Падчас летніх канікул некаторыя са школьнікаў застаюцца сам-насам. І на жаль, не ўсе з іх могуць арганізаваць свой адпачынак. Гэтым карыстаюцца зламыснікі, якія ўцягваюць непаўналетніх у злачынную дзейнасць. Крадзяжы, распаўсюджванне наркотыкаў, махлярства ў інтэрнэце — акурат тыя правапарушэнні, якія зараз часцей за ўсё здзяйсняюцца дзецьмі. Як не дапусціць таго, каб у сям'ю прыйшла бяда?
У перыяд летніх канікул, асабліва ў першыя тры тыдні, дзеці, адчуўшы свабоду, забываюць пра ўласную бяспеку. Не памятаюць і пра элементарныя правілы паводзін падчас наведвання вадаёмаў, лясоў, закінутых кар'ераў, будоўляў. Часам такая бесклапотнасць прыводзіць да атрымання непаўналетнімі траўмаў шматлікай ступені цяжкасці. Некаторыя дзіцячы забавы ўвогуле заканчваюцца трагедыяй.
Менавіта ў летні перыяд падлеткі часцей, чым звычайна, здзяйсняюць злачынствы і правапарушэнні. І гэта не толькі незаконны абарот наркатычных сродкаў, кіберзлачынствы. Асаблівую трывогу ў праваахоўнікаў выклікаюць і злачынствы, звязаныя з парагенератарамі. Прычым у адным выпадку падлеткі з'яўляюцца зламыснікамі, у другім — пацярпелымі.
— Апошнім часам у Мінску пачасціліся выпадкі, калі непаўналетнія вырашаюць стаць уладальнікамі парагенератараў, пры гэтым не хочуць плаціць за іх грошы, — расказвае намеснік начальніка ўпраўлення па ахове правапарадку і прафілактыкі ГУУС Мінгарвыканкама падпалкоўнік міліцыі Дзмітрый Мялешка. — Падлеткі шукаюць у інтэрнэце патэнцыйную ахвяру, дамаўляюцца аб сустрэчы ў людных месцах і на падставе агляду парагенератара з гэтай рэччу збягаюць, прысвойваючы яе сабе. Хацелася б нагадаць, што гэта не гульня і рабіць такое дзеля хайпу не варта: прадугледжана адказнасць у выглядзе пазбаўлення волі да васьмі гадоў, якая наступае з 14 гадоў.
Як паведамілі ў міліцыі, сярод найбольш папулярных злачынстваў, у якіх задзейнічаны непаўналетнія, — махлярства па тэлефоне. Дзяцей прыцягваюць у якасці кур'ераў, якія прымаюць ад грамадзян грошы на дапамогу сваякам, якія быццам бы трапілі ў бяду. «Хачу нагадаць падлеткам і іх бацькам, што за такія дзеянні пагражае крымінальная адказнасць, якая прадугледжвае да 10 гадоў пазбаўлення волі, — адзначае Дзмітрый Мялешка. — Адказнасць за такі від злачынства таксама пачынаецца з 14 гадоў. Шкоду, якую прычынілі падлеткі, у гэтым выпадку прыйдзецца кампенсаваць бацькам».
Трапляюць у поле зроку праваахоўнікаў і непаўналетнія, якія ўжываюць у грамадскіх месцах алкагольныя і слабаалкагольныя напоі. Калі дзеці не дасягнулі ўзросту прыцягнення да адказнасці (у гэтым выпадку 16 гадоў), то да адміністрацыйнай адказнасці будуць прыцягнуты іх бацькі. Пасля як бацькоў, так і падлеткаў чакаюць пэўныя наступствы: інфармаванне ўстаноў адукацыі, правядзенне індывідуальна-прафілактычнай работы супрацоўнікамі інспекцыі па справах непаўналетніх, а таксама ўвядзенне ў курс справы ўрача-нарколага і правядзенне прафілактычнай работы з боку спецыялістаў.
Нагадаюць супрацоўнікі міліцыі і аб тым, што, нягледзячы на тое, што ў летні перыяд цямнее позна, затрымлівацца на вуліцы дзецям да 16 гадоў без суправаджэння дарослых не варта. У іншым выпадку за гэта прадугледжана адміністрацыйная адказнасць у адносінах да бацькоў, якія не забяспечылі суправаджэнне сваіх нашчадкаў пасля 23.00. Прычым бацькі павінны разумець, што такая бяспечнасць з іх боку часта прыводзіць да здзяйснення ў адносінах да падлеткаў адміністрацыйных правапарушэнняў і злачынстваў. Часта ў цёмны час сутак дзеці самі становяцца ўдзельнікамі незаконных дзеянняў.
Трывогу б'юць і супрацоўнікі наркакантролю: падлеткі не толькі ўжываюць забароненыя сродкі, але і распаўсюджваюць іх. У пагоні за лёгкімі грашыма дзеці становяцца злачынцамі, у выніку — паламаныя лёсы. Па статыстыцы Міністэрства ўнутраных спраў, звыш 90 % злачынстваў, звязаных з незаконным абаротам наркотыкаў, здзяйсняецца ў інтэрнэце. Улічваючы той факт, што ў большасці выпадках карыстальнікамі інтэрнэту з'яўляюцца маладыя людзі да 20 гадоў, злачынцы ўсё часцей уцягваюць іх у наркаабарот. Тое, што падчас летніх канікул падлеткі часта застаюцца без кантролю, толькі развязвае рукі арганізатарам такога віду незаконнай дзейнасці.
— Бацькам неабходна цікавіцца, як праводзіць час падлетак, — заўважае начальнік упраўлення па наркакантролі і супрацьдзеянні гандлю людзьмі ГУУС Мінгарвыканкама палкоўнік міліцыі Аляксандр Сазонаў. — У большасці выпадкаў такія маніпуляцыі з забароненым рэчывам здзяйсняюцца або ў вячэрні, або ў цёмны час сутак — для таго, каб застацца незаўважаным і не прыцягваць увагу з боку людзей. Варта сачыць і за з'яўленнем у дзіцяці новых прадметаў: вагаў, упаковак, пакетаў «зіп-лок», ізастужак або іншых прадметаў, якія дазваляюць расфасаваць рэчыва або яго ўпакаваць.
Нельга ігнараваць і змены ў паводзінах дзіцяці: асабліва павінна насцярожыць тое, што раней для падлетка было не ўласціва. Не варта ігнараваць і наяўнасць грашовых сродкаў у дзіцяці, з'яўленне ў яго новых дарагіх рэчаў. На жаль, дзеці становяцца яшчэ і спажыўцамі наркотыкаў. Праваахоўнікі расказваюць, што былі выпадкі, калі падлеткі, застаючыся без увагі бацькоў, прагульвалі ўрокі, знаходзілі закладку, спрабавалі яе пакаштаваць, а потым траплялі ў бальніцу хуткай медыцынскай дапамогі, дзе дзяцей выцягвалі з таго свету. Па словах Аляксандра Сазонава, ні ў якім разе нельга раскрываць знойдзеныя пакецікі, а тым больш каштаваць тое, што ў іх утрымліваецца. «Гэта можа быць звычайны яд, які нехта спецыяльна падкінуў для іншых мэт, — тлумачыць начальнік упраўлення па наркакантролі і супрацьдзеянні гандлю людзьмі. — У большасці выпадках гэта могуць быць наркотыкі, пры выяўленні якіх неабходна праінфармаваць органы ўнутраных спраў».
У міліцыі яшчэ раз нагадалі: усё, што звязана з абаротам наркатычных сродкаў, цягне за сабой крымінальную адказнасць. І адгаворкі накшталт «я яшчэ непаўналетні», як кажа моладзь, не «пракацяць»: адказнасць за распаўсюджванне наркотыкаў і псіхатропных сродкаў наступае з 14 гадоў. І дастаткова зрабіць усяго адну закладку, каб трапіць за краты.
З такога ўзросту падлеткі могуць быць прыцягнуты да адказнасці і за злачынную дзейнасць у інтэрнэце. Найбольш распаўсюджаныя кіберзлачынствы, удзельнікамі якіх становяцца дзеці: супрацьпраўнае выкарыстанне чужых рэквізітаў банкаўскіх картак, разлік імі як у гандлёвых аб'ектах, так і ў інтэрнэце.
— Абсалютная большасць такіх злачынстваў звязана з вішынгам і фішынгам, — паведамляе начальнік упраўлення па супрацьдзеянні кібербяспецы ГУУС Мінгарвыканкама палкоўнік міліцыі Аляксей Новаш. — Гэта ўдзел непаўналетніх у схемах, звязаных з так званымі абзвонамі або пераводам на падробныя інтэрнэт-старонкі, якія патрабуюць увядзення рэквізітаў банкаўскіх картак. У падобных злачынствах задзейнічана вялікая колькасць людзей. Моладзь нашу, як правіла, выкарыстоўваюць у двух выпадках: або для вываду ўжо скрадзеных грашовых сродкаў, або дзеля афамлення на іх банкаўскіх картак. Удзел у такіх схемах, нават у выглядзе бяскрыўднага афармлення на сябе банкаўскай карткі і яе перадачы трэцяй асобе або проста зняцця грашовых сродкаў з банкамата з'яўляецца саўдзельнічаннем у здзяйсненні злачынства, за якое наступае такая ж крымінальная адказнасць як і за непасрэднае выкананне злачынства.
Каб не дапусціць падобнага ў сваёй сям'і, праваахоўнікі рэкамендуюць бацькам мець са сваімі дзецьмі вербальныя зносіны: ведаць, з кім яны сябруюць, як праводзяць час, дзе знаходзяцца. Таксама варта звяртаць увагу на матэрыяльнае дабрабыт падлеткаў і крыніцу паходжання грашовых сродкаў. Немалаважна і кантраляваць знаходжанне дзяцей у інтэрнэце.
Звяртаюць увагу супрацоўнікі міліцыі і на злачынствы, звязаныя са сватынгам — зараней ілжывымі паведамленнямі аб небяспецы. «Перыядычна адбываюцца так званыя «мініраванні» шматлікіх аб'ектаў, — адзначае Аляксей Новаш. — Нярэдка несапраўдную інфармацыю ў кампетэнтныя органы даюць непаўналетнія. Крымінальная адказнасць за такія злачынствы таксама наступае з 14 гадоў. Максімальна правапарушальніку пагражае да 7 гадоў пазбаўлення волі. Кампенсацыя матэрыяльнай шкоды ўстанове, якую быццам бы замініравалі, ускладаецца на бацькоў. А гэта дастаткова сур'ёзная сума».
— Прывучаць дзіця адказваць за свае ўчынкі трэба з ранняга дзяцінства, — падкрэслівае ўрач-псіхіятр, нарколаг, загадчыца падлеткавага наркалагічнага аддзялення Мінскага гарадскога наркалагічнага цэнтра Людміла Шпакоўская. — Сузалежнасць фарміруецца на другім годзе жыцця. Усё, што дае сям'я дзіцяці, тое ён потым і атрымлівае ў падлеткавым узросце. Зразумела, бацькі не могуць абараніць дзяцей ад інтэрнэт-рэсурсаў, гэта ўвайшло ў наша жыццё, але ва ўсім неабходны кантроль. Дзецям павінна быць больш цікава мець зносіны з бацькамі, чым сядзець у інтэрнэце. Вельмі сумна бачыць, калі маму даюць тэлефоны паўтара-двухгадовым дзецям і ў гэты час спакойна займаюцца сваімі справамі. У выніку гэтае дзіця не адыдзе ад тэлефона, а потым мы будзем казаць аб залежнасці, якая фарміруецца і ад гульняў, і ад гаджэтаў.
Вераніка КАНЮТА
Што за таемнымі дзвярыма?
