Завітаем у Горад радасці?

Гэты незвычайны горад ажыў усяго на пару тыдняў. У кожным яго закутку віруе жыццё. На «гарадской плошчы» не сціхае музыка: выступаюць разнастайныя творчыя калектывы, лаўрэаты шматлікіх конкурсаў і пачаткоўцы. Спевакі, музыканты, танцоры падрыхтавалі нумары, якія сапраўды задаюць святочны калядны настрой. У «скрыпторыі» можна даведацца пра гісторыю славянскага пісьменства, напрыклад, пра пасланне, пакінутае асветнікамі ў кірылічным алфавіце (літары тут падабраны невыпадкова, за кожнай з іх — сваё значэнне). Цікаўных гасцей вучаць друкаваць на старацаркоўнай мове альбо выводзіць пяром мудрагелістыя літары, як гэта ў даўніну рабілі перапісчыкі кніг.

Ахвотныя разглядаюць выстаўку старажытных калядных паштовак. Мода на іх прыйшла на нашы землі з Англіі ў 90-х гадах ХІХ стагоддзя.

Малыя бягуць на спектаклі, кінапаказы, у міні-заапарк, удзельнічаюць у гульнях і майстар-класах. Госці выразаюць анёлаў, спрабуюць намаляваць храм, стварыць свой мультфільм ці зрабіць уласнымі рукамі падарункі з розных матэрыялаў. Гудзе кірмаш. Тут знойдзеш абразы, кнігі, званочкі, упрыгожанні, сувеніры, прысмакі, манастырскія хлеб, сыр, квас і мёд, свечкі, наборы гаючых чаёў, бальзамаў, мазяў, настоек і іншых карысных натуральных прадуктаў. Працуе і манастырская трапезная.

У «Здраўніцы» выступаюць медыкі, псіхолагі, свяшчэннікі.

Так падчас V Міжнароднага праваслаўнага фестывалю «Радасць», які ладзіўся па ініцыятыве Свята-Елісавецінскага манастыра пры падтрымцы Мінгарвыканкама, выглядаў сталічны Палац мастацтваў. У Мінск з'ехаліся прадстаўнікі розных храмаў з Беларусі, Расіі, Украіны, Босніі і Герцагавіны, Сербіі ды іншых краін.

Калядныя сакрэты

Галоўная місія фестывалю — вярнуць людзям Раство. Сапраўднае, чароўнае, светлае. На жаль, за паўсядзённай мітуснёй забываюцца не толькі традыцыі — знікаюць сэнсы, закладзеныя ў гэта хрысціянскае свята.

Фестываль дапамагае паглыбіцца ў гісторыю. Тут працуе гістарычная зона, дзе на інтэрактыўных панэлях можна даведацца ў тым ліку і пра малавядомыя факты, паглядзець на здымкі пячоры, дзе нарадзіўся Хрыстос, сёння там працуе храм. Далучаюся да экскурсіі па гісторыі Раства, калі культарганізатар сястра Еўдакія Сапега расказвае, як Маці Божая і Іосіф прыйшлі ў Віфлеем на перапіс насельніцтва і ў атэлях для іх не знайшлося месца. Насамрэч у той час у Віфлееме ў гасцініцах было холадна, і парадзіха атрымала самы цёплы куток. Жывёлы сваім дыханнем сагравалі пячору...

Тут можна даведацца, як Раство сустракаюць у розных краінах. Напрыклад, грэкі ў гэта зімовае свята ўпрыгожваюць не ёлку, а караблікі. У сербаў традыцыйным дрэвам стаў дуб: на свята ў дамах з'яўляюцца альбо ссечаныя маладыя дрэўцы, альбо галінкі. А яшчэ ў Сербіі пякуць калядны хлеб — чэсніцу, на свята мужчыны нясуць асвячаць яго ў храмы. З вясёлымі песнямі і скокамі
Раство сустракаюць праваслаўныя ў Афрыцы, і перш чым зайсці ў храм, яны здымаюць абутак...

Свае традыцыі былі і ў славян. «Да нас дайшоў толькі паганскі спосаб святкавання Каляд, з Казой і іншымі карнавальнымі персанажамі, — заўважае Еўдакія Сапега. — Насамрэч сустракалі не толькі так. Раней багата было прыходаў, у многіх вёсках стаялі храмы, і свяшчэннік пасля службы ішоў па хатах вернікаў, віншаваў, пытаўся пра патрэбы. Праваслаўныя калядавалі з віфлеемскай зоркай, гэтыя госці сімвалізавалі анёлаў, якія абвяшчаюць аб Нараджэнні Хрыста. Чаму б не аднаўляць і гэту прыгажосць?

На шляху ў храм

Фестываль пераглядае стэрэатыпнае мысленне аб манастырскім жыцці. Напрыклад, пры Свята-Елісавецінскім манастыры сёння працуе больш за два дзясяткі майстэрань. Здавён манастыры былі месцамі, дзе развівалася культура (ствараліся абразы і перапісваліся кнігі), тут лячылі людзей. І сёння гэтыя функцыі не страчаныя. Сюды прыходзяць людзі, якія раней у мірскім жыцці былі дактарамі ці спартсменамі, і яны могуць падзяліцца ведамі, як захаваць сваё здароўе, не толькі духоўнае, але і фізічнае. Тут аднаўляюцца старажытныя рэцэпты. Нават каранавірус у манастырах не такі згубны, і не толькі дзякуючы манастырскім зялёным аптэкам. Тут няма страху перад «моднай хваробай». Паніка, псіхалагічны настрой уздзейнічаюць на чалавека, паралізуюць, падрываюць імунітэт. Тут упэўнены, што трэба больш намаганняў аддаваць не ізаляцыі, а здароваму ладу жыцця, спорту, харчаванню. І асобныя парады можна было атрымаць на фестывалі. Каранавірус прывёў да таго, што людзі думаюць пра цела, а забываюцца пра душу. Ці правільна робіць грамадства, калі старыя аказваюцца ў адзіноце, пакінутыя роднымі, пазбаўленыя сустрэч з тымі, каго любяць?

«Беражыце дзяцей ад гаджэтаў. Яны забіваюць у дзецях здольнасць бачыць натуральную прыгажосць», — папярэджваў на фестывалі дыякан Дзмітрый Котаў. Ён прыехаў у Беларусь з Расіі, каб падзяліцца з дзеткамі мастацкімі сакрэтамі, правёў з малымі майстар-класы па вырабе мазаічных карцін і маляванні акварэллю і гуашшу. Айцец Дзмітрый мае прафесійную мастацкую адукацыю і некалькі дзясяткаў гадоў займаецца з дзецьмі творчасцю, кіруе ўнікальнай школай мазаікі. Ён упэўнены, што кожнае дзіця геніяльнае, але, каб раскрыць гэта, з малымі трэба многа займацца.

І шлях у храм — гэта таксама магчымасць лепш зразумець сябе, свае вытокі і місію. Фестываль мог толькі даць асобныя падказкі, адкрыцці, знаёмствы. Пасля яго заканчэння можна працягнуць шукаць свой «горад радасці». Напрыклад, наведваць майстэрні пры манастыры ці вадзіць дзяцей у храм на духоўна-патрыятычныя заняткі, з малымі тут нават ходзяць у паходы і ладзяць касцюміраваныя квэсты.

Алена ДЗЯДЗЮЛЯ