Вы тут

Навінкі кнігавыдання. Спадзяванні на лепшы свет


Кожная кніга з дзённікавымі запісамі (а Віктар Шніп вызначыў і жанр: «Дзённікавы раман паэта») — чаканая для пэўнай кагорты чытачоў. Гэта дакладна. Не памятаю слова ў слова, але дзесьці адна руская паэтэса, якая, хаця і пераехала з Мінска ў Маскву, эмацыйна дзялілася шкадаваннем, што раней не чытала кнігі дзённікаў Віктара Шніпа. Маўляў, знайшла ў гэтых лаканічных тэкстах столькі знаёмых імёнаў. Адкрыла для сябе тое літаратурнае, мастацкае жыццё, пра якое не ведала ці мала ведала, жывучы яшчэ ў Мінску... Дзённікавая проза Віктара Шніпа, якая прыйшла да чытачоў з кніг «Пугачоўскі цырульнік» (2013), «Заўтра была адліга» (2015), «Трава бясконцасці» (2018), «Заўтра была адліга-2» (2022) — не толькі для сённяшніх удзельнікаў літпрацэса ў Беларусі ўспамін пра блізкае ці не зусім далёкае, не толькі для іх інтэрпрэтацыя працэсаў і з’яў у галіне літаратурнага, кніжнага жыцця. Гэта яшчэ — і мастацкі дакумент часу.


«2. 06. 2017. У Маладзечна, дзе ў Палацы культуры адбылася прэзентацы кнігі „Марыя Захарэвіч. Талент, адухоўлены любоўю“, прыехалі незаўважна хутка. Усю дарогу Мікола Шабовіч і Дзмітрый Пятровіч спявалі. Я падпяваў як мог. Марыя Захарэвіч, Анатоль Бутэвіч, Зіновій Прыгодзіч і Соф’я Жыбулеўская слухалі і час ад часу выказвалі сваё захапленне спевамі. На апошнім сядзеннні мікрааўтобуса не драмаў знаёма-незнаёмы Аляксей, што невядома як трапіў у нашу кампанію. Ён з тых людзей, якія ходзяць і ездзяць усюды, дзе робіцца хоць нешта звязанае з літаратурай. Аляксей усю дарогу маўчаў, а потым нідзе не выступаў і толькі на вячэры сказаў, што ён сын аднаго акцёра Рускага тэатра, няштатны карэспандэнт многіх выданняў і актыўны дзеяч Беларускага фонду культуры. Пачуўшы пра гэта, Анатоль Бутэвіч шапнуў мне: „Такога чалавека ў нашым фондзе няма. Што ён гаворыць?“ 

Да пачатку прэзентацыі ў нас заставалася больш за гадзіну, і мы разбрыліся хто куды. Я з Бутэвічам і Прыгодзічам пайшоў на Цэнтральную плошчу. За намі ўвязаўся Аляксей. І ўсё ж мы змаглі ад яго адарвацца, скарыстаўшыся натоўпам людзей, што слухалі музыку з вялікай сцэны і хадзілі сюды-туды, каб сагрэцца. Было ветрана і холадна. 

На мерапрыемства сабралася амаль поўная зала Палаца культуры. Тут я сустрэў знаёмых карэспандэнтаў маладзечанскіх СМІ. Давялося ўсім сказаць па пары слоў. Пазнаёміўся з каляжанкай маёй Людмілы Ірынай Карэнінай. Міхась Казлоўскі падзяліўся ўражаннем ад канцэрта Кастуся Цыбульскага. 

Прэзентацыю вяла Таццяна Якушава. Асабліва кранулі прысутных сваім віншаваннем з нагоды выхаду кнігі Марыі Захарэвіч артысты маладзечанскага тэатра, дзе ў свой час яна працавала амаль дзесяць гадоў, ездзячы з Мінска на электрычцы. А калі Марыя Георгіеўна чытала вершы беларускіх паэтаў, у зале амаль усе плакалі. Не стрымаўся і я. 

У Мінск вярталіся з песнямі і без Аляксея, які сказаў, што пойдзе глядзець конкурс маладых выканаўцаў эстраднай песні.» 

Маладзечна, Ушачы, Маладзечаншчына, Валожыншчына, іншыя прасторы — адрасы, якія адкрывае для чытача Віктар Шніп. Вязынка, Радашковічы, Альбуць, Пуцілкавічы, Кушляны... Мясціны, якія звязаны з творчымі, жыццёвымі лёсамі папярэднікаў, якія даўно сталі блізкімі для ўсіх, хто шануе родную культуру. І — родныя Віктару Шніпу Пугачы, літаратурная Мекка яго паэтычнага, пісьменніцкага таленту. Разам з аўтарам дзённікавага рамана, разам з блізкімі пісьменніку людзьмі мы старонка за старонкай знаходзімся ў падарожжжы, якое напоўнена цеплынёй роднага слова. Нехта ж павінен быў бы зрабіць для беларускага чытача вось гэтую прастору, нехта ж павінен быў пабудаваць яе з разлікам на прыязнасць гасцей, улюбёных у роднае слова! Але гэта зрабіў, у ролі мастака-будаўніка выступіў Віктар Шніп, сканцэнтраваўшы свой талент, свой творчы патэнцыял, сваю мастацкую дысцыпліну на ўважлівым, пільным агляданні жыцця. Дзякуючы аўтару дзённікавага рамана і прадаўжаецца, напаўняецца новымі сэнсамі жыццё літаратурна-краязнаўчых адрасоў. Памятаю, як некалі, толькі сыйшоўшы з друкарскага варштату, захаплялі, прымушалі не раз перачытаць свае старонкі кнігі Яраслава Пархуты і Уладзіміра Содаля. Асабліва — танюткія брашуры Уладзіміра Ільіча Содаля, які сэрцам сваім асвятляў мясціны і постаці нашых беларускіх талентаў, якія гэтым мясцінам абавязаны свайму нараджэнню, свайму пеставанню і гадаванню... Чытаем дзённікавы раман Віктара Шніпа: «16.02. 2018. У Кушляны прыехалі а палове першай. Там ужо былі людзі. Гучалі беларускія песні. Здалёку пазнаў Алеся Жамойціна, а ён мяне. Не бачыліся гадоў 15. Абняліся.

16.06. 2018. Не паспеў агледзецца, дзе тут і што, як Ала Клемянок і яе калегі-журналісты папрасілі адказаць на некалькі пытанняў для газет і тэлебачання. Адказваў і паглядаў на адрогу: ці едуць там Міхась Казлоўскі з Тамарай? Прыехалі. З імі былі Ірына з Маладзечна і Тэрэза з Вішнева. Хутка каля музея-сядзібы сабралася каля сотні, а мо і болей чалавек. Час ад часу то дождж спрабаваў пайсці, то сонца падсушыць мокрую траву. Але асабліва ніхто не ўглядаўся ў неба, бо было што паслухаць, а таксама на што паглядзець. 

16.06. 2018. Казлоўскія Міхась з Тамарай і Ала Клемянок звадзілі мяне ў лес, на Лысую гару, да велізарнага валуна, каля якога любіў бываць Багушэвіч і пад які, паводле падання, ён хаваў свае вершы. На валуне пасля смерці паэта кушлянцамі быў выбіты надпіс: «Памяці Мацея Бурачка. 1900». Міхась згадаў, як тут, каля валуна, у кастрычніку 1984 года ён удзельнічаў у пасадцы 60 дубкоў. Ініцыятарам пасадкі дрэў быў заснавальнік музея-сядзібы Францішка Багушэвіча ў Кушлянах Міхаіл Сымонавіч Ляпеха. Сярод бяроз, ялін, асін, рабін выжыла толькі пяць дубкоў. Можа, і больш, але мы адшукалі толькі пяць. 

16.06. 2018. На тэрыторыі музея-сядзібы для дзетак працаваў тэатр лялек «Батлейка». Было прыемна глядзець, як малыя паўтараюць за Ірыынай Мышкавец беларускія словы. 

16.06. 2018. Вечарам у Фэйсбуку з’явіліся здымкі і нататкі з «Кушлянскага фэсту», зробленыя Алай Клемянок, а пад імі — каментары. Вельмі цікав каментар напісаў Piotr Karwecki: «Тут і мая Бацькаўшчына, і Радзіма...Тут побач засценак Манькавічы, які калісьці называлі Кушляны-Монкавічы, дзе на працягу некалькіх соцень гадоў жылі мае продкі. Быў фальварак Стэрла-Арліцкіх з гэткай жа назвай, уладальнікаў якога НКУС вывез у Сібір. Яшчэ паблізу на працягу некалькіх соцень гадоў існаваў маёнтак Кушляны-Веркеляны з магічнай гісторыяй і раманам пані Альшэўскай з аднарукім Чарняком, які забіў чалавека. Быў засценак Трыколі, былі Марымоны, Радзіма...»

Яшчэ адна адметнасць, якую закранае і ўзвышае да ўвагі да беларускага мастацкага свету Віктар Шніп, — яго запісы цесна звязаны з сацыяльнымі сеткамі. Пісьменнік сам прысутнічае ў Фэйсбуку, уважліва чытае сваіх падпісчыкаў, рэагуе на тыя ці іншыя запісы, паведамленні. Словам, вядзе свой мастацка-публіцыстычны інтэрнэт-дыялог у адпаведнасці з часам, вядома, што робіць гэта, разумеючы, што мастацкае слова, свет беларускага літаратурнага жыцця не павінны абыходзіць важныя лічбавыя рэсурсы, тэхналогіі. Гэта толькі на карысць роднаму слову, яго прапагандзе. 

«14. 11. 2017. Прачнуўся а пятай. У пакоі цёпла і цёмна, як пад крылом у анёла. Паглядзеў на смартфоне стужку Фэйсбука, дзе натрапіў на пост пра Гарадок Маладзечанскага раёна. Гэта ў кіламетрах пяці ад маіх Пугачоў. Там жыла мая цётка Шурка Раманчык. У Гарадку ў кніжнай краме для мяне мамай была куплена першая кніжка „Мы з Санькам у тыле ворага“. Гадоў сем таму я абяцаў падарыць пару сваіх кніжак мясцоваму музею. Не забыўся, але не паслаў. І сёння, прыйшоўшы на працу, падпісаў землякам кнігі „Пугачоўскі цырульнік“ і „Заўтра была адліга“. Лепей позна, чым ніколі». 

Дзённікавы раман, які шмат значыць з пункту гледжання дакументальнага, інфармацыйнага, не меней важкі і грунтоўны як мастацкі твор. І чытачы ў кнігі «Заўтра была адліга-3», веру, знойдуцца ў розных кутках нашай краіны. Выпуск выдання ажыццёўлены па заказе і пры фінансавай падтрымцы Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь. Акалічнасць істотная — кніга патрапіць у многія бібліятэкі краіны. Але не міне яна і кнігарняў. Наклад у выдання — 900 экзэмпляраў. 

Нагадаем, што набыць кнігу лаўрэата Нацыянальнай літаратурнай прэміі Беларусі Віктара Шніпа «Заўтра была адліга-3» можна ва ўсіх кнігарнях ААТ «Белкніга» і краме «Акадэмкніга» у мІнску па адрасе: праспект Незалежнасці, 72. 

Алесь КАРЛЮКЕВІЧ

Выбар рэдакцыі

Экалогія

Што кожны ахвотны можа зрабіць, каб палепшыць любімы горад?

Што кожны ахвотны можа зрабіць, каб палепшыць любімы горад?

Супрацоўнікі Мінпрыроды расказалі, якая карысць ад дрэў у горадзе.

Грамадства

Час рабіць запасы

Час рабіць запасы

Восень для спецыялістаў аграрнай галіны — час падводзіць вынікі, і сёлета яны годныя. 

Навука

Колькі ў Беларусі карысных выкапняў?

Колькі ў Беларусі карысных выкапняў?

У поўным аб’ёме задаволена патрэба краіны ў калійных і каменных солях, торфе, сапрапелі, будаўнічым камені, падземных водах.