Не баяцца ўзаемадзеяння

У хут­кім ча­се ў на­шай кра­і­не стар­туе пра­ект «Мас­тац­тва — за ін­клю­зію лю­дзей з ін­ва­лід­нас­цю»

Ар­га­ні­за­та­рам яго вы­сту­пі­ла гра­мад­скае аб'­яд­нан­не «Бе­ла­рус­кая аса­цы­я­цыя да­па­мо­гі дзе­цям-ін­ва­лі­дам і ма­ла­дым ін­ва­лі­дам». На два га­ды не­каль­кі бе­ла­рус­кіх га­ра­доў ста­нуць пля­цоў­кай для рэа­лі­за­цыі ме­ра­пры­ем­стваў, раз­лі­ча­ных на ства­рэн­не і пад­трым­ку пры­яз­на­га стаў­лен­ня да лю­дзей з асаб­лі­вас­ця­мі ў раз­віц­ці.

— Пра­ект раз­лі­ча­ны на фар­мі­ра­ван­не ста­ноў­ча­га стаў­лен­ня да лю­дзей з ін­ва­лід­нас­цю ся­род мо­ла­дзі ад 16 да 25 га­доў, — рас­каз­вае кі­раў­нік пра­ек­та Іры­на Лог­він. — Сён­ня мы вы­зна­ча­ем­ся са змес­там і на­паў­нен­нем ме­ра­пры­ем­стваў. Спа­чат­ку пла­ну­ем пра­вес­ці да­сле­да­ван­не ся­род мо­ла­дзі, ужо рас­пра­ца­ва­лі спе­цы­яль­ныя ан­ке­ты для апы­тан­няў. Так мы вы­свет­лім і сіс­тэ­ма­ты­зу­ем ад­но­сі­ны мо­ла­дзі да лю­дзей з ін­ва­лід­нас­цю. Пас­ля апы­тан­ня рас­пач­нец­ца аду­ка­цый­ная пра­гра­ма: гэ­та бу­дуць свое­асаб­лі­выя трэ­нін­гі ў фар­ма­це «роў­ны роў­на­му». Трэ­не­ра­мі бу­дуць як лю­дзі з ін­ва­лід­нас­цю, так і без. На трэ­нін­гах па­спра­бу­ем на­ву­чыць ма­ла­дых лю­дзей уза­е­ма­дзей­ні­чаць. Пас­ля зноў бу­дзе пра­ве­дзе­на да­сле­да­ван­не, якое да­па­мо­жа ўба­чыць, як змя­ні­ла­ся стаў­лен­не да ін­ва­лі­даў. Па­ра­лель­на з аду­ка­цый­най пра­гра­май бу­дзе пра­хо­дзіць се­рыя ме­ра­пры­ем­стваў куль­тур­на­га на­прам­ку: фо­та­вы­ста­вы, фес­ты­ва­лі і тэ­ат­раль­ныя па­ста­ноў­кі, у якіх бу­дуць рэа­лі­зоў­ваць свае ідэі лю­дзі не­за­леж­на ад на­яў­нас­ці ці ад­сут­нас­ці ў іх ды­яг­на­заў.

— На ваш по­гляд, ча­му та­кі пра­ект не­аб­ход­ны ў Бе­ла­ру­сі?

— Так атры­ма­ла­ся, што ў на­шай кра­і­не шмат га­доў лю­дзі з ін­ва­лід­нас­цю бы­лі ада­рва­ны ад гра­мад­ска­га жыц­ця і ўво­гу­ле гра­мад­ства. Сён­ня ак­тыў­на ідуць ад­ва­рот­ныя пра­цэ­сы. Мно­гім ужо вя­до­мы па­няц­ці ін­клю­зія і ін­тэ­гра­цыя. Але мы су­тык­ну­лі­ся з тым, што са­мо гра­мад­ства не га­то­ва пры­няць лю­дзей з ін­ва­лід­нас­цю. Па­шка­да­ваць і на­ват ах­вя­ра­ваць гро­шы — так, але не пры­няць. Гэ­та ад­бы­ва­ец­ца та­му, што лю­дзі прос­та не ве­да­юць, як з імі ўза­е­ма­дзей­ні­чаць. І гэ­та на­ту­раль­на, што ў нас уз­нік­ла ідэя па­чаць зды­маць гэ­тыя псі­ха­ла­гіч­ныя бар'­е­ры ў зно­сі­нах па­між людзь­мі з абод­вух ба­коў.

— Я ве­даю, што ў Бе­ла­ру­сі ўжо ад­кры­та шмат кла­саў, у якіх дзе­ці з аб­ме­жа­ва­ны­мі маг­чы­мас­ця­мі ін­тэг­ру­юц­ца ў дзі­ця­чы ка­лек­тыў...

— Гэ­та так, але дзе­ці рас­туць. Гра­мад­ства ўво­гу­ле не­да­стат­ко­ва ін­фар­ма­ва­на аб тым, што з людзь­мі з асаб­лі­вас­ця­мі мож­на паў­на­вар­тас­на ўза­е­ма­дзей­ні­чаць. Сён­ня ў пад­лет­каў з роз­ны­мі ві­да­мі ін­ва­лід­нас­ці са­мая на­дзён­ная праб­ле­ма — рэа­лі­за­ваць ся­бе. Ім прос­та не­аб­ход­на даць гэ­тую маг­чы­масць.

— У чым ад­мет­насць гэ­та­га пра­ек­та?

— Ка­лі мы рых­та­ва­лі пра­цоў­ныя гру­пы да да­сле­да­ван­няў, то рап­там вы­яві­лі, што па­доб­ных да­сле­да­ван­няў у на­шай кра­і­не ні­хто не пра­во­дзіў. У Ра­сіі пра­во­дзі­лі, але толь­кі ў да­чы­нен­ні да лю­дзей з фі­зіч­ны­мі аб­ме­жа­ван­ня­мі. Мы вы­ра­шы­лі аха­піць усіх, на­ват лю­дзей з ра­зу­мо­вы­мі асаб­лі­вас­ця­мі.

— Але зда­ра­ец­ца, што лю­дзі з ра­зу­мо­вы­мі асаб­лі­вас­ця­мі мо­гуць быць агрэ­сіў­ны­мі...

— Агрэ­сія ў та­кіх лю­дзей мае свае пры­чы­ны. Ка­лі сем ці во­сем ча­ла­век на ўсё жыц­цё змяс­ціць у ад­ну па­ла­ту са свое­асаб­лі­вым рэ­жы­мам, то лю­бы ча­ла­век не вы­тры­мае... Лю­дзі з ра­зу­мо­вы­мі асаблівасцямі амаль вы­клю­ча­ны з жыц­ця гра­мад­ства. На іх гля­дзяць скрозь прыз­му ней­ка­га ды­яг­на­зу, не звяр­та­ю­чы ўва­гі на іх здоль­нас­ці, на іх асо­бу. У гэ­тым пра­ек­це мы змо­жам па­ка­заць, што гэ­та ад­кры­тыя і доб­рыя лю­дзі, з які­мі мож­на сяб­ра­ваць. У іх так­са­ма ёсць та­лен­ты і здоль­нас­ці, якія яны мо­гуць рэа­лі­за­ваць на­роў­ні з людзь­мі без аб­ме­жа­ван­няў і ды­яг­на­заў. Прос­та не­аб­ход­на ства­рыць для гэ­та­га ўмо­вы.

— У якіх га­ра­дах пла­ну­ец­ца рэа­лі­зоў­ваць пра­ект?

— Мы вы­зна­чы­лі ча­ты­ры га­ра­ды, дзе бу­дзем пра­во­дзіць да­сле­да­ван­ні: Го­мель, Баб­руйск, Коб­рын і Мінск. Рэа­лі­за­цыя гэ­та­га пра­ек­та не маг­ла быць маг­чы­май без пад­трым­кі на­шых мі­ніс­тэр­стваў, а гэ­та Мі­ніс­тэр­ства аду­ка­цыі, Мі­ніс­тэр­ства куль­ту­ры, Мі­ніс­тэр­ства ін­фар­ма­цыі, Мі­ніс­тэр­ства пра­цы і са­цы­яль­най аба­ро­ны. Ха­це­ла­ся б ад­зна­чыць Агенц­тва ЗША па між­на­род­ным раз­віц­ці USAІD, якое пад­трым­лі­вае наш пра­ект фі­нан­са­ва і ар­га­ні­за­цый­на. Уво­гу­ле, наш пра­ект аб'­яд­ноў­вае мно­гія гра­мад­скія ар­га­ні­за­цыі, а так­са­ма лю­дзей мас­тац­тва, ме­ды­я­пер­сон і прос­та та­ле­на­ві­тых і твор­чых асоб не­за­леж­на ад на­яў­нас­ці ці ад­сут­нас­ці ін­ва­лід­нас­ці.

На­тал­ля ТА­ЛІ­ВІН­СКАЯ

Афі­цый­на

Тац­ця­на КУН­ЦЭ­ВІЧ, кан­суль­тант ад­дзе­ла спе­цы­яль­най аду­ка­цыі Мі­ніс­тэр­ства аду­ка­цыі Рэс­пуб­лі­кі Бе­ла­русь: У на­шай кра­і­не за апош­нія пят­нац­цаць га­доў ужо шмат зроб­ле­на для па­вы­шэн­ня якас­ці жыц­ця лю­дзей з ін­ва­лід­нас­цю. Да 1999 го­да ў Бе­ла­ру­сі іс­на­ва­ла гру­па дзе­так, «необучаемых». У Ра­сіі та­кая гру­па і за­ста­ла­ся. У нас ужо за­ка­на­даў­ча за­ма­ца­ва­на: не­за­леж­на ад ста­ну зда­роўя дзі­ця мае пра­ва на на­ву­чан­не. І гэ­та пра­ва рэа­лі­зу­ец­ца не толь­кі ва ўста­но­вах аду­ка­цыі, але і ў да­мах-ін­тэр­на­тах са­цы­яль­най аба­ро­ны. Ту­ды так­са­ма прый­шлі на­стаў­ні­кі ву­чыць і раз­ві­ваць дзя­цей. Сён­ня ство­ра­на 141 ка­рэк­цый­на-раз­ві­ва­ю­чая і рэ­абі­лі­та­цый­ная ўста­но­ва, ку­ды прый­шлі дзе­ці з цяж­кі­мі аб­ме­жа­ван­ня­мі. Больш за тое — 70 пра­цэн­таў усіх дзя­цей, якія ра­ней ста­я­лі на ўлі­ку ства­рэн­ня асаб­лі­вых умоў для на­ву­чан­ня, ужо ін­тэ­гра­ва­ны. Сён­ня не­аб­ход­на ства­раць умо­вы для рэа­лі­за­цыі маг­чы­мас­цяў лю­дзей з ін­ва­лід­нас­цю. Мы пад­трым­лі­ва­ем ме­ра­пры­ем­ствы пра­ек­та, та­му што ён ро­біць кро­кі ў гэ­тым кі­рун­ку.