Гаспадыня «вострава скарбаў»

— Ах, якая прыгажосць! — усклiкнула я, залюбаваўшыся вышыўкай адной з народных майстрых на Днi пiсьменства ў Барысаве.

— Вам падабаецца? Праўда?! — перапытала тая.

— Вельмi! — шчыра прызналася я, вачэй не могучы адвесцi ад твораў.

— А самi ж хто будзеце? — мiж тым цiкавiлася вышывальшчыца.

Хоць-нехаць я мусiла назвацца i...

— А маё ж вы сонейка! — усклiкнула майстрыха. — А як жа я люблю вас!.. Каб вы толькi ведалi! Па радыё заўсёды слухаю... I на табе — Бог даў сустрэцца!

Вось так, шчодра, па-беларуску аблашчыла мяне словамi Лiлiя Радзiвонаўна Зарэцкая, знаная майстрыха з вёскi Навасёлкi Пастаўскага раёна. Яна лiтаральна асвяцiла мяне святлом сваёй прамянiстай душы; сказала, што вельмi любiць лiтаратуру i асаблiва паэзiю, што вельмi ганарыцца трыццаццю кнiгамi з аўтографамi, у тым лiку — Генадзя Бураўкiна, Лiдзii Арабей, Сяргея Рублеўскага, Уладзiмiра Лiпскага...

Сярод мноства стракатых вышытых падушачак ды ручнiкоў, рознакаляровых дываноў, абрусаў i сурвэтак, сярод (зноў жа вышытых!) карцiн з цэрквамi, краявiдамi, звярамi i птушкамi яна здалася мне гаспадыняй сапраўднага «вострава скарбаў», якая за некалькi хвiлiн паспела, хоць коратка, ды расказаць пра сябе:

— Вышываю ўсё жыццё! Без iголачкi з нiтачкай жыць не магу! Маю шмат дыпломаў, узнагарод, член Саюза майстроў народнай творчасцi... А нарадзiлася ў 1941 годзе. У 39 засталася ўдавой... У мяне пяцёра дзетак, 10 унукаў... Працоўнага стажу 39 гадоў, 35 з iх адпрацавала на ферме... А вам, Валянцiнка, за вашы вершы я хачу падарыць падушачку. Выбiрайце — любую!..

Я з велiзарнай удзячнасцю прыняла падарунак — як сiмвал нашай сустрэчы.

З тых часоў яркая падушачка, якая заўсёды прыцягвае позiркi гасцей, стала ўпрыгажэннем майго дома. А з Лiлiяй Радзiвонаўнай мы час ад часу размаўлялi па тэлефоне, зрэдку я атрымлiвала ад яе лiсты, напiсаныя непаўторнай, вельмi вобразнай мовай, дзе было столькi жыццёвай мудрасцi, столькi цеплынi...

Другi раз мы сустрэлiся з гэтай цудоўнай жанчынай ужо на Днi пiсьменства ў горадзе Глыбокае. Яна з радасцю расказала мне пра новыя задумкi i творы.

— Колькi ж iх у вас? — спытала я.

— Галоўная праца — гэта «Дрэва майго роду», — сказала Лiлiя Радзiвонаўна. — На ёй прадстаўлена 90 чалавек (пачынаючы з 1830 года), 16 прозвiшчаў, 6 пакаленняў. I ў кожнага сямейнiчка — свой лiсточак на дрэве. Яго, гэтае дрэва, я буду вышываць, пакуль буду жыць... Яшчэ вышыла вялiкае палатно, прысвечанае беларускiм пiсьменнiкам-класiкам; карты свайго раёна i Беларусi... Дапамагала дачцэ Танi вышыць вялiкi абраз святога Тадэвуша для касцёла ў вёсцы Лучай, што на нашай Пастаўшчыне. Так старалася, што 35 дзён на вулiцу не выходзiла... Вышыла 8 абразоў свяцiцеля Мiкалая, 40 карцiн, 15 дываноў... А ўжо колькi ручнiкоў, абрусоў, навалак ды падушачак... Iх я раздарыла вельмi шмат: Надзеi Ермаковай, Iрыне Дарафеевай, Дзмiтрыю Калдуну, шмат-шмат каму, па ўсiм свеце... Наскубла яшчэ пер'я i пашыла сваiм сямейнiкам 16 пуховых коўдраў, пад сотню дыванкоў звязала... Я i сама не веру, што змагла ўсё гэта зрабiць...

З пяшчотай расказвала Лiлiя Радзiвонаўна пра любiмы занятак, пра дзяцей i ўнукаў, пра сонечную праўнучку Сонечку, потым распытала мяне пра творчасць i вельмi ўзрадавалася, атрымаўшы ў падарунак кнiгi вершаў.

— А я ж вам, Валянцiнка, таксама падарунак прывезла, — сказала яна. — Даўно яго задумала: каб у вас адной падушачцы сумна не было, я ёй парачку вышыла!.. Вось... Каго люблю, таму дару...

Пасля гэтых слоў у мяне ў руках аказалася яркая, незвычайна радасная падушачка, якая захоўвае святло шчодрай душы вышывальшчыцы...

Адзiн з паэтаў, якiя прыехалi ў складзе нашай дэлегацыi, убачыўшы гэтую прыгажосць у маiх руках i пачуўшы аповед пра два цудоўныя падарункi, жартаўлiва зрыфмаваў:

— Падушачкi — для душачкi!

Я абсалютна сур'ёзна адказала яму:

— У вашым вершы трэба замянiць прыназоўнiк i дадаць эпiтэт. «Падушачкi ад шчодрай душачкi» будзе дакладней, бо такiя добрыя, бескарыслiвыя людзi — вялiкая рэдкасць. А Лiлiя Радзiвонаўна Зарэцкая i наогул — адзiная i непаўторная.

Прайшоў час, i ў мяне нарадзiлiся радкi пра дабрыню, якой нябёсы могуць узнагароджваць чалавека. Гэтую якасць у людзях я цаню вышэй за ўсё, таму што менавiта яна, нароўнi з сонцам, сагравае i ратуе наш свет.

Дарующее сердце не стареет,

Итожит правду, отвергает лесть.

И добрые глаза глядят добрее,

Мир делая добрее, чем он есть.

Живительный родник не убывает.

Пожизненные истины просты.

И ничего на свете не бывает

Сильней и неподкупней доброты.

Валянцiна ПАЛІКАНІНА