У гэтым сезоне на спажывецкім рынку краіны дасягнута збалансаванасць попыту і прапановы па асноўных групах свежай плодаагародніннай прадукцыі. Пра гэта паведаміла намеснік начальніка ўпраўлення — начальнік аддзела ўпраўлення арганізацыі гандлю і грамадскага харчавання Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю нашай краіны Наталля Мельнікава падчас прэс-канферэнцыі, прысвечанай тэме забеспячэння спажывецкага рынку айчыннай плодаагародніннай прадукцыяй, экспарце свежай гародніны, садавіны, ягад і прадуктаў іх перапрацоўкі.
Прадстаўнік міністэрства паведаміла, што гадавая патрэба ў гародніне для продажу насельніцтву праз усе каналы рэалізацыі складае каля 300 тысяч тон, што менш за 50 % ад аб’ёму вытворчасці ў сельскагаспадарчых арганізацыях і сялянскіх (фермерскіх) гаспадарках. Бульбы трэба для насельніцтва амаль 200 тысяч тон (16 % ад валавога збору), яблыкаў — каля 100 тысяч тон (60 %). І патрэба ў гэтых прадуктах нашымі гаспадаркамі забяспечваецца, як правіла, у поўным абёме. Толькі летась узровень самазабеспячэння бульбай па краіне перавысіў 100 %, гароднінай і бахчавымі культурамі склаў 101,9 %, садавінай і ягадамі — 66,8 %.
Наталля Мельнікава падкрэсліла, што патрэба ў асноўных відах свежай гародніны, якія растуць на тэрыторыі краіны (за выключэннем прадукцыі ранніх тэрмінаў паспявання) задавальняецца пераважна за кошт айчыннай прадукцыі.
Як падлічылі спецыялісты Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю, удзельная вага айчыннай бульбы ў продажы (на працягу ўсяго года) — больш за 90 %, свежай гародніны — амаль 75 %, яблыкаў — каля 30 %. Па яблыку сітуацыя была б лепш, але ў вытворцаў гэтай прадукцыі не хапае сучасных складскіх памяшканняў.
У гандлёвых абектах краіны рэалізуецца прадукцыя шырокага кола айчынных вытворцаў. Для гарантаванага забеспячэння ўнутранага рынку беларускімі прадуктамі плодаагароднінная прадукцыя ўключана ў асартыментныя пералікі. У крамах з універсальным асартыментам тавараў павінна быць прадстаўлена да 22 найменняў свежай плодаагародніннай прадукцыі (у залежнасці ад памеру гандлёвай плошчы), а таксама ад 4 да 45 найменняў хутказамарожанай.
І што важна — у гандлёвыя аб’екты прадукцыя пастаўляецца па прамых дагаворах з сельгасвытворцамі, а таксама са стабілізацыйных фондаў, якія штогод ствараюцца аблвыканкамамі і Мінгарвыканкамам для забеспячэння насельніцтва ў міжсезонны перыяд. У прыватнасці, на наступны перыяд у стабфонды краіны плануюць закласці 57 тысяч тон плодаагародніннай прадукцыі і 6,5 тысяч тон яблыкаў. Мясцовыя органы да 15 лістапада сцвярджаюць графікі штомесячнага выкарыстання гэтых фондаў і забяспечваюць кантроль за іх выкананнем да 31 мая.
Яшчэ адна важная ўмова забеспячэння ўнутранага рынку сваімі гароднінай — у сезон масавай уборкі ўраджаю ў абласцях і сталіцы рэгулярна праходзяць восеньскія сельскагаспадарчыя кірмашы. Сёлета іх правялі ўжо звыш тысячы.
Прадстаўнік міністэрства звярнула ўвагу на тое, што ўборка ўраджаю яшчэ працягваецца, і на сёння цэны «адносна нізкія» ў параўнанні з больш познімі перыядамі, калі, напрыклад, прадукцыя ўжо захоўваецца ў стабфондах.
Менавіта зараз, на сезонных кірмашах насельніцтву прапануецца плодаагароднінная прадукцыя па цэнах вытворцаў. Па словах Наталлі Мельнікавай, рознічныя цэны залежаць ад спажывецкіх якасцяў тавару, гатунковасці і рэгіёна вырошчвання прадукцыі. Так, за кілаграм бульбы і буракоў просяць ад 50 капеек, капусты, морквы — ад 35 капеек, цыбулі — ад 60 капеек, яблыкаў — ад 80 капеек.
Але, варта дадаць, што не ва ўсіх рэгіёнах цэны аднолькавыя. Спецыяліст адзначыла, што зыходзячы з маніторынгу, " павелічэнне адпускных коштаў суразмерна павелічэнню выдаткаў вытворцаў, з улікам выдаткаў на захоўванне іх прадукцыі«. «У бягучым годзе назіраецца рост коштаў толькі на ўсе складнікі сабекошту гэтай прадукцыі, у тым ліку сродкі абароны раслін, мінеральныя ўгнаенні, запчасткі, паліва і гэтак далей», — удакладніла яна.
Але, у той жа час, на сённяшні дзень парушэнняў у цэнаўтварэнні па плодаагародніннай прадукцыі выяўлена не было.
У бягучым годзе значную ўвагу МАРГ надае ўдасканаленні напрамкаў працы вытворцаў і суб’ектаў гандлю — заключэння доўгатэрміновых дагавораў. Сфарміраваны пералік буйных гандлёвых сетак, якія выказалі гатоўнасць на доўгатэрміновае супрацоўніцтва з айчыннымі вытворцамі. У доўгатэрміновых дагаворах прапісваюцца не толькі абёмы і тэрміны паставак, а таксама акрэсліваюцца і прыкладныя (ці нават дакладныя) цэны на асноўныя таварныя пазіцыі айчыннай прадукцыі.
Акрамя таго, ужо ў гэтым годзе буйныя вытворцы гародніны і садавіны пачнуць продаж сваёй прадукцыі рознічных сетак праз Беларускую ўніверсальную таварную біржу (БУТБ).
Такім чынам, Міністэрствам антыманапольнага рэгулявання і гандлю быў прапанаваны дадатковы інструмент рэалізацыі вырабленай прадукцыі. У якасці пакупнікоў на таргах выступяць рознічныя сеткі, у якасці прадаўцоў — фермерскія гаспадаркі і буйныя сельгасвытворцы.
«Алгарытм таргоў — зваротны аўкцыён, гэта значыць, таргі на паніжэнне, якія маюць на ўвазе недапушчэнне росту цэн і вывучэнне попыту», — удакладніла Наталля Мельнікава. Мяркуецца, што такі механізм дазволіць знізіць кошт гародніны і садавіны для канчатковых спажыўцоў.
Таргі будуць праходзіць штотыднёва па меры паступлення заявак ад пакупнікоў. Пачнуцца яны, як чакаецца, ужо ў канцы кастрычніка. У гэтым месяцы, паводле інфармацыі спадарыні Мельнікавай, БУТБ праводзіла навучальныя семінары ў рэгіёнах для патэнцыйных прадаўцоў — гэта каля 120 вядучых гаспадарак краіны.
У нашай краіне на вёсцы цэлы год ажыццяўляюць закупку плодаагародніннай і іншай прадукцыі ў сельгасвытворцаў, так і насельніцтва спецыялісты «Белкаапсаюза».
Потым гэтую прадукцыю яны рэалізуюць перапрацоўчым прадпрыемствам, а таксама адгружаюць на экспарт. Намеснік начальніка ўпраўлення нарыхтовак Беларускага рэспубліканскага саюза спажывецкіх таварыстваў Белкаапсаюза Юрый Сакалоўскі адзначыў, што іх структурамі ўжо закуплена 11,7 тысячы тон бульбы, 22,8 тысячы тон агародніны, больш за 25 тысяч тон садавіны. За 9 месяцаў было закуплена прадукцыі на 380 млн рублёў, акрамя таго ў насельніцтва было набыта пладоў і ягад на суму 264 млн рублёў. У бягучым сезоне зробленая закупка 1300 тон клубніцы, з якіх 815 тон — таварная ягада, якая была рэалізаваная ў гандлёвай сетцы. Гэта амаль у 2,5 разы больш аналагічнага перыяду мінулага года.
У цяперашні момант праз уласную гандлёвую сетку спажывецкае таварыства рэалізуе каля 2,7 тысячы тон плодаагародніннай прадукцыі ў месяц. Пры гэтым 96,6 % — гэта айчынныя тавары.
Зараз тут актыўна нарыхтоўваюцца яблыкі, буякі і нават кавуны. Сярод адносна новых відаў — беларускія абрыкосы і грэцкія арэхі. Дарэчы, буякі людзі бяруць даволі ахвотна, хоць гэта не самы танны прадукт. Праз уласную гандлёвую сетку Белкаапсаюз ужо закупіў і рэалізаваў 50 тон гэтай ягады, што ў тры разы больш, чым летась. Літаральна на днях, пачаўся сезон закупу журавін. Дарэчы, вялікі абём гэтай ягады прадаецца на экспарт.
Лішкі вырашчанай прадукцыі можа здаць любы жадаючы. Для гэтага не трэба ніякіх даведак і суправаджальных дакументаў. Галоўнае, каб прадукцыя была якаснай і адпавядала дзеючым нормам. У эксперыментальным фармаце ў інтэрнэце працуе інтэрактыўная карта, на якой можна знайсці ўсе 715 нарыхтоўчых ад саюза пунктаў.
Начальнік аддзела тэхналогій кансервавання харчовых прадуктаў Навукова-практычнага цэнтра Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі па харчаванні Людміла Паўлоўская распавяла аб важным напрамку — распрацоўцы новых відаў кансерваў для харчавання дзяцей дашкольнага і школьнага ўзросту.
На яе погляд, гэтая ніша не зусім запоўненая. Часта выкарыстоўваюцца прадукты, якія не адносяцца да спецыялізаванага дзіцячага харчавання. На базе Быхаўскага агароднінна-сушыльнага камбіната была распрацавана неабходная дакументацыя і найменне на 52 віды дзіцячых сокаў і нектараў. Пры гэтым улічылі патрабаванні Міністэрства аховы здароўя па паказчыках бяспекі і якасці. Там жа была выпушчаная дасведчаная партыя новага віду прадукцыі — кансерваваная прарошчаная пшаніца. Ідэя вытворчасці натуральнай прадукцыі для здаровага харчавання належыць кандыдату тэхнічных навук Марыі Зяньковай, якая звярнулася на перапрацоўчае прадпрыемства з такой слушнай прапановай.
Таксама, за апошні час, з удзелам гэтага цэнтра былі падрыхтаваныя тры асобныя падгрупы соусаў. У іх уваходзяць 12 новых (для нас) відаў соусаў, у тым ліку салодкіх (адзін з іх кавуновы для блінцоў).
Адна з найноўшых распрацовак на айчынным рынку — падрыхтоўка сумесяў плодаагародніннай прадукцыі ў замарожаным стане. На еўрапейскім рынку гэта далёка не навінка. Таму, заняць сваю нішу на гэтым рынку нам пакуль досыць цяжка.
Сяргей КУРКАЧ
Фота Рамана КЛЮЧЫНА
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
