РТБД запрашае на прэм’еру спектаклю «Вось я і прыйшла» паводле Хармса

Калі хто шукае, каб на сцэне было небанальна і дзіўнавата, то Хармс — самы той аўтар. У 20-я гады ХХ стагоддзя ён стаў адным з актыўных літаратараў-наватараў, які сваімі яркімі выступамі прыцягваў людзей, якія ад творчасці чакалі здзіўлення. Хармс у сваіх эксперыментах быў даволі смелы для свайго часу. Але і для нашага часу тыя эксперыменты ўяўляюць цікавасць, і не столькі з пункту гледжання нейкай адметнай эстэтыкі, колькі з-за асаблівага ўспрымання рэчаіснасці — нездарма ён меў дачыненне да заснавання «Аб’яднання Рэальнага Мастацтва». А рэчаіснасць кожны бачыць па-свойму. 

І ад спектаклю «Вось я і прыйшла!» варта чакаць нечага такога, што падаецца фантасмагорыяй ці сном, трызненнем хворага ўяўлення, калі ўзяць пад увагу, што асновай для пастаноўкі стала аповесць «Старая». Гэта твор, які быў напісаны ў 1939-м годзе, але стаў даступны для публікацый і чытання ў СССР толькі напрыканцы ХХ стагоддзя. Так, сапраўды пісьменнік прыдумаў надта дзіўную старую жанчыну, сустрэча з якой моцна ўплывае на стан і існаванне галоўнага героя. Што там уплывае — ламае яго светаўспрыманне! Перакуленая свядомасць, парадоксы і абсурд — вось з чым сутыкаецца галоўны герой аповесці. Адпаведна, і спектаклю, хоць гэта ўсё ж асобны твор... 

Зразумела, да ўсяго павінен быць гатовы глядач, які прыйшоў на пастаноўку паводле Хармса. Але нашых людзей, якія глядяць на свет з вышыні ХХI стагоддзя і яго падыходаў да рэчаіснасці ды з веданнем трансфармацый, якія перажыло мастацтва (у тым ліку тэатральнае) не так-так лёгка збянтэжыць. Тым не менш, гэта паспрабуе зрабіць малады рэжысёр Аляксандр Бародка, выпускнік Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў па спецыяльнасці «рэжысура тэатра». Паводле Данііла Хармса — не толькі аповесці, але і яго вершаў, прозы, дзённікавых запісаў — ён вырашыў сканструяваць уласны твор, дзе гаворка хутчэй пра прыроду і пошукі ў творчасці ды стымулы для яе. Што і ўвасабляе дзіўнаватая старая, якая то з’яўляецца, то знікае перад героем-пісьменнікам. 

Ну, а калі гаворка пра пошукі — то чаму б стваральнікам не даць тут сабе волю? У тэатральны тэкст уплецена музыка, аўтарам якой выступае Аляксандр Гембіцкі. Стваральнікі спектаклю абяцаюць, што ўяўленне пра асаблівы свет Данііла Хармса пашыраць вершы, пакладзеныя на музыку, якая будзе гучаць у розных жанрах. Рэжысёр і аўтар музыкі — калегі па працы ў Салігорскай дзіцячай школе мастацтваў, але атрымалі магчымасць увасобіць задуму на сцэне Рэспубліканскага тэатра беларускай драматургіі, які вядомы сваімі творчымі пошукамі: тут акцёраў складана здзівіць нечаканай рэчаіснасцю ды асаблівымі задачамі. Той, хто шукае небанальнага тэатра, ведае, што шляхі вядуць у Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі. Часу на ўражанне адведзена не надта многа: спектакль ідзе крыху менш, чым паўтары гадзіны, без перапынку. А ці шмат часу трэба на тое, каб агаломшыць ды здзівіцца? 

Ларыса ЦІМОШЫК

Фота Лізаветы ГОЛАД