Што рабіць, каб грошай хапала? Перастаць марыць і пачаць больш працаваць. Нават, знайшоўшы яшчэ адну работу. Для тых, хто задаўся такой мэтай, — наш матэрыял.
Калі ў вашым жыцці пошукі падпрацоўкі ў дадатак да асноўнага даходу з плоскасці тэарэтычнай перайшлі ў разрад надзённых пытанняў, псіхолагі раяць пачынаць не з маніторынгу рынку, а з некалькіх пытанняў самому сабе — каб вызначыцца з прыярытэтамі.
— Як правіла, шукаць другую работу (ды і першую) часцяком людзі пачынаюць, абыходзячы гэты этап — проста разглядаюць вакансіі, выбіраючы тыя, якія здаюцца ім прымальнымі. Але пры такім падыходзе нешта можа застацца па-за межамі вашай увагі, а выбраныя варыянты ў выніку, цалкам верагодна, пададуцца непадыхдзячымі па якім-небудзь крытэрыі. І тады чалавек кажа, што «варыянты ёсць, але нічога не падыходзіць», — тлумачыць псіхолаг Кацярына Алёхіна. — Прасцей кажучы, каб нешта знайсці, трэба спачатку вызначыцца з тым, што мы шукаем.
— Беручыся за пошукі другой работы, трэба дакладна ўсведамляць, што яна — толькі дадатак да асноўнай. І значыць, трэба адэкватна ацэньваць свае сілы. А намаганні размяркоўваць так, каб не было шкоды асноўнаму віду прафесійнай дзейнасці. Страта «першай» работы ў выніку безуважнасці да прафесійных абавязацельстваў (з-за стомленасці і недахопу часу) цалкам магчымая. І гэта прывядзе да істотнага зніжэння вашага даходу, — адзначае псіхолаг.
Акрамя імгненных фінансавых пытанняў, значэнне маюць кар'ера, прафесійныя перспектывы і доўгатэрміновыя мэты, падкрэслівае яна. І ўсё гэта ў першую чаргу мае дачыненне да асноўнай занятасці. Часам здаецца, што можна выдаткаваць час і сілы на падпрацоўку, каб зарабіць больш цяпер. Але калі пры гэтым церпіць асноўная работа, значыць, прыярытэты расстаўлены няправільна: гэта можа негатыўна паўплываць на ваша жыццё ў доўгатэрміновай перспектыве.
— Не варта забывацца і на сваю сям'ю, — дадае спецыяліст. — Падумайце, ці застанецца ў вас на яе час. Бо даход не заменіць любімых людзей.
Пераходзім да практычных крокаў. Сёння шукаюць работу ў інтэрнэце — дзе ж яшчэ? Але не варта забываць аб старым добрым «сарафанным радыё». І, мабыць, пачаць варта з яго. Сябры, сваякі і знаёмыя, як вядома, рэальна могуць дапамагчы ў справе пошуку работы — як першай, так і другой. І, сама меней, ад іх вы даведаецеся рэальную інфармацыю аб рабоце і работадаўцу. Яны могуць даць вам рэкамендацыю на новым рабочым месцы, што немалаважна.
— Калі вы нешта шукаеце, не трымайце гэта ў таямніцы. Калі ў мяне пытаюцца, як адзінокаму чалавеку знайсці сабе пару, мая першая парада: раскажыце аб тым, што знаходзіцеся ў пошуку, свайму атачэнню — сябрам, знаёмым, сваякам, — кажа суразмоўніца. — І тое ж самае датычыцца пошуку работы (падпрацоўкі). Людзі, якія добра да вас ставяцца, часам сапраўды могуць — і будуць рады — вам дапамагчы як з першым, так і з другім няпростым пытаннем.
Цяпер, вызначыўшы параметры пошуку, складзем рэзюмэ. Часта пры пошуку падпрацоўкі рэзюмэ не патрабуецца — калі, напрыклад, гаворка ідзе аб «рабоце без вопыту». Але часта рэзюмэ ўсё ж просяць даслаць. Верагодна, вам спатрэбіцца іншае рэзюмэ — не тое, якое вы складалі па асноўнай дзейнасці: у залежнасці ад вакансіі нярэдка патрабуецца ўносіць у рэзюмэ пэўныя карэктывы.
— Перш за ўсё, трэба ўсвядоміць: пошук работы, як першай, так і другой — гэта таксама работа, да якой патрэбны сістэмны ўдумлівы падыход, — адзначае псіхолаг. — Але важна, каб яна выконвалася да выніку, а не ператваралася ў асобную мэту. Ведаю людзей, якія шукаюць падпрацоўку (а часам і першую работу) па некалькі гадоў і ніяк не могуць знайсці. Таму што не ставяць перад сабой такой мэты, хоць ніколі з гэтым не пагодзяцца. Напрыклад, чалавек рэгулярна праглядае сайты вакансій, рассылае рэзюмэ і нават часам бывае на суразмоўях. Але ні адна работа з тых ці іншых (часам смехатворных) прычын яму не падыходзіць. Справа ў тым, што пошук дадатковага заробку (або асноўнай работы) — выдатная псіхалагічная заслона ад папрокаў з боку блізкіх.
Падпрацоўку сёння шукаць нескладана: на спецыялізаваных сайтах гэтыя вакансіі, як правіла, размяшчаюцца асобна, альбо можна набраць у пошукавіку «падпрацоўка», «начная работа», «свабодны графік» ці «няпоўны рабочы дзень». Не варта акрыляцца вялікай колькасцю вакансій — вельмі часта варыянты падпрацоўкі працаёмкія і малааплатныя, некаторыя разлічаны толькі на сезонную занятасць.
— Асабліва ў тым, што датычыцца «работы без вопыту» — кур'ерам, фасоўшчыкам (стыкероўшчыкам) на складзе і г. д. — варта захоўваць асцярожнасць, — раіць суразмоўніца. — Інфармацыя работадаўца можа быць няпоўнай або не цалкам дакладнай, за выкананую работу вам могуць заплаціць менш, чым абяцалі, умовы могуць не адпавядаць тым, якія былі заяўлены ў аб'яве. Таму лепш звяртаць увагу на вакансіі з вялікай колькасцю інфармацыі ад работадаўца, а таксама на буйныя кампаніі з добрай рэпутацыяй. І, вядома, не ленавацца шукаць водгукі аб работадаўцу. Зразумела, што водгук работнік часцей за ўсё піша, калі чымсьці незадаволены. І што ўсё вельмі індывідуальна: калі з дадзенай работай або кампаніяй не склалася ў кагосьці, не факт, што не складзецца ў вас. І ўсё ж лепш сабраць інфармацыю і пастарацца ацаніць яе максімальна аб'ектыўна.
Калі вы шукаеце дадатковую падпрацоўку па сваёй асноўнай спецыяльнасці — гэта прасцей: вы знаходзіцеся ўнутры прафесійнай супольнасці, у вас ёсць калегі, «цяперашнія» і былыя (якім можна патэлефанаваць), «цяперашняе» і былое кіраўніцтва, ды і, цалкам верагодна, ўражальнае рэзюмэ. Больш складана, калі вы з тых ці іншых прычын знаходзіцеся ў пошуках дадатковага заробку ў не звязанай з асноўнай работай сферы. У гэтым выпадку, хутчэй за ўсё, вы пойдзеце па двух асноўных шляхах: работа з дому (капірайтынг-рырайтынг, камп'ютарны набор, напісанне курсавых і дыпломных работ, тэціраванне, кол-цэнтр і г. д.) альбо будзеце шукаць вакансію кур'ера, упакоўшчыка, мерчандайзера і г. д. Калі ў мінулыя гады самай папулярнай падпрацоўкай быў мерчандайзінг (правільнае размяшчэнне тавару на паліцах крам), то сёння — бум на кур'ераў па дастаўцы ежы.
Андрэй, 44 гады
— Кур'ерам па дастаўцы ежы пачаў працаваць у кастрычніку мінулага года. Мэта, як ва ўсіх, напэўна, — павышэнне даходу сям'і. Па прафесіі я выкладчык, і, у прынцыпе, у мяне былі іншыя варыянты падпрацоўкі, але тут я вырашыў сумясціць карыснае з прыемным: з аднаго боку, скінуць лішнюю вагу (дарэчы, гэта ўдалося), з другога — зарабіць. Таму не разглядаў вакансію кур'ера на аўто, хоць правы ў мяне ёсць, хаджу пешшу. Работа цяжкая, але яна мне падыходзіць. Па-першае, ты можаш адарвацца ад камп'ютара і рухацца, па-другое, колькі зарабіў, столькі і атрымаў. Што датычыцца заробку, за дастаўлены заказ плацяць 4 рублі. Працую тры-чатыры дні на тыдзень з шасці да дзесяці вечара. Ёсць і начныя змены (да трох гадзін ночы), але я іх не бяру. У добры дзень (дакладней, вечар) можна зарабіць 30-40 рублёў. Праўда, калі няма заказаў, няма і аплаты (у многіх службах дастаўкі кур'ерам плацяць за час «прастою», але ў нас гэта не практыкуецца). Кур'еры часам скардзяцца, што заказчыкі бываюць з імі няветлівыя. Са мной такога не здаралася — можа быць, з-за маёй камплекцыі.
Аляксандр, 32 гады
— Спрабаваў падпрацоўваць укладчыкам-упакоўшчыкам у начную змену ў службе дастаўкі адной з буйных прадуктовых гандлёвых сетак. Работа не спадабалася — прапрацаваў месяц і сышоў. Аказалася, што працаваць па начах вельмі цяжка. Графік у мяне быў дзве ночы праз дзве, але адпачыць і аднавіцца я не паспяваў. Бо днём у мяне была асноўная работа, а дома — нованароджаны сын. Работа упакоўшчыка патрабуе ўвагі. А я літаральна засынаў на хаду. Калі заказ збіраецца няправільна, прадугледжаны штрафы. Мы збіралі вялікія заказы для кафэ і рэстаранаў, і я пастаянна нешта блытаў. У выніку некалькі начэй за месяц працаваў у мінус. Рэкордам было — мінус 150 рублёў за змену. Заробак па выніках месяца атрымаўся мізэрным, хоць іншым удавалася зарабляць нармальна. І я вырашыў пашукаць падпрацоўку па спецыяльнасці — аддаленую, з дому.
Юлія, 38 гадоў
— Падпрацоўваю рэдактарам тэкстаў для партала, дзе маладыя аўтары выкладваюць свае творы. Зарабляю ў сярэднім 70 рублёў за рэдагаванне аднаго твора (як правіла, гэта 150-200 тысяч камп'ютарных знакаў і больш: маладыя аўтары любяць буйныя жанры). На рэдагаванне твора такога аб'ёму звычайна патрабуецца 5-7 дзён. У асноўным маладыя аўтары (як правіла, на нашым партале гэта дзяўчаты) пішуць альбо фэнтэзі, альбо любоўныя раманы. Фэнтэзі забрала сабе мая начальніца, а мне пакінула любоўную тэматыку. Дадатковы заробак атрымліваецца нядрэнны (каля 300 рублёў у месяц), і працаваць можна ў зручны час. Але, шчыра кажучы, падумваю пакінуць гэтую падпрацоўку — вельмі шмат часу даводзіцца праводзіць перад маніторам. Акрамя таго, стамляешся ад адных і тых жа сюжэтаў: у 90 % выпадкаў гэта гісторыя Папялушкі ў разнастайных варыянтах і дэкарацыях.
Не варта выбіраць у якасці падпрацоўкі варыянт, які вам ну зусім не даспадобы, нават калі па астатніх параметрах (графік, узровень аплаты, патрабаванні на рабочым месцы і г. д.) работа падыходзіць. Інакш ваша жыццё ператворыцца ў бясконцы бег з бар'ерамі і вы хутка стоміцеся. Хоць бы адна з вашых работ павінна, акрамя грошай, прыносіць вам яшчэ і маральнае задавальненне, кажуць псіхолагі.
Пастаянна працаваць на дзвюх работах — верны шлях да нервовага зрыву і іншых праблем са здароўем. У любой марафонскай дыстанцыі павінен быць фініш. Устанавіце яго: пэўная сума, тэрмін або падзея (напрыклад, аддаць крэдыт). Дасягнуўшы, дайце сабе адпачыць.
Аляксандра АНЦЭЛЕВІЧ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
