Імёны з «шорт‐ліста»

Упершыню ў Беларусі назвалі лаўрэатаў Нацыянальнай прэміі ў галіне выяўленчага мастацтва

У жніўні 2016 года Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь абвясціла: у краіне будзе заснаваная Нацыянальная прэмія ў галіне выяўленчага мастацтва. І літаральна тыдзень таму ў Палацы мастацтваў адбылася першая ў краіне ўрачыстая цырымонія ўзнагароджання лаўрэатаў доўгачаканай прэміі.

Навіна пра магчымасць стаць лепшым у сваёй справе ўскалыхнула айчынную мастацкую прастору: творцы праявілі вялікую цікавасць да конкурсу. Усяго на ўдзел паступіла 310 заявак, а на суд журы было прадстаўлена 63 прэтэндэнты. Стаць удзельнікамі конкурсу маглі аўтары твораў выяўленчага мастацтва ў любых відах, жанрах і мастацкіх тэхніках і аўтары твораў літаратуры пра выяўленчае мастацтва, створаных за апошнія тры гады.

Прафесійнае журы павінна было вызначыць пераможцаў конкурсу ў дзесяці намінацыях: «Навацыя», «Творчы дэбют», «Мастацкая фатаграфія», «Дызайн», «Жывапіс», «Графіка», «Скульптура», «Манументальнае і манументальна-дэкаратыўнае мастацтва», «Дэкаратыўна-ўжытковае мастацтва», «Мастацтвазнаўства і крытыка». Творы ўсіх лаўрэатаў можна ацаніць на выстаўцы «Шорт-ліст», якая арганізаваная ў сталічным Нацыянальным цэнтры сучасных мастацтваў.

З’яўленне Нацыянальнай прэміі ў галіне выяўленчага мастацтва — падзея важная і знакавая: мастацтва нашай краіны развіваецца, і гледачу патрэбныя арыенціры і разуменне таго, што ёсць добра і чаму.

Самі ж аўтары ўпэўнены, што такая сур’ёзная ўзнагарода дае ім магчымасць быць канкурэнтаздольнымі. Бо калі няма канкурэнцыі, няма і стымулу знаходзіць арыгінальныя рашэнні ў творчасці. А калі ўлічваць, што ў кожнай намінацыі спаборнічаюць мастакі высокага прафесійнага ўзроўню, гэта толькі павялічвае матывацыю.

З якой перыядычнасцю будзе ўручацца Нацыянальная прэмія ў галіне выяўленчага мастацтва, яшчэ вырашаецца. Аднак Міністэрства культуры ўжо займаецца распрацоўкай палажэння аб тэрмінах правядзення.

— Пакуль мы не вырашылі канчаткова, як далей будзе арганізоўвацца прэмія, — адзначыў міністр культуры Рэспублікі Беларусь Барыс Святлоў. — Магчыма, варта ладзіць цырымонію раз на два гады ці раз на тры. Гэта звязана з тым, што мастацкі працэс залежыць ад натхнення, нельга спяшацца, заганяць мастакоў у межы. Творы павінны выспець, быць да канца гатовымі. Мы ж пакуль маем магчымасць атрымліваць асалоду ад тых твораў, якія дэманструюць мастакі сёння.

Паколькі прэмія нацыянальная, то да мастацкіх твораў у журы шэраг патрабаванняў. Работы павінны прадстаўляць нацыянальную школу мастацтваў, адпавядаць нацыянальнай тэматыцы, узнімаючы ў тым ліку і філасофскія пытанні. І яшчэ адна няпростая задача для ўдзельнікаў — арыгінальна сумясціць у творах наватарства, традыцыі і сімвалы краіны (не ў прамым, а ў аўтарскім разуменні).

— Калі мастак заслужыў званне лаўрэата Нацыянальнай прэміі — гэта вельмі высока і адказна, — адзначае старшыня Беларускага саюза мастакоў Рыгор Сітніца. — Бо сутнасць не ў тым, каб прыгожа нешта намаляваць. Трэба зрабіць унёсак у нацыянальную культуру. Перад кожным аўтарам стаіць задача: расказаць пра нашу нацыянальную гісторыю сучаснай пластычнай мовай, выкарыстоўваючы індывідуальны аўтарскі стыль, раскрыць вобраз краіны, паказаць яе глыбіню і зачараванне. Прычым не трэба выдумляць таго, чаго не існуе: наша краіна дае магчымасць праз яе раскрыць талент, прафесіяналізм.

Калі Міністэрства культуры абвясціла, што ў Беларусі з’явіцца Нацыянальная прэмія ў галіне выяўленчага мастацтва, гэта стала штуршком не толькі для знакамітых у арт-прасторы творцаў. Не пакінулі без увагі творчасць маладых аўтараў, бо мастацтва паяднана з маладосцю і энергічнасцю, і менавіта моладзь — рухавік мастацтва. Мастацтвазнаўца Барыс Крэпак упэўнены, што прэмія — своеасаблівы абмен думкамі паміж тымі, хто пачынае, і тымі, чыя творчасць ужо вядомая гледачу: прафесіяналы могуць быць прыкладам, ёсць магчымасць падзяліцца ўласнымі напрацоўкамі, падтрымаць на творчым шляху. Маладыя здольныя захапіць калег унутраным запалам і амбітнасцю.

 Спецыяльна для прэміі распрацаваныя ўзнагароды, зробленыя са шкла. На іх нанесены лагатып з нацыянальным каларытам. Акрамя статуэтак, кожны з пераможцаў атрымаў грашовыя прэміі ў памеры ста базавых велічынь у кожнай намінацыі. Але, як адзначалі пераможцы, для іх асабліва прыемнае і важнае прызнанне і адзнака прафесійнага журы (экспертаў у сферы мастацтва).

Вікторыя АСКЕРА

Лаўрэаты першай Нацыянальнай прэміі ў галіне выяўленчага мастацтва:

 «Жывапіс»: Уладзімір Тоўсцік.

«Графіка»: Рыгор Сітніца.

«Скульптура»: Васіль Цімашаў і Паліна Пірагова.

«Дэкаратыўна-ўжытковае мастацтва»: Мікалай Кузьміч.

«Творчы дэбют» (і прыз глядацкіх сімпатый): Алеся Скарабагатая.

«Манументальнае і манументальна-дэкаратыўнае мастацтва»: Глеб Отчык.

«Навацыя»: Сяргей Белавокі.

«Дызайн»: Эліна Шындлер.

«Мастацкая фатаграфія»: Яўген Колчаў