Кінастужку «Дзень шчасця» пакажуць у эфіры тэлеканала «Беларусь 3»

У нядзелю, 29 кастрычніка, у эфіры тэлеканала «Беларусь 3» пакажуць кінастужку «Дзень шчасця» рэжысёра Іосіфа Хэйфіца. Фільм убачыў свет у 1963 годзе, але не толькі юбілей дае нагоду згадаць яго і перагледзець любімыя эпізоды.

Кінагісторыя гэтая, пастаўленая на «Ленфільме» па аповесці Юрыя Германа, — добры прыклад таго, як баланс паміж асабістым жыццём і прафесійнай рэалізаванасцю дае чалавеку апору, што б не адбывалася навокал. Дарэчы, гэта была трэцяя работа, якая ўзнікла ў выніку супрацоўніцтва драматурга і рэжысёра. Раней выйшлі кінастужкі «Справа Румянцава» і «Дарагі мой чалавек». З першых хвілін атмасфера чорна-белага кіно, яго музычнае аздабленне і ігра акцёраў пераносяць гледача ў рэаліі нашых герояў. Па сюжэце ў нас ёсць доктар хуткай дапамогі Аляксандр Бярозкін (у выкананні Аляксея Баталава), які жыве з мамай і пляменнікамі ў камуналцы. Неяк у аўтобусе ён сустракае дзяўчыну Аляксандру (Тамара Сёміна), да якой адчувае каханне з першага погляду. Вядома, спрацоўвае мужчынскі інтарэс, і, прыкінуўшыся камандзіровачным, наш герой просіць правесці для яго экскурсію па горадзе. І, здавалася б, звычайны эпізод, выпадковая прыгода ў паўсядзённасці кожнага з іх, але менавіта гэта дае потым прастору і яму, і ёй задумацца пра змены ў сваім жыцці. Незнаёмка аказваецца хатняй гаспадыняй, якая мае мужа і пакутуе ад абставін свайго жыцця: адзінота, нерэалізаванасць, бо яна па адукацыі настаўніца, якая некалі гарэла працай.

Акцёраў на галоўныя мужчынскія ролі рэжысёр зацвердзіў хутка — напрыклад, Аляксей Баталаў быў яго любімым вучнем, якога ён здымаў у сваіх фільмах, а вось выканаўцу ролі Аляксандры Мікалаеўны шукаў пэўны час. І, прыгледзеўшыся да артысткі Сёмінай (тады ўжо знакамітай па драме «Нядзеля»), зацвердзіў яе.

Аднак вернемся да сюжэта, дзе пазней знаёмімся мы і з мужам Аляксандры, геафізікам Фёдарам Арловым (Валянцін Зубкоў). Вясёлы, кампанейскі, эгаіст. Перад ад'ездам у чарговую камандзіроўку ён вырашае зладзіць для сябе і жонкі дзень асабістага шчасця. Тое прывяло ў выніку да трагічнай гібелі яго калег і беспрацоўя нашага героя. Можа, таму і не радуецца ён навіне, што жонка хацела б вярнуцца на працу. Толькі што ж насамрэч ім кіруе: уласная нерэалізаванасць, рэўнасць, зайздрасць, няўпэўненасць?..

Фільм здымалі ў паўночнай сталіцы Расіі і, па ўспамінах акцёраў, надвор'е было тады ў Ленінградзе вельмі спякотным, таму градус спёкі навакольнага асяроддзя і пачуццяў у кадры «збівалі» палівальныя машыны. А сам рэжысёр падчас здымак адзначаў: «Менш за ўсё мы хацелі б «разыгрываць» бытавую гісторыю, з любоўным трохвугольнікам. Каханне нашых герояў — Бярозкіна і Шуры — стваральная сіла, якая раскрывае найлепшыя бакі натуры чалавека, узвышае яго...»

Эпізод у бальніцы, куды наш урач сам аднойчы трапляе як пацыент, паказвае, што тая першая сустрэча пакінула след у душах герояў. Пасля тое знаходзіць пацвярджэнне ўжо ў сцэнах, калі Аляксандр Мікалаевіч прыязджае на пахаванне бацькі жанчыны. Пасля гэтага Аляксандра ў роднай вёсцы зноў пачынае працаваць у школе, праўда, пазней з-за капрызаў мужа зноў едзе ў горад. Дазнаецца, што яе Фёдар проста займаецца халтурамі, а не вучоны, дзеля якога яна ўсё жыццё ахвяруе сваімі марамі. І падчас размовы сужэнцаў пасля «няўдалага» вяселля сяброўкі адбываецца незваротнае — усё рассыпаецца ў момант, а аплявуха ад мужа нібы абуджае ў жанчыне рашучасць зрабіць крок у нязведанае. Там і ўсведамляецца ўся трагедыя, што яны нібы адлюстроўваюць тое, наколькі непадобныя, бо Аляксандра стаіць перад шанцам пачаць усё яшчэ раз, а Фёдар у гэты момант, страціўшы любімую справу, застаецца яшчэ і без каханай.

Але ці згодная гераіня пабудаваць новае жыццё, перасяліцца да каханага ў камуналку і пачаць браць адказнасць за свае рашэнні. Ці, можа, уся гэтая гісторыя для замужняй жанчыны — проста выхад з зоны камфорту, як сёння кажуць, дзе ёсць свежасць пачуццяў, непрадказальнасць заўтрашняга дня? А вось муж яе сябе паказвае ў фінальных сцэнах вельмі высакародна. І ў канцы думаеш ужо, што памылкі бываюць непазбежнымі, як і выпадковыя сустрэчы, але толькі ад нас залежыць, якія мы зробім высновы.

Цытаты з кінафільма:

— Да цябе пацыент.

— Што з ім?

— Дастань з вуха дзве капейкі.

— А! Толькі здабыча напалам. Добра?

* * *

— А вось у народзе кажуць: разлука каханне беражэ.

— Гэта тыя гавораць, хто ніколі не разлучаецца.

* * *

— Давай зладзім дзень шчасця... Бывае ж, напрыклад, дзень птушкі. Чаму не можа быць дня асабістага шчасця?! Чым я горшы за жураўля?

* * *

— Ёсць у нас тут адзін спецыяліст па імпарце... Аформіце замову, аплаціце, дасце ў лапу.

— У якую лапу?.. А ён не пакрыўдзіцца?

— Пакрыўдзіцца. Калі мала дасце.

* * *

— Чаму вы ніколі не скажаце «кахаю»?..

— Гэтае слова вельмі часта прамаўляюць. Да яго звыклі, як да старога халата. З ім трэба абыходзіцца акуратна.

Алена ДРАПКО