«Прадукт зачацця» ці чалавек?

Не­на­ро­джа­нае немаўля мо­жа быць спад­чын­ні­кам, а ў лю­бы ге­не­тыч­ны ана­ліз за­кла­дзе­на ве­ра­год­насць па­мыл­кі

У кан­цы снеж­ня ў За­кон «Аб ахо­ве зда­роўя» быў уне­се­ны шэ­раг змен, якія ты­чац­ца пра­вя­дзен­ня абор­таў. Ура­чам да­лі пра­ва ад­мо­віц­ца штуч­на пе­ра­ры­ваць ця­жар­насць, зра­бі­лі аба­вяз­ко­вым пе­рад­аборт­нае псі­ха­ла­гіч­нае кан­суль­та­ван­не, ска­ра­ці­лі пе­ра­лік ме­ды­цын­скіх па­ка­зан­няў для пра­вя­дзен­ня абор­ту. Як гэ­та паў­плы­вае на сі­ту­а­цыю, раз­бі­ра­ем­ся ра­зам са спе­цы­я­ліс­та­мі.

Два па­цы­ен­ты

Згод­на з но­вай рэ­дак­цы­яй за­ко­на, ме­ды­кі мо­гуць ад­мо­віц­ца пра­во­дзіць аборт па этыч­ных або рэ­лі­гій­ных ма­ты­вах, ка­лі та­кое ра­шэн­не не па­гра­жае жыц­цю ці зда­роўю жан­чы­ны. Ура­чу трэ­ба пісь­мо­ва па­ве­да­міць аб гэ­тым кі­раў­ні­цтву ар­га­ні­за­цыі, якое, у сваю чар­гу, па­він­на даць жан­чы­не пра­ва вы­браць ін­ша­га спе­цы­я­ліс­та.

— Гэ­та да­зво­ліць па­вя­лі­чыць до­лю ро­даў без ус­клад­нен­няў (та­кіх, як кры­ва­цёк, ад­сла­ен­не пла­цэн­ты) ха­ця б да 40 пра­цэн­таў, — тлу­ма­чыць урач, вы­клад­чы­ца аку­шэр­ства і гі­не­ка­ло­гіі Бе­ла­рус­ка­га дзяр­жаў­на­га ме­ды­цын­ска­га ка­ле­джа Свят­ла­на МАЗ­ГУ­НО­ВА. — Па­збег­нем і ін­шых на­ступ­стваў пе­ра­ры­ван­ня ця­жар­нас­ці. Пас­ля абор­ту ка­ля трэ­ці жан­чын не мо­гуць мець дзя­цей. У 50 пра­цэн­таў аб­васт­ра­юц­ца па­ла­выя за­хвор­ван­ні, мно­гія з якіх ста­но­вяц­ца хра­ніч­ны­мі. Не ка­жу­чы ўжо пра псі­ха­ла­гіч­ную траў­му — так зва­ны пост­аборт­ны сін­дром.

Ся­род кра­ін, дзе ўра­чы мо­гуць ад­мо­віц­ца ад пра­вя­дзен­ня абор­ту, — Фран­цыя, Іта­лія, Ра­сія, Лат­вія, Да­нія, Венг­рыя. У Нар­ве­гіі ўво­гу­ле пра­па­ну­юць да­зво­ліць ме­ды­кам не вы­да­ваць на­кі­ра­ван­не на та­кую апе­ра­цыю. Ір­ланд­скія ле­ка­ры ўжы­ва­юць па­няц­це «ўнут­ры­вант­роб­ны па­цы­ент»: аказ­ва­юць да­па­мо­гу не толь­кі жан­чы­не, але і не­на­ро­джа­на­му дзі­ця­ці.

— У нас жа па­куль вы­ву­чэн­не хі­рур­гіі па­чы­на­ец­ца з апе­ра­цыі па абор­це. А дзі­ця ў пад­руч­ні­ках ча­сам на­ват не ўспры­ма­юць як ча­ла­ве­ка і на­зы­ва­юць «пра­дук­там за­чац­ця», — ка­жа Свят­ла­на Фа­мі­ніч­на.

У бе­ла­рус­кім за­ка­на­даў­стве, да­рэ­чы, на­пі­са­на, што дзяр­жа­ва га­ран­туе аба­ро­ну пра­воў як да, так і пас­ля на­ра­джэн­ня. Так, па­вод­ле Гра­ма­дзян­ска­га ко­дэк­са, спад­чын­ні­ка­мі па за­вя­шчан­ні мо­гуць быць асо­бы, якія бы­лі за­ча­ты пры жыц­ці спад­чы­на­даў­ца і на­ра­дзі­лі­ся жы­вы­мі пас­ля ад­крыц­ця спад­чы­ны.

Міф пра не­за­муж­ніх дзяў­чат

Аб эфек­тыў­нас­ці пе­рад­аборт­на­га кан­суль­та­ван­ня свед­чыць ста­тыс­ты­ка. Па сло­вах на­ву­ко­ва­га су­пра­цоў­ні­ка БДУ, псі­хо­ла­га-кан­суль­тан­та Ка­ця­ры­ны ША­ВЯ­ЛЁ­ВАЙ, пры­клад­на 10—15 пра­цэн­таў жан­чын пас­ля раз­мо­вы са спе­цы­я­ліс­там вы­ра­ша­юць за­ха­ваць дзі­ця:

— Ліч­ба, мо­жа, зда­ец­ца і не­вя­лі­кай, але трэ­ба ра­зу­мець, што га­вор­ка ідзе пра вы­ра­та­ва­нае ча­ла­ве­чае жыц­цё. У лю­бым вы­пад­ку мы спа­дзя­ём­ся, што кан­суль­та­ван­не паў­плы­вае на да­лей­шыя па­во­дзі­ны жан­чы­ны. Тыя, хто да нас пры­хо­дзіць, ста­ра­юц­ца апраў­даць свае дзе­ян­ні: маў­ляў, ін­ша­га шля­ху ня­ма, гэ­та нар­маль­на, усе так ро­бяць. Лі­та­раль­на на днях жан­чы­на бра­ві­ра­ва­ла, што заў­сё­ды змо­жа за­ця­жа­рыць з да­па­мо­гай ЭКА. А по­тым рас­ка­за­ла пра страш­ныя сны, якія ба­чыць апош­нім ча­сам: быц­цам яе цёт­ка ку­сае дзя­цей. Я тлу­ма­чы­ла жан­чы­не, што тая цёт­ка — яна са­ма. Нам цяж­ка ўя­віць ся­бе ў ро­лі агрэ­са­ра, та­му ў пад­свя­до­мас­ці ад­бы­ва­ец­ца та­кі пе­ра­нос на ін­ша­га ча­ла­ве­ка.

Прак­ты­ка псі­ха­ла­гіч­на­га кан­суль­та­ван­ня рас­паў­сю­джа­на і за мя­жой.

— У Гер­ма­ніі, на­прык­лад, ка­лі жан­чы­не зра­бі­лі аборт без кан­суль­та­ван­ня, ура­ча пе­ра­сле­ду­юць у ад­па­вед­нас­ці з Кры­мі­наль­ным ко­дэк­сам, — ка­мен­туе юрыст Воль­га КА­ВАЛЬ­КО­ВА.

Лі­чыц­ца, што на пе­ра­ры­ван­не ця­жар­нас­ці ідуць у асноў­ным не­за­муж­нія дзяў­ча­ты, якія апы­ну­лі­ся ў кры­зіс­най сі­ту­а­цыі. Але гэ­та міф. Зра­біць аборт час­цей вы­ра­ша­юць ся­мей­ныя жан­чы­ны ва ўзрос­це 26—32 га­доў, з ад­ным або два­і­мі дзець­мі. Як пра­ві­ла, гэ­та ня­спе­лыя асо­бы, які не га­то­вы нес­ці ад­каз­насць, ба­яц­ца скла­да­нас­цяў, не хо­чуць стра­ціць звык­лы ўзро­вень кам­фор­ту. Сваё ра­шэн­не жан­чы­ны звы­чай­на тлу­ма­чаць не­спры­яль­ны­мі ма­тэ­ры­яль­ны­мі ўмо­ва­мі. Ад­нак са­праўд­ная пры­чы­на заў­сё­ды глы­бей.

— Гэ­та мо­гуць быць па­ру­шэн­ні ў ад­но­сі­нах з муж­чы­нам, па­між баць­ка­мі і дзець­мі. Не­ка­то­рыя лі­чаць ця­жар­насць пры­чы­най ня­шчас­цяў. На­са­мрэч ця­жар­насць толь­кі ка­та­лі­за­тар, яна вы­яў­ляе тыя праб­ле­мы, якія бы­лі не­за­ўваж­ны­мі, — ка­жа Ка­ця­ры­на Ша­вя­лё­ва.

Му­та­цыя не заў­сё­ды шкод­ная

З улі­кам па­ста­но­вы Мі­ніс­тэр­ства ахо­ва зда­роўя № 88, сар­дэч­ныя па­ро­кі, зро­ка­выя рас­строй­ствы і сле­па­та больш не з'яў­ля­юц­ца ме­ды­цын­скімі па­ка­зан­ня­мі для пра­вя­дзен­ня абор­ту. На­ват ка­лі ў пло­да знай­шлі па­та­ло­гіі, ура­чы не спя­ша­юц­ца ад­ра­зу пе­ра­ры­ваць ця­жар­насць.

— Сён­ня мы мо­жам ля­чыць дзі­ця, па­куль яно не на­ра­дзі­ла­ся, — ка­мен­туе Свят­ла­на Маз­гу­но­ва, — на­прык­лад, унут­ры­вант­роб­на пе­ра­лі­ваць кроў, ка­лі ёсць рэ­зус-кан­флікт. Тым ця­жар­ным жан­чы­нам, у якіх на УГД вы­яў­ле­ны пэў­ныя праб­ле­мы, мы рэ­ка­мен­ду­ем, у якой баль­ні­цы на­ра­джаць, дзе лепш да­па­мо­гуць. Уво­гу­ле да­ка­за­на: ка­лі ма­ці су­мня­ва­ец­ца ў зда­роўі дзі­ця­ці, то вя­лі­кая ве­ра­год­насць, што ма­лое бу­дзе хво­рым.

Ёсць роз­ныя да­ро­да­выя да­сле­да­ван­ні за­хвор­ван­няў: уль­тра­гу­ка­выя, цы­та­ла­гіч­ныя, ма­ле­ку­ляр­на-ге­не­тыч­ныя. Па­доб­ныя тэх­на­ло­гіі да­па­ма­га­юць у да­лей­шым кло­па­це пра дзі­ця. На дум­ку ге­не­ты­ка, кан­ды­да­та бія­ла­гіч­ных на­вук Ула­дзі­сла­ва РО­ЗЕНЦ­ВЕЙ­ГА, у ге­не­тыч­ным ана­лі­зе заў­сё­ды іс­нуе ве­ра­год­насць па­мыл­кі — 3—5 пра­цэн­таў. І вя­до­ма шмат вы­пад­каў, ка­лі пра­гно­зы не спраў­джва­лі­ся. Да та­го ж лю­бую му­та­цыю нель­га ад­на­знач­на за­лі­чыць да ка­рыс­най або шкод­най. Так, ге­ны, якія зні­жа­юць ве­ра­год­насць за­хвор­ван­няў страў­ні­ка­ва-кі­шач­на­га трак­та, вы­клі­ка­юць ры­зы­ку раз­віц­ця шы­за­фрэ­ніі. А ге­ны па­вы­ша­най пра­дук­цыі іму­наг­ла­бу­лі­ну мо­гуць зра­біць дзі­ця схіль­ным да алер­гіі. Трэ­ба за­ду­мац­ца, ці ма­ем мы пра­ва вы­ра­шаць, ка­му жыць.

...Пра­гу­чыць, на­пэў­на, жорст­ка, але я аса­біс­та не ра­зу­мею, ча­му па­доб­ныя па­сы­лы, са­праў­ды слуш­ныя, скі­ра­ва­ны вы­ключ­на на жан­чын. Яшчэ ў школь­ным пад­руч­ні­ку па бія­ло­гіі, зда­ец­ца, за дзя­вя­ты клас, на­пі­са­на, што для па­ла­во­га раз­мна­жэн­ня па­трэб­ны дзве асо­бы. А зна­чыць і ад­каз­насць за дзі­ця баць­кі ня­суць ра­зам. Пры­нам­сі, у све­це лю­дзей. Уліч­ва­ю­чы, што ў 70 пра­цэн­тах іні­цы­я­та­ры абор­ту — муж­чы­ны, ла­гіч­на бы­ло б звяр­нуц­ца да па­тэн­цый­ных та­таў. Каб па­леп­шыць сі­ту­а­цыю, трэ­ба перш за ўсё мя­няць свя­до­масць, і не толь­кі жа­но­чую.

На­тал­ля ЛУБ­НЕЎ­СКАЯ

Да­вед­ка

За 2013 год у Бе­ла­ру­сі бы­ло пра­ве­дзе­на 30 ты­сяч абор­таў — на 10 пра­цэн­таў больш, чым у па­пя­рэд­ні год (хоць ра­ней на­зі­ра­ла­ся тэн­дэн­цыя да зні­жэн­ня). Ад­нак спе­цы­я­ліс­ты ка­жуць, што, каб атры­маць рэ­аль­ную ліч­бу, гэ­тую коль­касць трэ­ба па­мно­жыць на тры, бо ў ста­тыс­ты­цы не ўдзель­ні­ча­юць плат­ныя ме­ды­цын­скія цэнт­ры і не ўліч­ва­ец­ца ме­ды­ка­мен­тоз­нае пе­ра­ры­ван­не ця­жар­нас­ці.