Навошта фатограф на кінапляцоўцы?

…Стрыманая прыгажуня Галіна Польскіх, сумнаватая мудрасць Стэфаніі Станюты, мяккая ўсмешка Мікалая Карачанцава, працоўная засяроджанасць рэжысёра Дабралюбава на здымках фільма «Белыя росы»... У 50 чорна-белых кадрах, якія зафіксавалі здымачны працэс, ёсць непаўторнае хараство, нетаропкасць і спакой, пры гэтым няма музейнай «застыласці» — гэта, калі хочаце, такі своеасаблівы фотатрэйлер, які раней быў даступны толькі малой творчай суполцы, а сёння стаў неад’емнай часткай кінамаркетынгу.

Фотавыстаўка «У кадры і за кадрам», якую можна заспець у сталічным музеі кіно, — праект унікальны для музейных супрацоўнікаў, мастацтвазнаўцаў і аматараў кіно. Упершыню наглядна прадстаўлена такая прафесія, як фатограф у кіно, а па-другое, прадстаўленыя кадры раней ніколі не экспанаваліся. Уражанне ўзмацняецца тым, што выстаўка інтэрактыўная: побач на экране дэманструецца нарэзка з тых самых эпізодаў, што трапілі ў аб’ектыў фатографа. Словам, па настальгію і згадкі пра «Беларусьфільм», якім вы, магчыма, яго ніколі не бачылі, ісці сюды.

Мінчанін Уладзімір Жыгуноў ужо амаль 30 гадоў працуе ў інстытуце «Мінскграмадзянпраект». А ў мінулым Уладзімір Іванавіч працаваў штатным фатографам на Адэскай кінастудыі і «Беларусьфільме». А гэта значыць, суправаджаў фотаздымкай стварэнне фільмаў «Белыя Росы», «Філіял», «Бацькі і дзеці», «Чалавек, які браў інтэрв’ю», «Апошні крок», «На сваёй зямлі», «З юбілеем пачакаем», «Пітэр Пэн» і іншыя, ад пачатку фотапробаў да стварэння рэкламных афіш. Потым 500 найбольш удалых негатываў — заўважым, гаворка не пра які-небудзь Polaroid, а пра айчынную «Свему», у якой кульгала перадача колераў, і знаўцы зразумеюць, колькі намаганняў трэба было прыкласці, каб атрымаць удалы кадр, — перадаваліся кінастудыі, а ў фатографа заставаліся толькі «адходы» — здымкі, якія падаліся кіраўніцтву нецікавымі і непатрэбнымі. А сёння многія «адбракаваныя» кадры, якія перадаюць атмасферу на здымачнай пляцоўцы і пановаму паказваюць добра вядомыя фільмы і акцёраў, тое, што зараз называецца бэкстэйджам, — на вагу золата.

— Мая галоўная задача была — не замінаць на пляцоўцы акцёрам, рэжысёру, аператарам, але разам з тым знайсці з імі ўсімі паразуменне, стаць часткай творчай групы, каб атрымаць сапраўды ўдалыя кадры і партрэты, — распавядае Уладзімір Жыгуноў. — Скажам, на здымках фільма «З юбілеем пачакаем» я пазнаёміўся бліжэй з Кірылам Лаўровым. Здавалася, гэта ж народны артыст СССР, герой сацыялістычнай працы, такая велічыня, ну, як да яго падысці і папрасіць пазіраваць? А ён аказаўся вельмі просты, кантактны і прыемны ў стасунках, заўжды вітаўся з намі ўсімі за руку... Альбо ўзяць кадр, дзе Карачанцаў сядзіць на таку — ён проста адпачываў у перапынку паміж дублямі і без ніякай «зорнасці» паглядзеў у аб’ектыў, не прымусіўшы сябе ўпрошваць, як некаторыя сучасныя артысты. Дарэчы, найцікавейшай і самай памятнай для мяне стала работа ў экспедыцыі на «Белых росах» — там быў падабраны такі бліскучы акцёрскі ансамбль, за якім было адно задавальненне назіраць. Магчыма, гэта мне так пашанцавала, але не магу прыпомніць ніводнага канфлікту з акцёрамі або рэжысёрамі, было адчуванне, што мы адна каманда.

Напрыканцы 80-х, калі грошай на кіно не было, а сям’ю трэба было ўтрымліваць, фатографу прыйшлося памяняць працу. Але пра былыя часы Уладзімір Жыгуноў успамінае з настальгіяй, чаму паспрыяла выстаўка. Яе наогул магло б не быць, каб не сын Дзяніс. Захоплены працай бацькі і ўлюбёны ў кіно малады рэжысёр прыдумаў зрабіць такі незвычайны падарунак. Ад ідэі да канчатковай рэалізацыі спатрэбілася два гады працы, сканаванне каля 300 фотаздымкаў і выбар самых цікавых і каштоўных. «Архіў таты нашмат большы, але частка здымкаў дублюецца з ужо вядомымі кадрамі. У некаторых мы не ўпэўнены наконт аўтарства, і тата забараніў іх выкарыстоўваць, — расказвае Дзяніс. — А яшчэ ёсць каля 70 цікавых здымкаў, на якіх — Мінск 70—80-х гадоў. Я цяпер спецыяльна хаджу па тых самых месцах і фатаграфую іх сучасны выгляд — і, магчыма, гэта стане ідэяй наступнай выстаўкі».

Плануецца, што выстаўка «У кадры і за кадрам» надалей застанецца ў фондзе Музея гісторыі беларускага кіно і будзе яшчэ паказана ў Маскве.

Вікторыя ЦЕЛЯШУК