Як крочыць у будучыню старажытны Навагрудак

Сёлета горад адзначае 980 гадоў існавання. Праграма свята абяцае быць насычанай і самабытнай. Але зразумела, што правесці свята без эканамічнага фундамента наўрад ці магчыма. Аб тым, што спрыяе развіццю Навагрудчыны і з чым тут звязваюць далейшы рух наперад, наша размова са старшынёй Навагрудскага райвыканкама Сяргеем Чаркоўскім.

— Сяргей Сяргеевіч, несумненна, сённяшні стан эканомікі выцякае з папярэдняга года. Ці задаволены вы тым, як склаўся сельскагаспадарчы год для раёна?

—— Мінулы год для Навагрудскага раёна склаўся даволі паспяхова. Асноўныя прагнозныя паказчыкі сацыяльна-эканамічнага развіцця рэгіёна выкананы. Усе выдатна папрацавалі на агульны вынік.

Аграрыі яшчэ раз пацвердзілі, што могуць забяспечыць харчовую бяспеку краіны. У 2023 годзе сельскагаспадарчымі арганізацыямі атрымана звыш чым 92 тысячы тон збожжавых і зернебабовых культур пры ўраджайнасці амаль 50 цэнтнераў з гектара. Гэта больш, чым у папярэдні год. Парадаваў рапс, якога мы таксама сабралі рэкордны ўраджай. Добра ўрадзілі цукровыя буракі, іх мы атрымалі амаль 73 тысячы тон, каля 8 тысяч тон сабралі бульбы.

У раёне значная ўвага надаецца кармавой базе. Яе таксама нарыхтавана больш, чым у 2022-м. А раён па гэтым паказчыку заняў першае месца ў вобласці. На пачатак снежня ў гаспадарках раёна нарыхтавана 160 тысяч тон кармавых адзінак, што на 5% больш чым запас папярэдняга года. Такім чынам, сёлета на адну ўмоўную жывёлу назапашана 34 цэнтнеры кармавых траў, і гэта самы вялікі аб’ём сярод раёнаў вобласці.

Зразумела, што за ўсімі гэтымі станоўчымі вынікамі і дасягненнямі стаіць вялікая праца людзей, якія любяць сваю зямлю. І вялікі ім за гэта дзякуй. Разам з тым, у нас нямала планаў на далейшае развіццё аграрнай галіны.

— Навагрудак — даволі трывалы рэгіён у прамысловым плане. Спажыўцы добра ведаюць многія харчовыя брэнды, у тым ліку малочную, рыбную прадукцыю. Якія прадпрыемствы спрацавалі найбольш удала?

— Станоўчыя вынікі можна адзначыць у сферы вытворчасці, гандлю і паслуг. Аб’ём вытворчасці прамысловай прадукцыі ў фактычных цэнах склаў 571 мільён рублёў, індэкс фізічнага аб’ёму вытворчасці 105,5%.

Сярод «кітоў» нашай вытворчасці — філіял «Навагрудскія Дары» прадпрыемства «Лідскі малочна-кансервавы камбінат», які забяспечвае 41% агульнага аб’ёму прамысловасці. У тройку лідараў таксама ўваходзяць Навагрудскі завод газавай апаратуры і сумеснае прадпрыемства «Леор Пластык». Гэта самыя моцныя нашы вытворцы, якія забяспечваюць 85% усяго аб’ёму прамысловай вытворчасці. 

І ў мінулым годзе яны не здалі сваіх пазіцый, а наадварот, умацавалі фінансавае становішча. А два прадпрыемствы: Навагрудскі завод газавай апаратуры і Навагрудскі завод металавырабаў — сталі ўладальнікамі ГРАН-пры міжнароднай бізнес-прэміі «Лідар года — 2023».

Мы маем нядрэнныя экспартныя пазіцыі. Амаль 70% прадукцыі было адпраўлена ў 17 краін свету. У цэлым экспарт тавараў у раёне склаў 120 мільёнаў долараў ЗША. Па асобных таварных пазіцыях адкрыты новыя рынкі збыту ў такія краіны, як Ірак, Іран і Таджыкістан.

— Як правіла, устойлівая эканоміка дае магчымасць развіваць сацыяльную сферу. У якім кірунку будзе зроблены акцэнт?

— Сёлета будзе зроблены значны крок у мадэрнізацыі медыцыны. Пры падтрымцы абласной улады будзем займацца рамонтам паліклінікі, праект ужо распрацаваны. Летась у раёне пачаў дзейнічаць модульны ФАП, а ў хуткім часе будзе адкрыта яшчэ чатыры.

— Навагрудак славіцца сваёй гісторыка-культурнай спадчынай, у першую чаргу, Навагрудскім замкам. Ведаю, што работы па рэстаўрацыі тут вядуцца даволі даўно…

— Зараз на Замкавай гары працягваецца кансервацыя руін трох вежаў ХІV-XVІ стагоддзяў, а таксама ідзе фарміраванне схілаў. Большая частка гэтых работ зроблена. Магчыма, сёлета пачнецца аднаўленне былой цэнтральнай вежы замка. Яна захавалася лепш за іншыя вежы і з’яўляецца самай пазнавальнай на руінах. Яе плануюць аднавіць поўнасцю і арганізаваць там музейную экспазіцыю. Праект павінен прайсці дзяржаўную экспертызу.

— Раён умацоўвае сяброўскія сувязі з гарадамі-пабрацімамі, набывае новых партнёраў. Наколькі шырокі дыяпазон такога супрацоўніцтва і ці ёсць намер прырастаць замежнымі сувязямі?

— Летась мы ў Навагрудку сустракалі дэлегацыі з гарадоў-пабрацімаў з нагоды 225-годдзя Адама Міцкевіча. Раздзяліць свята прыехалі прадстаўнікі Велікаболдзінскага муніцыпальнага раёна Ніжагародскай вобласці, муніцыпальнага ўтварэння «Вяземскі раён» Смаленскай вобласці і Светлагорскай гарадской акругі Калінінградскай вобласці Расійскай Федэрацыі.

У лістападзе мінулага года падпісана пагадненне аб устанаўленні пабрацімскіх адносін з горадам Дуньхуан правінцыі Ганьсу Кітайскай Народнай Рэспублікі. Сфера дзейнасці шырокая. Гэта і гандлёва-эканамічныя стасункі, і супрацоўніцтва ў галіне культуры, турызму і аховы навакольнага асяроддзя. Зараз мяркуем заключыць дагавор з турэцкай правінцыяй.

— Сёлета Навагрудак адзначае 980-гадовы юбілей. Як плануеце святкаваць? Што цікавага прапануеце месцічам і гасцям горада?

— Праграма абяцае быць вельмі насычанай, з элементамі старажытнасці, адбудзецца фестываль гістарычнай рэканструкцыі з рыцарскімі баямі, гэта заўсёды відовішчна і цікава. Падмацавацца можна падчас гастранамічнага фестывалю. Важнай асаблівасцю стане марафон добрых спраў, у выніку якога кожная арганізацыя зробіць гораду падарунак у выглядзе нейкага аб’екта — гэта можа быць устаноўка дзіцячых атракцыёнаў, лавак, агароджаў, турнікоў, скульптур і гэтак далей. Адбудзецца маладзёжны конкурс відэаролікаў «Любімы горад», пройдзе пленэр маладых мастакоў. Лагатып з юбілейнай датай будзе размешчаны на ўпакоўках прадукцыі. У праграме яшчэ шэраг цікавых імпрэзаў.

Знакавай падзеяй стане 80-я гадавіна вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Традыцыйна будуць рэалізоўвацца праекты і праграмы, прымеркаваныя да святкавання значнай даты ў гісторыі нашай краіны.

Маргарыта УШКЕВІЧ