Лыж­ка, якую цяжка аб­лі­заць

У Бя­рэ­зін­скім ра­ё­не пра­цуе адзі­ны на Мін­шчы­не му­зей драў­ля­най лыж­кі. З'я­віў­ся ён у рай­цэнт­ры не­вы­пад­ко­ва. Ме­на­ві­та тут пра­цу­юць ад­мыс­ло­выя лыж­ка­ры, якія не стра­ці­лі май­стэр­ства сва­іх прод­каў.

Драў­ля­ная лыж­ка са­праў­ды вар­тая ўва­гі. Ме­на­ві­та яна кар­мі­ла мно­гія па­ка­лен­ні бе­ла­ру­саў і ў пра­мым, і ў пе­ра­нос­ным сэн­се. У га­лод­ныя не­ўра­джай­ныя га­ды ся­ля­не вы­раб­ля­лі лыж­кі на про­даж. Уза­мен куп­ля­лі му­ку, соль, кру­пы. Так і вы­жы­ва­лі.

— А па­чы­на­ец­ца пра­цэс вы­ра­бу лыж­кі са звы­чай­на­га па­ле­на, яко­му май­стар на­дае пэў­ную фор­му з да­па­мо­гай вы­дзёў­бван­ня спе­цы­яль­ны­мі ін­стру­мен­та­мі. Пры­чым яно па­він­на быць су­цэль­ным, — тлу­ма­чыць кі­раў­нік на­род­на­га клу­ба май­строў Бя­рэ­зін­ска­га ра­ё­на Та­ма­ра Та­ра­сен­ка. — Лепш за ўсё па­ды­хо­дзіць драў­ні­на лі­пы, па­коль­кі яна са­мая мяк­кая. Але Яў­ген Осі­паў з вёс­кі Ла­гі вы­ра­біў спе­цы­яль­на для му­зея 14 лы­жак з роз­ных па­род дрэў. У тым лі­ку з яб­лы­ні, гру­шы, клё­ну, ел­кі, бя­ро­зы, воль­хі, ду­бу. І кож­ны вы­раб аздо­біў улас­ці­вы­мі гэ­тым дрэ­вам квет­ка­мі і га­лін­ка­мі.

У Яў­ге­на Паў­ла­ві­ча што ні ра­бо­та, то шэ­дэўр. На­прык­лад, ён ства­рыў лыж­ку для таў­сту­ноў. Не, не для та­го, каб больш ежы ёй чэр­па­лі. На­ад­ва­рот, каб ху­дзе­лі. І на­зы­ва­ец­ца яна «Во­жык-аль­бі­нос». Толь­кі на ад­ны ігол­кі пай­шло 1200 зу­ба­чыс­так. Та­кую лыж­ку, на­ват ка­лі і не на­еў­ся, не аб­лі­жаш. Або, на­прык­лад, лыж­ка, якую май­стар на­зваў так: «Міш­ка вель­мі-вель­мі лю­біць мёд». Да дуп­ла кра­дзец­ца мядз­ведзь, каб па­ла­са­вац­ца са­лод­кім, але яго не пус­ка­юць пчо­лы, што ўюц­ца ва­кол. Яў­ген Осі­паў лю­біць ад­люст­роў­ваць у сва­іх тво­рах жыц­цё­выя гіс­то­рыі. На­прык­лад, на ад­ной з лы­жак за­хап­ляе сю­жэт гуль­ні ў кар­ты ба­бы з дзе­дам. У ка­лек­цыі му­зея і трып­ціх твор­цы: дзве лыж­кі ў вы­гля­дзе сэр­ца, звя­за­ныя лан­цуж­ком, сім­ва­лі­зу­юць веч­нае па­чуц­цё — ка­хан­не.

У му­зеі за­хоў­ва­ец­ца і яшчэ ад­на ра­бо­та Яў­ге­на Паў­ла­ві­ча — лыж­ка з гер­бам го­ра­да Бе­ра­зі­но аж на 12 літ­раў! Ме­на­ві­та яму на­ле­жа­ла ідэя ўста­на­віць пом­нік лыж­цы. Яе па­мер — 2 мет­ры 40 сан­ты­мет­раў. Змай­стра­ва­лі скульп­ту­ру ўча­ты­рох: Яў­ген Паў­ла­віч з сы­нам, а так­са­ма разь­бя­ры Ва­сіль Му­раш­ка і Аляк­сандр Па­скроб­ка. Да­рэ­чы, сю­ды па­кла­ніц­ца лыж­цы-кар­мі­лі­цы пры­яз­джа­юць пас­ля ЗА­ГСа ма­ла­да­жо­ны. Гэ­та ўжо ста­ла доб­рай тра­ды­цы­яй.

Ва­сіль Анд­рэ­е­віч па­чаў вы­раб­ляць лыж­кі ад­нос­на ня­даў­на. Але яны ма­юць сваю ад­мет­насць: роў­ныя, глад­кія, ні­бы вы­пра­мень­ва­юць ней­кую цеп­лы­ню і свят­ло. Аляк­сандр Вік­та­ра­віч час­та аздаб­ляе свае лыж­кі вы­явай бус­ла — сім­ва­ла Бе­ла­ру­сі і ся­мей­на­га шчас­ця. У за­ду­мах бя­рэ­зін­скіх лы­жач­ні­каў — зра­біць са­мую вя­лі­кую лыж­ку ў све­це. У Кні­гу рэ­кор­даў Гі­нэ­са за­не­се­на па­куль толь­кі ад­на драў­ля­ная лыж­ка, вы­раб­ле­ная ў Ра­сіі. Яе па­мер — звыш 9 мет­раў.

У 2010 го­дзе ў ра­ё­не прай­шло пер­шае аб­лас­ное свя­та разь­бя­роў-лы­жач­ні­каў. Пе­ра­мож­цы кон­кур­су па­кі­ну­лі для му­зея свае лыж­кі, якія тут і за­хоў­ва­юц­ца. Ця­пер у экс­па­зі­цыі на­ліч­ва­ец­ца звыш 200 экс­па­на­таў. Пры­чым ка­лек­цыя па­ста­ян­на па­паў­ня­ец­ца. Са­мая ста­рая лыж­ка бы­ла зной­дзе­на на смет­ні­ку. Ві­да­воч­на, што ёй ка­рыс­та­лі­ся доў­гі час: па­чар­не­лая, вы­шчарб­ле­ная. Ёсць і лыж­кі, раз­ма­ля­ва­ныя фар­бай, аздоб­ле­ныя роз­ны­мі ма­тэ­ры­я­ла­мі: са­лом­кай, бі­се­рам.

Рос­піс лы­жак ха­рак­тэр­ны для на­шых су­се­дзяў — ра­сі­ян. У Бе­ла­ру­сі ён не вы­ка­рыс­тоў­ваў­ся. Але ў му­зеі вы­ра­шы­лі, што та­кія ра­бо­ты толь­кі ўпры­го­жаць экс­па­зі­цыю.

Яшчэ ня­даў­на му­зей зна­хо­дзіў­ся ў пры­ват­ным до­ме Ган­ны Жда­но­віч. Сё­ле­та пе­ра­ехаў у ра­ён­ны цэнтр ра­мёст­ваў, для яко­га пе­рад­алі бу­ды­нак бы­ло­га дзі­ця­ча­га сад­ка.

— Наш ра­ён ба­га­ты май­стра­мі роз­ных кі­рун­каў на­род­най твор­час­ці. Ра­ней яны бы­лі раз­роз­не­ныя, ства­ра­лі до­ма, са­мі па са­бе. Мы ўсіх аб'­яд­на­лі пад да­хам цэнт­ра, —
ад­зна­чае Та­ма­ра Аляк­санд­раў­на. — Тут яны ла­дзяць пер­са­наль­ныя вы­ста­вы, май­стар-кла­сы для ўсіх ах­вот­ных, дзе­ляц­ца во­пы­там.

Ня­даў­на ў ад­ным з па­ко­яў ад­кры­ла­ся пер­са­наль­ная вы­ста­ва тра­ды­цый­ных бе­ла­рус­кіх ля­лек Ган­ны Жда­но­віч. Ган­на Аляк­санд­раў­на, да­рэ­чы, шмат зра­бі­ла для та­го, каб ад­ра­дзіць у ра­ё­не май­стэр­ства вы­ра­бу драў­ля­най лыж­кі.

Тац­ця­на ЛА­ЗОЎ­СКАЯ.