Глеба — нацыянальны набытак любой краіны, ад захоўвання і рацыянальнага выкарыстання якога залежыць харчовая бяспека і ўстойлівае сацыяльна-эканамічнае развіццё усёй дзяржавы, лічаць эксперты. І яны маюць рацыю, паколькі зямельны рэсурс — гэткі ж вычарпальны, як і карысныя выкапні ў ім. Збяднелая і пустая глеба не зможа дапамагчы чалавецтву, таму чалавек мусіць дапамагчы ёй сам.
Стратэгіяй Канвенцыі ААН па барацьбе з апустыньваннем, разлічанай да 2030 года, да якой Беларусь далучылася летась, вызначана задача прадухілення дэградацыі зямель і іх аднаўлення. Гэты дакумент выконваецца праз мерапрыемствы, вызначаныя нацыянальнымі планамі дзеянняў па прадухіленні дэградацыі зямель на пяцігодкі, расказала Людміла Барташэвіч, намеснік начальніка ўпраўлення біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці галоўнага ўпраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі, біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці Мінпрыроды:
— Першы такі план дзеянняў быў рэалізаваны ў 2016-2021 гадах. Для далейшай рэалізацыі стратэгіі Канвенцыі ААН летась урад Беларусі зацвердзіў нацыянальны план дзеянняў на 2021-2025 гады. Адпаведна з планам, выконваецца шэраг практычных мерапрыемстваў па аднаўленні дэградзіраваных зямель. Гэта, у прыватнасці, экарэабілітацыя парушаных тарфянікаў, рэкультывацыя ўнутрыгаспадарчых кар'ераў, лесааднаўленне на гарах, лесаразвядзенне на пясках, у ярах і на схілах і іншыя.
Экарэабілітацыя парушаных тарфянікаў праводзіцца ў асноўным на выпрацаваных плошчах тарфяных радовішчаў і балот з парушаным гідралагічным рэжымам. Напрыклад, у Талачынскім раёне рэкультываваныя тарфяныя плошчы радовішча Усвіж Бук на плошчы больш як 53 гектары, а землі вернутыя былому ўладальніку (лясгасу) пад паўторнае забалочванне і натуральнае лесааднаўленне. Напрыканцы 2020-га было забалочана звыш чатырох тысяч гектараў дэградзіраваных асушаных тарфянікаў на Гомельшчыне.
Для вырашэння праблем урадлівасці глебы і абароны яе ад дэградацыі ў Беларусі створана нарматыўная база, а стан глебы пастаянна маніторыцца. З 1970 года праводзіцца буйнамаштабнае аграхімічнае даследаванне глеб сельскагаспадарчых зямель, а інфармацыя пра гэта назапашваецца ў банку даных на розных узроўнях: участак, поле, гаспадарка, раён, вобласць, краіна, заўважыў Васіль Ядлоўскі, начальнік упраўлення раслінаводства Міністэрства сельскай гаспадаркі:
— На 2021-2025 гады зацверджана праграма мерапрыемстваў па захаванні і павышэнні ўрадлівасці глеб краіны. Да іх адносяцца, у прыватнасці, сістэма мер па аптымізацыі кіслотнасці глеб і павышэнні запасаў арганічнага рэчыва ў ворных землях. Праграмай ацэнены баланс азоту, фосфару, калію, серы з вызначэннем патрэбы глебы ў мінеральных угнаеннях да 2025 года. А таксама прыведзена сістэма выкарыстання мікраўгнаенняў у тэхналогіях вырошчвання сельскагаспадарчых культур.
Рэкамендацыі рэгламентуюць парадак вядзення сельскагаспадарчай вытворчасці на забруджаных радыенуклідамі землях і з'яўляюцца метадычнай асновай для вырабу прадуктаў харчавання з утрыманнем радыенуклідаў у дапушчальных мерах.
Найбольш важны паказчык глебы — бал яе ўрадлівасці, дзякуючы якому можна ацаніць вытворчы патэнцыял зямельных рэсурсаў. Сельскагаспадарчыя землі агулам маюць бал 29, а ралля ў Беларусі ацэньваецца ў сярэднім у 32 балы. Крытэрый для ацэнкі ўрадлівасці глебы — наяўнасць у ёй гумусу, фосфару і калію, а таксама кіслотнасць. Таму важна павышаць запасы гумусу ў глебе для яе ўрадлівасці, падкрэсліў спецыяліст.
Паняцці «ўрадлівасць глеб» і «меліярацыя» для Беларусі непарыўна звязаныя, бо першапачаткова ў краіне было забалочана і пераўвільготнена каля 40 % тэрыторыі, то бок 8 млн гектараў былі непрыдатныя не толькі для сельскай гаспадаркі, але і фактычна для пражывання, паведаміў Аляксандр Ажанкоў, дырэктар Інстытута меліярацыі.
— Меліяратыўны комплекс, які дастаўся Беларусі з савецкіх часоў (2,8 млн меліяраваных сельскагаспадарчых зямель), — не проста лічба (35 % ад усіх сельскагаспадарчых зямель), але і гарантыя харчовай бяспекі пры амаль любых кліматычных анамаліях. А яшчэ гэта базіс мяса-малочнага экспарту, бо менавіта на гэтых землях вырабляецца да 60 % усіх зялёных кармоў, — заўважыў спецыяліст.
У краіне дзейнічае амаль пяць тысяч меліярацыйных сістэм. Няма ніводнага раёна, дзе не было б меліяраваных зямель, а ў некаторых — гэта палова плошчы. А адны з самых урадлівых глеб краіны — тарфянікі — да меліярацыі былі проста багнай. Праз асушэнне балот не толькі паляпшаўся сацыяльна-эканамічны і лагістычны стан рэгіёнаў, але і павысілася прадукцыйнасць зямель.
Ірына СІДАРОК
«Залатая падаплёка крылаў... »
АВЕН. На гэтым тыдні магчымыя даволі няпростыя сітуацыі.
Разбіраемся разам з урачом па медыцынскай прафілактыцы.
