Дар’я Гаражанка: Я не ў поўнай меры ўяўляла, што такое «Вялікая опера»

Яе імя стала шырока гучаць у музычных колах за межамі Беларусі ў сувязі з удзелам у тэлевізійным праекце «Вялікая опера». Але гледачы Вялікага тэатра Беларусі знаходзяцца ў больш выгадным становішчы: могуць слухаць мецца-сапрана Дар’і ў шэрагу спектакляў, а таксама ў канцэртах — маладая салістка звярнула на сябе ўвагу і цяпер даволі запатрабаваная. У яе ўжо ёсць калекцыя вобразаў у тэатры — і гэта менавіта той варыянт вялікай оперы, якая варта ўсяго жыцця...

— Калі дзяўчынка разумее, што ў яе ёсць голас, яна, відаць, марыць стаць зоркай. І мала хто, напэўна, марыць аб оперным тэатры…

— Я нават не марыла, а проста ведала, што не магу не спяваць. У самым раннім дзяцінстве думала, што буду эстраднай спявачкай. Але маці ў нейкі момант сказала, што трэба быць добрым музыкам, атрымаць спецыяльную адукацыю і паступаць у музычнае вучылішча. А калі пачала вучыцца, мяне гэта ўсё зацягнула. Мой педагог Вольга Аляксандраўна Косарава дала столькі ведаў і навыкаў, што я зразумела: мяне гэта цікавіць больш, чым эстрада. Потым пераканалася, што мне бліжэй тэатральная сцэна, бо спектаклі даюцца нават лягчэй, чым сольныя выступленні.

— Ваша мама мае дачыненне да музыкі?

— Яна іграла на фартэпіяна, але з-за аварыі яе музычная кар’ера не склалася. Але яна скончыла інстытут культуры (харавое дырыжыраванне) і была музычным работнікам — спачатку ў дзіцячым садку, потым працавала ў школе настаўнікам музыкі, потым завучам па эстэтычным выхаванні, выкладала сусветную мастацкую культуру. Яна музычны і творчы чалавек. Ходзіць на спектаклі і выказвае мне свае заўвагі — адчувае інтуітыўна, што ўдалося, а што не вельмі, на яе погляд. Тата таксама можа выказаць сваё меркаванне, але ён не звязаны з музыкай увогуле. Я на працягу ўсёй сваёй вучобы назірала за яго музычнай эвалюцыяй ад «нічога не зразумеў» да жадання выказаць сваё аргументаванае меркаванне. Опера — складаны жанр, які патрабуе часу і жадання прымушаць свой мозг напружвацца. Чым больш слухаеш — тым лепш фарміруецца разуменне. Яшчэ я лічу, што абавязкова трэба слухаць добрых спевакоў.

— А калі вы адчулі, што ваша месца на опернай сцэне?

— Калі я вучылася ў Маскоўскай кансерваторыі, то нейкія партыі ўжо спявала ў опернай студыі. І калі прыйшла ў Вялікі тэатр Беларусі, то ў мяне ўжо былі гатовыя партыі, напрыклад, Вольга ў «Яўгеніі Анегіне», Флора ў «Травіяце», Лаура ў «Іаланце». Гэтыя тры партыі я выконвала на сцэне Вялікай залы кансерваторыі ў Маскве. Рыхтавала тады і Любашу на дзяржэкзамен, але здарыўся ковід і па-іншаму склаліся абставіны, таму не так даўно ў мяне адбылася прэм’ера ў «Царскай нявесце». У тэатр я прыйшла ўжо з багажом — партыямі, якія спявала раней. А цяпер у мяне іх каля 10. Іду ад малога да вялікага, паступова паглыбляюся ў працу і развіваюся.

— У вас вельмі розныя вобразы. Якія гераіні вам бліжэй?

— На мой погляд, жаночая натура настолькі шматгранная, што кожны вобраз у той ці іншай ступені адгукаецца ўва мне. У кожнай з нас ёсць крыху Таццяны, і трошкі Вольгі, і ракавой жанчыны Кармэн, і зладзейкі Любашы, і халоднай Снежнай Каралевы... Таму больш за ўсё мне падабаецца займацца пошукам фарбаў і ў голасе, і ў характары. Нешта мне даецца больш складана. Напрыклад, рыхтавала партыю Снежнай Каралевы. У мяне дастаткова цёплы тэмбр, мяккі, агрэсіўнасць майму голасу не ўласцівая. Але так ці інакш я ўмею злавацца, і трэба гэта ў сабе знайсці і вынесці на сцэну, каб гэта адчулі гледачы. Гэты пошук мяне вельмі захапляе.

Даводзіцца працаваць над сабой, бо не бывае двух аднолькавых спектакляў. І кожны раз я ў сабе адкрываю нешта новае. Напрыклад, у партыі Снежнай Каралевы зразумела, што да асаблівасцяў майго музычнага выканання можна падключыць ідэю, што гераіня не з самага пачатку халодная, а гіпнатызуе і прыцягвае Кая, таму ён ідзе за ёй. Гэта можа быць такая хітрасць, каб апраўдаць мой цёплы тэмбр. Кожная роля — нагода падумаць пра адпаведнасць выканання характару героя.

— Вы цяпер пагаджаецеся спяваць усё, што прапануюць?

— Як маладая артыстка я не адмаўляюся ні ад чаго. Мне вельмі цікава паспрабаваць усё. Было што спрабавала пазмагацца з партыяй Разіны. Але зразумела, што альбо я спяваю рэпертуар тыпу Канчакоўны, альбо спяваю рухомы высокі рэпертуар. Таму што быць усёеднай немагчыма, інакш доўга не праспяваеш. У выніку я засталася на тым, што бліжэй маёй прыродзе, што даецца лягчэй. Каларатуры і лішняй вялікай рухомасці ў маім голасе няма, але я гэта развіваю. Ад кожнай партыі бяру нешта, вакальна расту і знаходжу новыя фарбы і ўдасканальваю тэхнічныя моманты.

— Раіцеся з педагогамі?

— Я падтрымліваю сувязь з Касрашвілі Маквалай Філімонаўнай, якая была маім выкладчыкам у Маскоўскай кансерваторыі. І з Вольгай Аляксандраўнай тут займаюся. Яна прыходзіць на ўсе спектаклі і прэм’еры, мы абмяркоўваем, вядзём работу над памылкамі. Канешне, каб доўга і добра спяваць, заўсёды павінна быць вуха, якое цябе кантралюе збоку. Мы з маім педагогам супадаем. Ва ўяўленні пра эталоннае гучанне важна мець такога педагога і канцэртмайстра — у гэтым вельмі дапамагае Настасся Дубоўская. Мы з ёй аднолькава глядзім на музыку, і яна ўмее сказаць так, каб я зразумела. Каб адчула, дзе і як павінен нарадзіцца гук, які неабходны.

— Для вас больш важна праспяваць партыю тэхнічна бездакорна ці ўпісацца ў вобраз спектакля?

— Рэжысёры даюць сваё бачанне, але я, напэўна, унутрана сама дадаю, што адчуваю. Нават калі ў нас розныя склады, напрыклад, на адной ролі два ці тры выканаўцы, цудоўна менавіта тое, што мы ўсе розныя, творчыя індывідуальнасці. Глядач можа схадзіць на тры розныя склады і атрымаць розныя адчуванні ад аднаго і таго ж спектакля. Ёсць над чым падумаць, бо кожны саліст дадае нешта сваё ў развіццё, у вобразы і думкі, закладзеныя ў твор.

Тэхнічную работу я ўсё ж раблю ў класе і стараюся спяваць так, каб выходзячы на сцэну пра гэта не думаць. Вобраз адкрываецца, калі ты ў яго паглыбляешся, і дае фарбы той самай тэхніцы — адно без другога існаваць не можа. Я імкнуся да таго, каб быў добры сінтэз. Але часам бывае, што эмоцыі захлістваюць. Трэба ўмець трымаць сябе ў руках, глядзець на дырыжора і кантраляваць, што ты спяваеш, думаць, што павінна быць далей, дзе партнёры, якая мізансцэна... Вельмі шмат задач адначасова.

— Партнёраў шмат, і калектыў у тэатры вялікі, трэба ў яго ўпісвацца. Як прымаюць маладых артыстаў?

— Вельмі ўдзячная сваім калегам за мікраклімат і атмасферу ў тэатры, адчуваю сябе цалкам камфортна. Ёсць асаблівасць работы ў тэатры. У нейкіх няпростых рабочых момантах трэба быць эмацыянальна ўстойлівай. Думка, што я прыйшла працаваць у Вялікі тэатр, шмат што ў душы расстаўляе па месцах. Але бывае і роўна наадварот, часам кажу сабе: ты ведала, куды ідзеш. Бо ўсе людзі розныя, а ўсе артысты яшчэ і вельмі эмацыянальныя. І ў гэтым хараство, бо ў кожнага свой шлях у прафесіі.

— Вы абралі шлях, каб быць у тэатры, але спяваеце канцэрты. Што прасцей вытрымаць: спектакль ці канцэрт?

— Напэўна, мне маральна прасцей вытрымаць спектакль. Я адключаюся і гледачоў не бачу, не думаю пра іх. Паглыбляюся ў тыя абставіны, якія абумоўлены дзеяннем, але звяраюся з дырыжорам, паглядаю на яго. Думаю пра вобраз, пра ролю і пра спевы. Калі выходжу ў канцэрце, то, канешне, таксама спрабую падстроіцца, але мне гэта даецца больш складана: я на сцэне адна, усе глядзяць на мяне, я магу бачыць іх вочы…

— Як вырашаеце, што выконваць у канцэртах?

— Ёсць тое, што я магу і хачу выконваць, але не адмаўляюся спяваць тое, з чым запрашаюць, калі гэтая музыка ў мяне ў рэпертуары. У мяне ёсць вывучаная праграма, якую мне вельмі хацелася б выконваць. Але яна можа не ўпісвацца ў канцэпцыю рэжысёра. Ці гэта занадта складаная музыка для ўспрымання простага слухача, калі гаворка, напрыклад, аб выязных канцэртах. Але лічу, што часам трэба ісці на рызыку: людзі гэтага ніколі не чулі, яны могуць для сябе адкрыць нешта новае ў музыцы. Трэба ж гледача развіваць, а не даваць яму толькі папсу. Нас часам можа зачапіць дзіўная мелодыя, і ты для сябе адкрываеш тое, што раней ніколі не чуў: а што гэта гучыць? а хто напісаў? які персанаж?.. Пачынаеш шукаць, чытаць, больш даведвацца. Так яно працуе ва ўсіх. Бо бывае, што часам нейкі нумар падчас канцэрта стрэліць зусім нечакана.

— Ці дапамог вам нешта адкрыць удзел у праекце «Вялікая опера»?

— Гэта тэлебачанне, тэлепраект, які пабудаваны па канонах шоу. Я да гэтага была гатовая, але, мабыць, не ў поўнай меры ўяўляла, што такое «Вялікая опера». Яшчэ больш упэўнілася: тое, чым займаюся, вельмі суб’ектыўнае мастацтва. Гэта не спорт, у якім ёсць адзін пераможца. Як аднаму чалавеку могуць падабацца ў артысце нейкія якасці, так роўна гэтыя ж якасці іншаму не спадабаюцца. Таму для сябе вырашыла, што да гэтага трэба ставіцца па-філасофску, бо ўсім не спадабаешся.

Шоу пабудавана на тым, што ёсць канкрэтная праграма: італьянская опера, руская, дуэт, аперэта, арыі з опер Вердзі, рамансы Рахманінава, неапалітанская песня і прысвячэнне вялікім спевакам. Няма такіх універсальных артыстаў, якія маглі б быць добрыя ва ўсім. Але гэта цікава. Гэта новы досвед, праверка на трываласць — маральную і фізічную. Здаецца, мне цяпер не страшна наогул нічога.

— Вы згадалі аб праграме, прысвечанай вялікім спевакам. Каго выбралі?

— Для мяне абсалютным эталонам мецца-сапрана з’яўляецца Алена Васільеўна Абразцова. І па чалавечых адчуваннях для мяне яна ўвасабленне ідэалу.

— Звычайна ўсе думаюць, што оперны артыст — гэта перш за ўсё голас…

— На мой погляд, вельмі важна заўсёды заставацца чалавекам. Трэба быць добрым, але і моцным, каб выжыць. Умець не даваць сябе крыўдзіць, пры гэтым не пакрыўдзіўшы іншых.

— Напэўна, на «Вялікай оперы» ў вас з’явіліся новыя знаёмыя, і гэта можа быць карысна для далейшай працы ці супрацоўніцтва…

— Мне вельмі хацелася б, і было б цікава, але пакуль прапаноў не было. Для мяне вынік у тым, што я гэта перажыла. А далей не загадваю. Думаю, што трэба сапраўды рабіць сваю справу, а вынікі ў любым выпадку цябе знойдуць. Можа быць, не ў такой кароткатэрміновай перспектыве.

— З якім адчуваннем пасля праекта вярталіся ў тэатр?

— Мне было вельмі цяжка вяртацца. Я прыехала, і якраз пачаўся сезон. Усе пыталі: як? А я нічога не магла расказаць раней часу. Цяжка перажывала, цяпер ужо нейкія заўвагі здаюцца не зусім справядлівымі. І законы жанру дыктуюць умовы: нехта павінен выбываць кожны выпуск. Мы былі ў няпростых умовах, калі ад чакання здымкаў выгараюць нервы. Але тэлеглядач, на жаль, успрымае такога роду шоу і меркаванне журы ісцінай у апошняй інстанцыі. Таму што тэлепраект — гэта тут і цяпер. А потым будзе новы сезон і новыя героі.

У тэатры, наадварот, кожны можа сфарміраваць сваё меркаванне аб артысце. Гледачы могуць звярнуць увагу на маладога выканаўцу, зацікаўленыя гледачы адзначаць дынаміку, з разуменнем таго, што творчае жыццё — не на адзін сезон, што гэта лёс, які патрабуе ад артыстаў пастаяннай работы над сабой. Яны ацэняць, калі ты быў пераканаўчы, гэта заўсёды адчуваецца на паклонах. Часам пастаянныя гледачы дораць мне кветкі.

— Гледачы бываюць з розным узроўнем падрыхтоўкі. Якая публіка для вас больш зручная? Ці ходзяць не оперныя сябры на вашы спектаклі?

— Цікава спяваць для больш дасведчаных слухачоў. Ты стараешся як на іспыце, але ў гэтым і складанасць. Іншыя гледачы прабачаць нейкія агрэхі. Але ў гэтым як плюс, так і мінус. Хацелася б расці прафесійна, не даючы сабе ніякіх паслабленняў.

Так, сябры прыходзяць паслухаць. Атрымліваецца, што людзі, якія не звязаныя з музыкай, упершыню ў жыцці прыйшлі ў Вялікі тэатр толькі таму, што я тут працую. Для мяне гэта перамога: прывяла сюды гледача і адкрыла яму гэты жанр. Але аднойчы мне сказалі, што не разумеюць, чаму я гэтым займаюся: опера адбірае ўвесь час, для сябе яго не застаецца. Кажу: ёсць панядзелак, каб прывесці сябе ў парадак... Нездарма гавораць, што ў тэатры служаць. Або ты аддаешся яму цалкам, або не трэба напружвацца. І людзі, якія побач, павінны гэта разумець.

Вядома, на адным энтузіязме доўга не працягнеш, моладзь павінна быць зацікаўлена тут працаваць, бачыць перспектыву для жыцця свайго і сям’і, у каго яна ёсць. Пакуль у мяне нікога няма, я жыву ў тэатры. Рада, што мяне запрашаюць у значныя мерапрыемствы: згаджаюся на ўсё, хоць мяне некаторыя за гэта крытыкуюць. Але мне хочацца і на адпачынак зарабіць, і на рамонт у кватэры, дзе мы жывём з бацькамі. Гляджу на ўсё пазітыўна. Удзячная за магчымасць паказаць сябе і за тое, што мае намаганні не застаюцца незаўважанымі як на ўзроўні кіраўніцтва тэатра, так і на ўзроўні краіны. Таму што шмат залежыць менавіта ад мяне.

Ларыса ЦІМОШЫК