўнівая. Крый бог яму запазніцца — яна цэлае «кіно» прыдумае: у якой шалахвосткі быў, што з ёй рабіў... Вось таму ён дамоў па часах і як штык: у колькі сказаў, у столькі прыйшоў... Але ж неяк, яшчэ да мабільнікаў, затрымаўся быў, прычым на цэлую ноч.
— ?!
— Увосень пайшоў на паляванне. І там пахадзіў, і там — захапіўся: не заўважыў як стала цямнець, а тады ж і зусім апошнія арыенціры страціў... Нацягаўся за дурной галавой, ногі пазбіваў, але ж праз нейкі час яшчэ пашчасціла — знюхаў пах дыму, пайшоў у той бок і — не паверыш — на самагонны апарат натрапіў.
Праўда, з людзей пры ім нікога не было, але ж пад катлом вугольчыкі тлелі... Паляўнічы вогнішча расклаў, усё навокал абмацаў. Добрая завядзёнка — пляшку гарэлкі знайшоў, шматок сала і акраец хлеба. Падсілкаваўся... Пасля гэтага, з новымі сіламі, можна б, здавалася, і дадому, бо вельмі трэба, і сцежкі нейкія ёсць, але ж па каторай пайсці, каб яшчэ горай не стала? Вырашыў, што раніцай ён агледзецца, а пакуль застанецца на месцы.
Лёгка было падумаць так, а вось як зрабіць, калі навокал лес, цемрань і холад сабачы, прычым з кожнай гадзінай большы і большы... Ён то адзін свой бок да катла з цёплай вадой прытуліць, то другі, то зверху на ім паляжыць — спіну ці жывот пагрэе... Усю ноч вось так пракруціўся: толькі раніцай дадому прыйшоў.
Стукае, бедны, у дзверы, а за імі раўнівая жонка з чапялою стаіць (з прыладай, каб патэльню ў печ паставіць, тут яе капачкай завуць. — Аўт.)... Адчыніла і тут жа хацела «ў бой», нават замахнулася ўжо, але... Не змагла — знерухомела, бо на парозе — чалавек-не чалавек, чорт-не чорт... Ледзь пазнала роднага мужа, настолькі ён сажай спэцкаўся, прычым з ног да галавы...
А прызнала — і ад сэрца адлягло, бо адразу ж падумала, што ў такім вось выглядзе ні адна палюбоўніца мужчыну не прыме... Толькі жонка. Што яна і зрабіла, бо чалавек жа з палявання прыйшоў, а не аднекуль.
Ірына САЛАТА
г. Гродна.
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Ад яе ж.
Першая з сённяшніх гісторый (у досыць вольным перакладзе з рускай...) — з кнігі «Пра рамантыку, рыбалку, людзей і норавы» (Мінск, Выдавецкі дом «Звязда», 2023). А вось апошнія — сёлета — яшчэ будуць: да канца года, як сведчыць каляндар, — сем пятніц. Так што конкурс на найлепшую з чытацкіх «вясёлых і праўдзівых» паціху-памалу выходзіць на фінішную прамую.
Шанц паспець яшчэ застаецца. Пішыце!
Прэв’ю: pexels.com
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
