Фестываль «Арт-Мінск-2023»: у пошуку новых імёнаў

Звычайна гэта была задача мастацкага праекта «Восеньскі салон», у той час як «Арт-Мінск» больш здаваўся своеасаблівым мастацкім майстар-класам. І сапраўды, цяпер у Палацы мастацтва можна пабачыць творы знаных майстроў — Зоі Літвінавай, Валерыя Славука, Рыгора Несцерава, Валянціна Губарава, Уладзіміра Зінкевіча... Ёсць і маладзейшыя, але ўжо пазнавальныя аўтары.

Калі публіка дружна рушыла па лесвіцы на другі паверх, дзе звычайна адбываюцца ўрачыстасці, адна дзяўчына гучна абвясціла: «Алеся Скарабагатая». Яе творы, як і шэрагу аўтараў — прадстаўнікоў больш маладога пакалення, пазнаюцца адразу — дзякуючы вялікім праектам, дзе яны выстаўляліся ў папярэднія гады. І дзеля такіх сустрэч з мастакамі, эвалюцыю якіх хочацца назіраць у тым ліку і на фестывалі «Арт-Мінск», ідзе сюды публіка.

Столькі гледачоў сабралося на адкрыццё, што адразу зразумела: штогадовы фестываль, які сёлета адбываецца ў шосты раз, за час свайго існавання зрабіў важную справу падрыхтоўкі публікі да ўспрымання мастацтва. Багата людзей, якія хочуць як гледачы асабіста ўдзельнічаць у значнай мастацкай падзеі. Яны чакаюць гэтай сустрэчы з мастацтвам, шукаюць яго…

У Палацы мастацтва вялікая экспазіцыя і адмысловыя праекты фестывалю занялі ўсе залы. У асноўным — жывапіс, ёсць графіка, творы, выкананыя ў змяшаных тэхніках, фотаработы, скульптура, асобныя арт-аб’екты ды інсталяцыі... Хадзіць па выставе можна не проста з любоўю да мастацтва, але і з жаданнем набыць творы: ля работ змешчаны этыкеткі з QR-кодам, калі хто зацікавіцца аўтарам і магчымым коштам. Але і для тых, хто аддае перавагу разгляду прац у выставачных залах, ёсць занятак: можна прагаласаваць за аўтара, які спадабаўся найбольш. Пасля мастакі, упадабаныя гледачамі, атрымаюць дыпломы і прызы партнёраў праекта.

Сёлета на фестывалі «Арт-Мінск» прадстаўлена больш за 485 работ 207 мастакоў самых розных накірункаў, стыляў, відаў і жанраў мастацтва. І шмат імёнаў гледачы адкрыюць для сябе ўпершыню.

— Здзейсніўся вялікі творчы праект, які доўга рыхтаваўся. І калі адчыніліся дзверы, мне захацелася сказаць: «Ура, атрымалася...» — адзначыла першы намеснік старшыні Беларускага саюза мастакоў Наталля Шаранговіч. — Атрымалася дзякуючы таму, што ў нас ёсць выдатны куратар Аляксандр Зінкевіч, які прыклаў шмат намаганняў, каб гэты праект адбыўся. Я радуюся таму, што БСМ заўсёды падтрымлівае гэты праект, які праходзіць шосты раз на пляцоўцы Палаца мастацтва і кожны раз набывае новыя рысы. Сёлета тут даволі шмат новых мастакоў. Гэта зрэз сучаснага мастацтва Беларусі і стану культуры, які ёсць зараз. Тое, пра што мы хочам гаварыць, што нам падабаецца ці не падабаецца, тое, наконт чаго мы хочам паспрачацца, заўсёды ёсць на гэтай выстаўцы. Я думаю, што ў гледачоў застанецца вялікае поле для разваг: што ёсць мастацтва сёння, у 2023 годзе.

І час для разваг ёсць: фестываль будзе доўжыцца да 18 чэрвеня. Публіка больш абазнаная і зацікаўленая будзе сапраўды разважаць пра стан і тэндэнцыі: у якім накірунку ідзе мастацтва ў сучаснай Беларусі. Гледачы, якія хочуць культурнага баўлення вольнага часу, змогуць пабачыць розныя тэхнікі і кірункі, ад традыцыйных да эксперыментальных, якія развіваюцца і захапляюць нашых маладых аўтараў. А тыя, хто хоча суперсучаснасці ХХІ стагоддзя, могуць «завіснуць» ў залі № 2, дзе размешчаны праект «Піксель», які падрыхтавала куратар Кацярына Янкоўская. Цікава, наколькі вобразы, народжаныя маладымі аўтарамі на тэму лічбавізацыі жыцця, крануць тых, хто гэтым непасрэдна займаецца?.. А для тых, каму патрэбныя асаблівыя ўмовы для засяроджанасці, таксама падрыхтавана адмысловая зона: праект «Пакой роздумаў» — у дзень адкрыцця ля яго нават стаяла чарга!.. 

Якое ў нас мастацтва цяпер, якім яно будзе — гэта, магчыма, не самыя надзённыя пытанні. Але паказальныя: бо мастацтва дае адчуванне жыцця. Але трэба разумець, што гэта не ўсё, што мы маем у мастацтве. Гэта тое, што прайшло на выставу праз сіта вельмі пільнага адбору. На гэта звярнулі ўвагу і арганізатары: мастакі праявілі неверагодную актыўнасць, даслалі больш чым 1200 заявак.

— «Арт-Мінск» — унікальная падзея ў тым ліку таму, што фестываль аб’ядноўвае энергію гледачоў з новымі творамі мастакоў. Гэта вельмі важна для аўтараў і гледачоў, — патлумачыў куратар карпаратыўнай калекцыі «Белгазпромбанка» і куратар «Арт-Мінска» Аляксандр Зінкевіч. — Гэты сінтэз дазволіць творцам працаваць на атрыманых эмоцыях наступны год. Гэта ўнікальная падзея ў жыцці 207 аўтараў, якія сталі ўдзельнікамі фестывалю, — яны атрымаюць неверагодны досвед з пункту гледжання кантактаў з аматарамі мастацтва, паглядзяць з боку на іншых мастакоў. Гэта значны досвед для гледачоў, якія ўбачаць амаль 500 твораў мастацтва і змогуць вылучыць у гэтай прасторы некалькі твораў, якія захаваюць у свядомасці на працяглы час. Кожны раз, калі мы гаворым пра асаблівасці працы над фестывалем, то падкрэсліваем, што не робім падзелу: маўляў, тыя, хто прайшоў праз адбор і патрапіў у экспазіцыю — гэта добра, а тыя, хто не прайшоў, — не. Насамрэч шмат што прастора вызначае. Нават самая вялікая выставачная пляцоўка не ўмяшчае ў сябе ўсе годныя творы мастацтва. І хачу дадаць, што, паколькі дзве нашы значныя мастацкія падзеі ідуць у звязцы, то частка мастакоў, якія дасылалі свае заяўкі на «Арт-Мінск», будуць накіраваныя і на «Восеньскі салон».

Фестываль «Арт-Мінск» прапануе наведвальнікам актыўнасці падчас «Ночы музеяў», каб людзі адкрылі для сябе новыя бакі мастацтва. І няхай так будзе. Можа быць, на сучасным этапе важна мастацкае асветніцтва і далучэнне тых, хто яшчэ не адчуў, што з мастацтвам лепш і цікавей, чым без яго. А далей ужо будуць размовы пра тое, што добра (і чаму), а да чаго (і да каго) трэба яшчэ ўзнімацца, якімі шляхамі да гэтага ісці. Важна, калі наогул ёсць пра што размаўляць.

Ларыса ЦІМОШЫК