Беларусь прыняла нацыянальную канцэпцыю абыходжання з адпрацаваным ядзерным палівам, якая базуецца на прынцыпах збалансаванага ядзерна-паліўнага цыклу. Падпісанае ўчора ў межах XII міжнароднага форуму «Атамэкспа» у Сочы міжурадавае пагадненне паміж Беларуссю і Расіяй аб супрацоўніцтве ў галіне абыходжання з адпрацаваным ядзерным палівам вызначае парадак яго транспарціроўкі ў Расію з БелАЭС для часовага захоўвання з наступнай перапрацоўкай, а таксама вяртання ў Беларусь радыеактыўных адходаў. Што дасягаецца дзякуючы перапрацоўцы ядзернага паліва, і якая яго частка будзе вяртацца ў нашу краіну, расказалі спецылісты, якія як раз і будуць займацца перапрацоўкай адходаў з беларускай атамнай станцыі.
Пагадненне з Беларуссю аб перапрацоўцы адпрацаванага ядзернага паліва падпісана загадзя. Цяпер адпрацаване паліва захоўваецца ў прырэактарных басейнах вытрымкі атамнай станцыі, а ўжо на мяжы 30-х гадоў спатрэбіцца далейшае абыходжанне з ім. Менавіта на гэты тэрмін у стварэнні рэгулятарнага, кантрактнага і лагістычнага ланцужка ў перапрацоўцы беларускіх ядзерных адходаў арыентуецца расійскі перапрацоўшчык.
Большасць ядзерных краін прытрымліваецца канцэпцыі адкладзенага рашэння, калі адпрацаванае ядзернае паліва захоўваецца на пляцоўцы цягам 60 гадоў у спадзяванні на з’яўленне новых тэхналогій па абыходжанні з такімі адходамі. Для канчатковага рашэння пытання па адпрацаваным ядзерным паліве існуе два падыхода, расказала Алена Арцёмава, намеснік генеральнага дырэктарв «Тэхснабэкспарт»:
— Шэраг краін, у прыватнасці Фінляндыя і Швецыя, плануюць захоўваць яго ў глыбокіх геалагічных фармацыях, якія яны мяркуюць будаваць на сваёй тэрыторыі. Іншыя краіны, у прыватнасці Расія, прытрымліваюцца канцэпцыі перапрацоўкі адпрацаванага ядзернага паліва. Інавацыйныя падыходы да перапрацоўкі, якія дазваляюць істотна палепшыць характарыстыкі гэтай паслугі, як раз і прапануе наша кампанія.
Адпрацаванае паліва пасля вытрымкі ў прырэактарным басейне можа некаторы час захоўвацца на пляцоўцы заказчыка. У далейшым, калі яно па сваіх параметрах будзе гатовае да транспарціроўкі, яго можна перавезці ў Расію і перапрацаваць. Пры гэтым з яго будуць выбірацца карысныя элементы: уран і плутоній, якія можна выкарыстоўваць у паліўным цыкле заказчыка, тым самым павялічваючы эканоміку паліўнага цыклу. Калі заказчык у гэтым не зацікаўлены, карысныя элементы могуць выкарыстоўвацца ў паліўным цыкле расійскіх станцый.
У адпрацаваным ядзерным паліве застаецца 96 % урану, які можна выкарыстоўваць паўторна выкарыстання. Рэгінерыраваны ўран, які фактычна замяшчае прыродны ўран, можна паўторна ўжываць у рэактарах. Праўда, выкарыстоўваць выключна рэгінерыраваны ўран можна толькі адзінкава. Калі ж будзе прынятае рашэнне пра ўран-плутоніевае паліва, то можна паўтараць да сямі цыклаў з ім і ў дзесяць разоў скарачаць выкарыстанне прыроднага ўрану для работы рэактара. Тэарэтычна для гэтага можна прымяняць да 80 % уран-плутоніевага паліва, і пакуль вядзецца толькі доследна-прамысловая эксплуатацыя такой сыравіны, расказалі спецыялісты.
Безумоўна, у выніку перапрацоўкі ставараюцца радыеактыўныя адходы, якія можна фракцыяніраваць, і кожная фракцыя атрымае абыходжанне, якое найбольш аптымальна падыходзіць да характарыстык матэрыяла, удакладніла Алена Арцёмава:
— Будзе выдзелена фракцыя, якая мае кароткае жыццё, і актыўнасць якой вызначаецца ізатопамі цэзію і стронцыю. І толькі гэтую фракцыю мы плануем вяртаць у краіну-заказчыка. Праз 300 гадоў гэтая фракцыя ў выніку паўраспаду дасягае актыўнасці ўранавай руды. Абыходзіцца з ёй можна шляхам захоўвання ў прыпаверхневым пункце захоўвання, для якога не трэба ствараць геалагічнае збудаванне глыбінёй некалькі соцень метраў.
Астатнія фракцыі, у прыватнасці тыя, што маюць доўгае жыццё, і актыўнасць якіх вызначаецца мінорнымі акцынідамі, застануцца ў Расіі. Яны ўвойдуць у паліўную кампазіцыю і будуць дапальвацца ў рэактарах на хуткіх нейтронах. Такім чынам для заказчыка істотна паляпшаюцца тэхналагічныя і эканамічныя параметры абыходжання з адпрацаваным ядзерным палівам.
З масы паліўнай зборкі каля 97 % матэрыялаў (рэгенерыраванага ўрану і плутонію) можна паўторна ўцягваць у паліўны цыкл. Паўторнае выкарыстанне рэгенерыраванага ўрану і плутонію ў Беларусі ў якасці паліва ў перспектыве можа абмяркоўвацца, падкрэсліла спецыяліст.
Ірына СІДАРОК
Фота аўтара
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
