Гэта адбылося гадоў шэсць таму. Дырэктар кінатэатра запрасіла мяне выступіць на калядных ранішніках у ролі Дзеда Мароза. Такім чынам пачалося ў мяне «акцёрскае жыццё»: завучванне тэксту, рэпетыцыі, бясконцыя хваляванні.
І вось — прыйшоў час выступлення. У зале кінатэатра, разлічанай на 150 гледачоў, свабодных месцаў няма — ніводнага! Першы раз у жыцці я выходзіў на сцэну, і адразу — аншлаг. Зразумела, ногі ад хвалявання былі нібы ватныя.
Дзякуй богу, тэкст я амаль не забыў — адыграў, можна сказаць, без запінкі. Да таго ж мне ўдала падыгрывалі то Снягурка, то Баба Яга з Лесавіком...
Разам мы правялі ўсе конкурсы, свята паспяхова набліжалася да свайго завяршэння. Заставаўся апошні акорд — раздаць падарункі. Каб зручней было даставаць іх з вялізнага меха, я сеў на крэсла пад ёлкай і (ну нясцерпна ж горача!)... зняў быў цяжкую шапку.
— А што — Дзед Мароз несапраўдны?! — захныкалі малыя; нехта побач яшчэ і заплакаў...(Ну яшчэ б — у двух-трохгадовага дзіцяці ўкралі мару).
Карацей, я ўмомант прывёў сябе ў парадак, надзеў шапку.
...У той жа дзень у кінатэатры прайшоў яшчэ адзін ранішнік, ужо для іншай групы дзяцей. На ім я таксама выступаў. І ўжо без памылак.
Сяргей Саковіч, г. Калінкавічы
...Не ведаю, як дзе, а ў нас адвараную бульбу некалі звалі «паронкі», а бульбяны суп — «паронкі юшкамі».
Дзед Васіль быў заможны гаспадар, як-ніяк каваль, а яны заўжды грошы мелі. Так што паронкі юшкамі яго жонка, можна сказаць, ніколі не варыла. Яшчэ, крый божа, зойдзе хто ў хату ды ўбачыць... Гэта ж ганьба якая! Каваль быў з гонарам, з форсам.
І вось нейкае вялікае свята. Дзед Нікадзім падбіў дзеда Васіля праведаць блізкіх родзічаў у далёкай вёсцы.
Іх там — даўно не былі — з радасцю сустрэлі: смачна паілі, смачна кармілі, забаўлялі, урэшце — запрасілі застацца нанач. Яны, вядома ж, згадзіліся, бо ў гасцях ім дужа падабалася...
І назаўтра добра было, прычым так, — што яшчэ на ноч засталіся.
Раніцай толькі прачнуліся, гаспадыня тут як тут, кажа:
— Калі ласка, госцікі, да стала, на гарачы булёнчык.
— Бач ты, і сёння новая страва, — падміргнуў Васіль Нікадзіму.
Яны хуценька памыліся, прыйшлі ў залу і трохі разгубіліся: гэтым разам ніякіх чарак-бутэлек, ніякіх прысмакаў, толькі... паронкі юшкамі.
Але ж што ты будзеш рабіць: паселі, пасёрбалі, потым запрэглі каня і паехалі дамоў.
...Пра гэтую «прыгоду» дзед Васіль не расказваў нікому — няёмка было. Але ж потым, калі пасталелі яго сыны ды ўнукі, пакінуў наказ: «Дзеткі, калі едзеце ў госці, дык памятайце, што ў першы дзень госць — золата, у другі — срэбра, а ў трэці — медзь: хоць да чортавай мацеры, але ж з'едзь!»
Іншымі словамі — не чакай булёнчыку.
Уладзімір Пугач, м. Навасёлкі, Петрыкаўскі раён
Не ведаю як каму, а мне дык часта ўспамінаецца маленства, родная хата, маладыя бацькі і яшчэ жывыя бабуля з дзядулем. Мы, малыя, гадаваліся пад іх мудрым прыглядам: гулялі са свістулькамі і цацкамі, якія рабіў нам дзед, ад'ядаліся бабулінымі блінцамі. А доўгімі зімовымі вечарамі, разам з суседскімі дзецьмі, лезлі грэцца на печ, ды слухалі адтуль дарослыя гісторыі — часам не зусім зразумелыя, але ж запамінальныя...
Дык вось у адну вялікую працавітую сям'ю сын прывёў сваю жонку, бацькам — нявестку.
Раніцай заўтрашняга дня яны ўсе разам паснедалі ды разышліся па справах. Дома засталіся толькі свёкар (набіўшы люльку самасадам, ён няспешна курыў) ды маладая гаспадынька. Яна ўвішна прыбрала са стала, дастала з печы чыгунок з гарачай вадой і ўзялася мыць посуд — міску за міскай.
— У дзеўкі твар чысты, а зад брудны, — заўважыў з кута гаспадар.
Маладзіца тут жа выбегла ў бакоўку, хуценька змяніла спадніцу, крутнулася перад люстэркам і зноў — за міскі, пакуль вада не астыла. Абмыла, перавярнула на стол адну, другую, трэцюю — свёкар зноў за сваё:
— У дзеўкі твар чысты, а зад...
Сорам нявестцы: яшчэ раз матнулася да скрыні з пасагам, выбрала найлепшую сукенку, пад яе — бялюткую ніжнюю спадніцу і смела вярнулася да печы. Аднак скончыць работу так і не паспела: яе зноўку спыніў голас гаспадара.
І тут маладзіца ўжо не вытрымала: павярнулася да свёкра спінай і, задраўшы падол, сказала:
— Нічога падобнага: зад таксама чысты!
Свёкар у адказ ёй нічога не сказаў: выбіўшы люльку аб прыпечак, ён узяў са стоса верхнюю міску ды паказаў нявестцы донца яе — трэба прызнаць — бруднаватае, з разводам тлушчу.
Факт, што сорам быў, — хоць скрозь зямлю праваліся...
Але ж, што важна, у гаспадара хапіла розуму больш не папракаць яе і пра гэты інцыдэнт нікому не казаць...
Расказала, прычым праз гады, сама нявестка, завяршыўшы гэты ўспамін крылатым: «Гаспадарку весці — не спадніцай трэсці».
Таццяна Раманава, г. Наваполацк
...У вёсцы Валянціна шчыра паважалі. Ды і ці магло быць інакш, калі чалавек ён неблагі: просіць хто выручыць, дапамагчы, — ён ніколі не адмовіць (яшчэ і таму, што адны бабулькі вакол: каму адмаўляць?). «Пакуль магу, падмагу», — любіў паўтараць Валянцін, калі ішоў, калі ехаў (бо каня меў) людзям на дапамогу...
За гэта і жонку яго, Фаіну, усе шанавалі: дружна, без запросінаў, збіраліся на талаку, каб, напрыклад, высушыць сена ці выбраць бульбу...
Так жыццё і цякло. І ўсё было б добра, калі б Валянціну за яго паслугі дзякавалі неяк па-іншаму, а не вадкай валютай. А то...
Спачатку яе налівалі ў хатах і пад добрую закусь. Потым тую ж пляшку гарэлкі ўсё часцей сталі даваць з сабой. Па дарозе вып'е чалавек — апетыт проста звярыны прачнецца! Дадому прыйдзе, — і не каб капусты нейкай з'есці: кумпяк яму падавай, паляндвіцу, каўбасы...
Не падумайце, што дома гэтага не было: жыўнасці шмат трымалі. Але ж смачнейшае тое, што гаспадыня хавала да свят, да прыездаў дзяцей ды ўнукаў.
А мужык знаходзіў. Усюды. Хіба што...
Неяк вясной Фаіна даўмелася: злажыла прысмакі ў торбу і павесіла яе ў грубцы (у нас яе шчытком завуць. — Аўт.), над дзверцамі. «Вось тут, — радавалася, — нізавошта не знойдзе!»
І сапраўды — праверыць калі-нікалі, як мужа дома няма, — усё ў парадку: цэлае дабро.
...У той выхадны яны прычакалі дзяцей з унукамі. Валянцін з гэтай нагоды выцепліў лазню. «Дзеўкі» — гаспадыня з дачкой і нявесткай — пайшлі туды мыцца.
І гаспадару без справы не сядзелася — рукі працы прасілі. Выйшаў на двор — там пашукаў-патуляўся. Заўважыў, што пахаладала крыху. Вырашыў хату працепліць.
А Фаіна тым часам вохкала ад асалоды ў лазні: плюхнула вады на каменні і, прыгнуўшыся ад «хвалі» гарачага духу, выпадкова зірнула ў акенца, на хату. Над комінам віўся дымок!
Ох, і рванула ж яна з той лазні — голая, босая...
Што ўбачыла дома, здагадацца няцяжка: дровы ў шчытку ўжо дагаралі.
Юрый Катовіч, м. Андроны, Пастаўскі раён
Р.S. Напрыканцы года трэба яшчэ раз нагадаць, што «вясёлыя і праўдзівыя гісторыі з жыцця чытачоў «Звязды» сёлета не проста друкаваліся, — прымалі ўдзел у конкурсе на самую-самую...
Хто іх будзе выбіраць-вызначаць?
Найперш, паводле добрай звяздоўскай традыцыі — чытачы газеты. «Кожны пятнічны нумар, — піша, у прыватнасці, спадарыня Таццяна Савенка са Жлобіна, — я адразу адкрывала на старонцы з «...Народам на провадзе!», уважліва чытала ўсе гісторыі і выстаўляла аўтарам свае адзнакі па пяцібальнай сістэме. Такім чынам у маю дзясятку найлепшых трапілі (называю па парадку): «Зялёная школа» К. Будзіловіч («Звязда» 11.02), «Надзея памірае апошняй» Я. Звярынскага (11.02), «Сюрпрыз» Р. Васільевай (7.04.), «Кароткі курс гісторыі» С. Кусянковай (19.05), «Два сакрэты прараба» І. Гаральчука (26.05), «Шыла ў мяху не схаваеш» В. Гаўрыша (9.06), «Вада жывая і мёртвая» Л. Чыгрынавай (8.07), «Англійскі кампот» С. Кусянковай (20.10), «Маня вылечыць» той жа аўтаркі (24.11), «Чакай ля мора пагоды» В. Пяшэвіча (8.12). Можна было б дадаць яшчэ некалькі гісторый, падобных да апошняй, «набалелай» — шкада, што журы патрабуе толькі дзесяць», — піша спадарыня Таццяна.
У яе ж лісце шчырая ўдзячнасць аўтарам усіх гісторый, бо (даслоўна), «калі чытаеш іх, на нейкі час забываешся пра ўсе сацыяльныя праблемы і сусветныя катаклізмы»...
Вы таксама хацелі б забыцца? Дык Каляды і Навагоддзе — найлепшы час... Яшчэ і для таго, у прыватнасці, каб пагартаць падшыўку газеты альбо зайсці ў архіў на сайце «Звязды», перачытаць гісторыі, надрукаваныя ў рубрыцы «Алё, народ на провадзе!», скласці сваю дзясятку (з назвай гісторыі, аўтара, даты публікацыі) і даслаць у рэдакцыю. Можна — разам з купонам на розыгрыш прызоў, з «вясёлай і праўдзівай гісторыяй» са свайго ўласнага жыцця, з вострым пытаннем, віншаваннем, любімым рэцэптам, прыпеўкай... Альбо і так, без нічога.
Пішыце! І, вядома ж, не забудзьцеся падпісацца на газету!
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
