Беларускі каларыт сусветнай літаратуры

Сваімі развагамі наконт міжнародных літаратурных зносін, а таксама стану перакладчыцкай дзейнасці ў Беларусі падзялілася перакладчык і журналіст Юлія Алейчанка.

Трэба адзначыць даволі вялікую цікавасць замежных пісьменнікаў, культурных дзеячаў да беларускага літаратурнага працэсу. На міжнародных круглых сталах, прымеркаваных да Дня беларускага пісьменства, і шматлікіх мерапрыемствах Выдавецкага дома «Звязда» ў межах праекта «Белліт і ўвесь свет» выступаюць добрыя сябры і жаданыя госці Беларусі — Святлана Ананьева (Казахстан), Аляксандр Казінцаў (Расія), Ато Хамдам (Таджыкістан), Чынгіз Алі аглу (Азербайджан), Слабадан Вуканавіч (Чарнагорыя) ды іншыя. Цешыць і з’яўлянне ў беларускай культурнай прасторы імён маладых ініцыятыўных літаратараў краін-суседзяў: Лесі Мудрак, Сяргея Савіна (Украіна), Андрэя Цімафеева, Алены Тулушавай (Расія). Пераклады твораў беларускіх пісьменнікаў усё часцей з’яўляюцца на старонках замежнай перыёдыкі ў Пакістане, Таджыкістане ды іншых краінах. Ладзяцца і ўдалыя кніжныя праекты. Напрыклад, серыя «Светлыя знакі. Паэты Кітая», якая адкрывае для беларускага чытача кітайскую паэзію ад старажытнасці (Лі Бо, Ду Фу), сярэднявечча (Лі Цінчжаа) да пачатку (Ай Цін) і канца ХХ ст. (Ван Гачжэнь).

Палымяны патрыёт роднага краю і разам з тым актыўны інтэрнацыяналіст Максім Багдановіч пісаў: «Намагаючыся зрабіць нашу паэзію не толькі мовай, але і духам, і складам твораў шчыра беларускай, мы зрабілі б цяжкую памылку, калі б кінулі тую вывучку, што нам давала светавая (найчасцей еўрапейская) паэзія». І гэтая мудрая думка надзвычай актуальная і цяпер. Каб у эпоху сусветнай глабалізацыі не проста бяздумна спажываць гатовы прадукт культуры замежных краін, а абнаўляць айчынную літаратуру новымі стылёвымі плынямі, тэмамі, вобразамі, рабіць нацыянальную мову больш гнуткай і здольнай да эксперыментаў. Вядома, творца-перакладчык глядзіць на свет праз прызму культуры радзімы арыгінала, калі гэта сумленны перакладчык з добрым веданнем не толькі мовы-крыніцы, але і культуралагічных, ментальных асаблівасцей краіны. Але нельга адмаўляць і факт прыўнясення, часам нават падсвядомага, беларускага каларыту ў перакладны твор. Такім чынам мы робім лепшыя творы сусветнай літаратуры ў многім нашымі, роднымі.

 Беларусы актыўна набываюць для дзяцей цікавыя перакладныя творы: «Ці далёка да Афрыкі», «Нарвежскі кот не падвядзе» Міхайлы Слабашпіцкага (у перакладзе Алеся Карлюкевіча), «Вясёлы капітан» Душана Джурышыча (у перакладзе Генадзя Аўласенкі) і інш. Даследчыкі кітайскай паэзіі ўхваляюць пераклады, зробленыя Васілём Дранько-Майсюком, Таццянай Сівец, Навумам Гальпяровічам, Алесем Бадаком, Аленай Раманоўскай. Цікавую дыскусію выклікала публікацыя ў «Полымі» перакладу ўрыўкаў «Яўгенія Анегіна» на беларускую мову з хатняга архіва Валянціны Аколавай. А адна ўдзячная чытачка часопіса прызналася ў лісце: «Так цікава бачыць у “Полымі” апошніх гадоў “экзатычныя” пераклады! Цяпер ведаю, якое надвор’е ў Эквадоры і як сустракаюць гасцей у Туркменістане». Вельмі прыемна чытаць такія водгукі людзей, якія разам з любоўю да радзімы захоўваюць у душы і вялікую цікавасць да дзівосаў вялікага свету!

Юлія АЛЕЙЧАНКА, адказны сакратар часопіса «Полымя»