Першы брыльянт на гомельскім прадпрыемстве «Крышталь» вырабілі больш за паўстагоддзя таму. Усяго ў Савецкім Саюзе было сем такіх заводаў. Цяпер працуюць толькі два. Адзін — у Смаленску, іншы — у горадзе над Сожам. У лістападзе мінулага года «Крышталь» наведаў Аляксандр Лукашэнка. Прэзідэнту паказалі ўсе этапы вытворчасці. Як у алмазаапрацоўцы прымяняюць лазерныя тэхналогіі, якой формы можа быць брыльянт і для каго ў Гомелі штампуюць залатыя зліткі, паведамляе БелТА.
90% усёй алмазаапрацоўкі ў свеце прыпадае на Індыю. У Гомелі не толькі захавалі гэты напрамак з часоў СССР, але і за кошт уласных сродкаў запусцілі ювелірную вытворчасць. Сёння ювелірка займае 80 працэнтаў, алмазаапрацоўка — 20 працэнтаў. Пачнём з вытворчасці брыльянтаў.
«Алмазная сыравіна паступае на прадпрыемства, адбываецца яго даследаванне і разметка. Падчас разметкі задаецца агульны тон апрацоўкі алмазных каштоўных камянёў. У рамках мадэрнізацыі мы набылі лазернае абсталяванне, а таксама аўтаматызавалі сістэму абдзіркі алмазных нарыхтовак. Ужыванне лазерных тэхналогій дазваляе нам мінімізаваць чалавечы фактар пры прыняцці рашэнняў, тым самым падвысіўшы дакладнасць апрацоўкі. У той жа час новыя станкі 4P дазволяць сумяшчаць у сабе адразу 3-4 аперацыі. Сярод іх падшліфоўка пляцоўкі, чарнавая агранка верха і нізу, а таксама чарнавое абточванне», — распавёў начальнік вытворча-тэхналагічнага аддзела ААТ «Гомельскае ВА «Крышталь» — кіруючая кампанія холдынгу «Крышталь-холдынг» Сяргей Васкоўцаў.
Дзякуючы сучасным тэхналогіям прадпрыемства можа канкурыраваць з сусветнымі вытворцамі брыльянтаў. Тэхнічнае пераўзбраенне забяспечвае якасць і хуткасць працы.
«Калі раней пры механічнай апрацоўцы камяні рыхтаваліся да агранкі практычна на 60 працэнтаў, то ўкараненне лазерных тэхналогій дае магчымасць павысіць гатоўнасць каменя да 80-85 працэнтаў», — адзначыў Сяргей Васкоўцаў.
Ад ручной працы ў алмазаапрацоўцы нікуды не падзецца. Прафесіі тут унікальныя, можна сказаць, адзінкавыя. Асвоіць іх можна толькі непасрэдна на вытворчасці.
«У нас усе прафесіі незвычайныя, таму што яны вельмі рэдкія і вузкаспецыялізаваныя. У іншай галіне іх цяжка сустрэць. Зразумела, што аграншчык, абдзіршчык, падшліфоўшчык, разметчык — гэта вузкая спецыяльнасць, якая прымяняецца толькі да каштоўных або напаўкаштоўных камянёў. Але мы не апрацоўваем. напаўкаштоўныя камяні. У Беларусі прадпрыемстваў, якія займаюцца гэтым, не вельмі шмат. Наўскідку, ёсць два ці тры прадпрыемствы, якія апрацоўваюць сінтэтыку, напаўкаштоўныя камяні», — падкрэсліў Сяргей Васкоўцаў.
Даўжэй за ўсіх вучацца абмежавальнікі алмазаў — каля шасці месяцаў. Гэтулькі часу неабходна, каб атрымаць базавыя навыкі. І толькі праз пяць гадоў спецыяліст набярэ патрэбную прафесійную форму.
«Аграншчыкам я стаў пасля школы. Уладкаваўся вучнем аграншчыка і шэсць месяцаў праходзіў практыку. Потым здаў на разрад і стаў абмежавальнікам алмазаў і брыльянтаў. Спачатку было вельмі складана. А потым асвоіўся. Галоўнае — уседлівасць і ўважлівасць. У нас трэба сядзець восем гадзін, можна сказаць, не паднімаючыся. Важная і дакладнасць рухаў. Усё гэта прыходзіць з вопытам», — распавёў абмежавальнік алмазаў у дыяменты Ігар Першын, які ўзнагароджаны медалём «За працоўныя заслугі».
Спачатку спецыяліст ацэньвае характарыстыкі дыямента. Зыходзячы з гэтых дадзеных ствараецца 3D-мадэль будучага брыльянта. Далей працу прыступаюць лазерныя станкі і спецыялісты з залатымі рукамі. Самы запатрабаваны памер дыямента — ад 2 да 5 мм.
«Алмаз паступае ў першаснай апрацоўцы. Звычайна яго распілоўваюць напалову, пасля чаго шліфуюць. Потым абдзіршчык яго абдзірае, надае форму. Формы бываюць розныя. Але ў асноўным круглыя — гэта класічная агранка. Потым аграншчык ставіць 57 граняў. Гэта робіцца пад пэўным вуглом. павінна быць дакладна і прыгожа», — расказаў Ігар Першін.
Праца тутэйшых майстроў не застаецца незаўважанай. Летась медалямі за «За працоўныя заслугі» ўзнагароджаны адразу два супрацоўнікі прадпрыемства — ювелір Сяргей Уладымцаў і аграншчык алмазаў у брыльянты Ігар Першын.
«Калі я атрымаў медаль, узрадаваўся, вядома. Столькі гадоў працаваць... І вось удастоены ўзнагароды за сваю працу. Мяне віншавалі, вядома, радаваліся за мяне. Не кожнаму такі гонар даецца», — расказаў Ігар Першын.
«Не кожнаму дадзена займацца такой працай. Патрэбны ўседлівасць, добры зрок. Ды і ўвогуле здароўе павінна быць вельмі добрае. Кожны год нашы работнікі праходзяць медыцынскае абследаванне, якое пацвярджае іх прыдатнасць да прафесіі», — расказаў Сяргей Васкоўцаў.
Паводле яго слоў, падчас вытворчасці магчымы шлюб, але ён папраўны: «Калі чалавек не выканаў заданне тэхнолага, дзесьці зрэзаў грань, дзесьці выйшаў з зададзенага дыяметра, зразумела, што ён прынёс пэўную шкоду. Яму залічваецца парушэнне, і ён дэпрэмуецца. Але гэта ўсё папраўляецца».
У кожнага каменя, незалежна ад памеру, 57 граняў. Асоба шануюцца дыяменты, якія пераліваюцца ўсімі колерамі вясёлкі. Чым вышэй інтэнсіўнасць колеру дыямента, тым ён даражэйшы. Ёсць чатыры параметры, якія ўплываюць на кошт. Гэта маса, чысціня, колер і якасць агранкі.
«Для прадпрыемства вялікае значэнне мае кошт алмазнай сыравіны, якую мы купляем, а таксама затраты на яе апрацоўку. Але калі разглядаць гэтае пытанне адносна агульнасусветнага, то існуюць пэўныя прэйскуранты, дзе скідка — надбаўка залежаць ад сітуацыі на сусветным рынку. У нас ёсць бюро сартавання брыльянтаў, якое сартуе яго па колеры, якасці агранкі і гэтак далей. І, зыходзячы з прэйскуранта, які зацверджаны на прадпрыемстве, фарміруецца яго цана. Пасля гэтага да брыльянта ў залежнасці ад кан’юнктуры сусветнага рынку ўстанаўліваецца надбаўка пры рэалізацыі», — звярнуў увагу Сяргей Васкоўцаў.
За год на прадпрыемстве перапрацоўваюць 25 тыс. карат алмазнай сыравіны. На выхадзе атрымліваецца каля 10,5 тыс. карат брыльянтаў. У асноўным выкарыстоўваюць якуцкія алмазы. Па сваёй якасці яны лічацца лепшымі ў свеце. Але ёсць і альтэрнатыўныя рынкі.
«Зімбабвэ сёння — адна з асноўных дзяржаў па здабычы золата, алмазаў. Яны на нас моляцца. Яны сёння атрымалі рэкордны ўраджай хлябоў і ўпершыню ў гісторыі дзякуючы нам, нашай тэхніцы, нашай дапамозе накармілі хлебам свой народ. Найбагатая краіна! Натуральна, у нас там вялікі інтарэс і па вашай сыравіне. Дарога прабіта! Акно ў Зімбабве прабіта самае вялікае. Калі нешта трэба, скажыце. Трэба працаваць. Мы будзем вас падтрымліваць і дапамагаць», — запэўніў Прэзідэнт Беларусі работнікаў «Крышталя», з якімі паразмаўляў у час працоўнай паездкі ў Гомель у лістападзе мінулага года.
Частку брыльянтаў экспартуюць (у асноўным, у Расію), частку прымяняюць для вытворчасці ювелірных упрыгожванняў. Кольцы, завушніцы і бранзалеты прадаюць праз уласную гандлёвую сетку. Адзін з апошніх магазінаў у канцы мінулага года адкрыўся ў гандлёвым цэнтры «Першы нацыянальны гандлевы дом». У першы дзень яго працы гандлёвы цэнтр наведаў Аляксандр Лукашэнка. Прэзідэнт Беларусі яшчэ раз падкрэсліў важнасць захавання алмазаапрацоўкі ў краіне.
У ювелірнай галіне свае тонкасці. Адны ўпрыгожванні робяць метадам штампоўкі. Іншыя наразаюць з залатой трубы. Напрыклад, заручальныя пярсцёнкі. Самы сучасны метад — распрацоўка 3D-мадэляў. Дзякуючы тэхналогіі можна вырабляць вырабы абсалютна любой формы і памеру.
«Мадэрнізацыя ювелірнай вытворчасці ідзе пастаянна. Нельга сказаць, што мы правялі мадэрнізацыю ў 2023 годзе і дасягнулі нейкага піка. У свеце ўсё мяняецца, тэхналогіі развіваюцца, і мадэрнізацыя любой вытворчасці — не толькі ювелірнай і алмазаапрацоўчай — павінна ісці планамерна, рэгулярна, пастаянна «Кожныя паўгода ў свеце нешта ствараецца, у вытворчасці ўкараняюцца новыя тэхналогіі, каб ісці ў нагу з часам. Мы таксама стараемся гэта рабіць, праводзіць мадэрнізацыю, асвойваць новую прадукцыю», — расказаў намеснік гендырэктара ААТ «Гомельскае ВА «Крышталь» — кіруючая кампанія холдынгу «Крышталь-холдынг» Юры Дзедаў.
У 2022 годзе «Крышталь» пачаў выпускаць мерныя залатыя зліткі метадам штампоўкі. Кожны — ад 1 да 100 г. Заказчыкі — Нацыянальны банк і Міністэрства фінансаў. Раней зліткі закуплялі ў Еўропе.
Дзякуючы мадэрнізацыі і зніжэнню сабекошту прадукцыі аб’ёмы вытворчасці не зніжаюцца. На прадпрыемстве выпускаюць каля 300 відаў ювелірных вырабаў. Пастаянна працуюць над новымі мадэлямі. І знаходзяць выйсце нават ва ўмовах санкцыйнага ціску.
«Мы знаходзімся на мяжы з Еўропай. Абсталяванне, якое выкарыстоўваецца ў нас на прадпрыемстве, з’яўляецца імпартным. Часам патрабуюцца нейкія расходныя імпартныя матэрыялы і камплектуючыя. Часта аналагі не заўсёды добра працуюць або працуюць на шкоду якасці прадукцыі. Таму мы вельмі педантычна падбіраем аналагі. і заўсёды праводзім тэставыя работы», — расказаў Юрый Дзедаў.
На прадпрыемстве развіваюць і прамысловы турызм. Па зразумелых прычынах, цэхі, дзе каштоўныя металы перапрацоўваюцца ў вялікім аб’ёме, для старонніх зачыненыя. Але большую частку вытворчага працэсу наведвальнікі могуць убачыць. У сваю чаргу Аляксандр Лукашэнка ставіць перад работнікамі прадпрыемства амбіцыйную задачу: нарошчваць вытворчасць і перасягнуць сусветны ўзровень.
«Мы будзем купляць самае сучаснае абсталяванне. І такая шалёная думка закралася ў галаву, я павінен вам агучыць: мы выйдзем не проста на сусветны ўзровень вытворчасці вашай прадукцыі, мы павінны перасягнуць гэты ўзровень. Мы гэта можам. Мы будзем укладваць сродкі, інвеставаць у вас , але будзем і пытацца. Каб вы выраблялі прадукцыю вышэй за сусветны ўзровень», — выказаў Аляксандр Лукашэнка ўпэўненасць у будучыні беларускай алмазаапрацоўкі і ювелірнай вытворчасці Беларусі ў час размовы з работнікамі гомельскага ювелірнага завода «Крышталь» у лістападзе мінулага года.
Прэв’ю: БелТА
З мастацтвам па жыцці.
Баявое ўзаемадзеянне найвышэйшага ўзроўню.
«Дзесяцігоддзі школьнае харчаванне нашых дзяцей будавалася на аснове зборніка рэцэптур».
