Кітай — краіна, у якой надзвычай арганічна сышліся старажытнасць і сучаснасць. Прычым у пікавых сваіх пунктах: адлік цывілізацыі і найноўшыя, амаль фантастычныя тэхналогіі на мяжы ўспрымання. Скажам так, на радзіме Канфуцыя цягнікі рухаюцца з хуткасцю больш як паўтысячы кіламетраў у гадзіну! Гэта дыяпазон Паднябеснай, якая, паверце, здольная і не на такія дзівосы.
Дарэчы, пра рух насустрач сонцу і світанак сярод ночы. Пра яго расказала ў «Шарамецьеве» Ірына Пятроўна, прафесар-мовазнаўца з Саратава, з якой мы стаялі разам у чарзе на рэгістрацыю. Жанчына ляцела спачатку ў Бейджын (менавіта так, на думку спецыялістаў, правільна вымаўляецца галоўны горад КНР — у дакладным перакладзе «паўночная сталіца»), а пасля ў Харбін, дзе выкладае рускую мову. «Пастарайцеся дачакацца таго моманту, калі за ілюмінатарам пачне шарэць, — настаўляла Ірына Пятроўна. — Суцэльная ноч, а праз імгненне — світанне, ды такое ўрачыстае. Фантастычнае відовішча!» І насамрэч бяссонная ноч аказалася таго вартая — я злавіў тое самае імгненне...
З «Шарамецьева» мы вылецелі ў шэсць вечара і праз восем гадзін сустрэлі сем раніцы ў сталіцы Паднябеснай. «Прыплюсавалі» пяць гадзін. І, дарэчы, надалей рухаліся па старажытнай краіне з неймавернай хуткасцю. У шыкоўным аэрапорце Бейджына (які, дарэчы, сам, як горад) адразу сустрэлі... драконаў — знакавых для Кітая жывёл. Іх выявы паўсюль, ды і сам Шоўду абрысамі нагадвае вялізную грацыёзную істоту, якая падрыхтавалася да пакарэння нябёсаў.
Зрэшты, як мне падалося, уся краіна жыве менавіта ў такім рытме. Працавітасць — насамрэч адна з яскравых рыс нацыянальнага характару. У кітайцаў усё павінна быць «самае-самае». І, што самае цікавае, так і ёсць. Тыя ж хмарачосы растуць у прамым сэнсе на вачах. Сам таму сведка: паверх хайтэкавага будынка ўзводзілі літаральна за ноч. Дарэчы, арганізаванасць — яшчэ адна з рыс нацыянальнага характару. Натоўпы на вуліцах у тым жа Бейджыне вы не ўбачыце. І нават на самай галоўнай плошчы краіны — Цяньаньмэн — у выходны няма даўкі. Безумоўна, аўтамабільныя заторы і смог — на жаль, спадарожнікі мегаполіса. І ў Бейджыне яны ёсць.
Непрыемна, вядома, але ці гэта галоўнае? У горадзе, акрамя найсучаснейшых будынкаў (пачынае балець шыя, бо ўвесь час ходзіш з задранай галавой) шмат унікальных старажытных помнікаў. Напрыклад, Цяньтань — Храм Ураджая (яго часта яшчэ называюць Храмам Неба) — велічны і непаўторны, самы вялікі ў свеце. Дарэчы, унесены ЮНЕСКА ў Спіс сусветнай спадчыны чалавецтва. Ён дасюль дзейнічае, праўда, у асабліва адметныя дні. А маладыя пары, якія хутка пабяруцца шлюбам, ладзяць тут фотасесіі (што цікава — напярэдадні вяселля). Далей можна прайсціся па адной са сцяжынак, якія дораць багацце, славу ці даўгалецце. Чамусьці больш за ўсё людзей заўважыў на апошняй.
На галоўнай плошчы краіны Цяньаньмэнь ідзе падрыхтоўка да галоўнага дзяржаўнага свята Кітая — дня ўтварэння КНР, які штогод адзначаецца 1 кастрычніка. Побач знаходзіцца помнік народным героям і маўзалей Маа Цзэдуна. Зусім нядаўна тут праходзіў грандыёзны парад, прысвечаны 70-годдзю завяршэння Другой сусветнай і кітайска-японскай войнаў. Непадалёку — Гугун (Забаронны горад) — самы вялікі палацавы комплекс у свеце, таксама ўнесены ў Спіс сусветнай спадчыны. Сапраўды ўражвае: агульная плошча складае 720 тысяч «квадратаў» — можна і згубіцца. Вакол комплексу, як і належыць, роў з вадой. У адным з пунктаў выглядае, амаль як наш Нясвіжскі палац, толькі замест вежы — пагада.
Ну і, вядома ж, Вялікая Кітайская сцяна. Яе працягласць, паводле асобных крыніц, перавышае 20 тысяч кіламетраў! Любыя эпітэты і параўнанні тут, напэўна, залішнія — гэта трэба бачыць. Хоць знаўцы і сцвярджаюць, што пасля рэстаўрацыі «рарытэтных» камянёў у старажытных мурах амаль не засталося, галоўнае, пэўна, уласнае адчуванне. Калі літаральна з-пад аблокаў пазіраеш уніз, насамрэч здаецца, што ў цябе за спінай вырастаюць крылы...
Можна бясконца расказваць пра Паднябесную. За два тыдні, акрамя Пекіна, давялося пабываць у старажытным Ланчжоу і субтрапічным рамантычным мегаполісе Чунцыне. Дарэчы, гарады стаяць на ўзбярэжжы дзвюх вялікіх кітайскіх рэк — Хуанхэ і Янцзы. І безліч сустрэч, знаёмстваў, уражанняў. Усяго і не раскажаш — варта патрапіць. Тым больш што маршрут вядомы — на ўсход, насустрач сонцу.
Мікалай ЛІТВІНАЎ
lіtvіnov@zvіazda.by
Мінск — Бейджын — Ланчжоу — Чунцын — Бейджын — Мінск
Сумесныя праекты ядзерных тэхналогій.
