Кожны з бацькоў марыць выхаваць разумнае, адказнае і таленавітае дзіця. Але здараецца так, што вельмі часта, на жаль, іх чаканні не апраўдваюцца. І замест кахання і падзякі ад дзяцей бацькі атрымліваюць непаразуменне і няветлівасць. Вядома, дарослыя могуць здымаць з сябе адказнасць і бясконца спрачацца на тэму, «якія цяпер няўдзячныя дзеці». Але калі глядзець праўдзе ў вочы, то насамрэч прычыны брыдкіх паводзін дзяцей крыюцца менавіта ў няправільным выхаванні. Абсалютна справядлівы выраз «Усе нашы праблемы родам з дзяцінства». І калі быць абмежавана адкрытымі, то з поўнай упэўненасцю можна казаць аб тым, што бацькі непасрэдна маюць дачыненне да таго, што іх дзеці выраслі непаслухмянымі і няўдзячнымі. Псіхолагі вылучаюць некалькі асноўных прычын, па якіх дзіця можа вырасці эгаістам.
Калі дзіцяці не хапае ласкі. Псіхолагі лічаць, дзіцячы эгаізм фармуецца ў сям’і. Адна з яго прычын — адсутнасць увагі і любові да дзіцяці з боку дарослых. Дзіця ў гэты перыяд капіруе паводзіны старэйшых: іх звычкі, манеры, лад жыцця. Цяпер бацькі — галоўны прыклад для пераймання. І іх аўтарытэт ніхто не можа замяніць. Калі самыя блізкія людзі надаюць недастаткова ўвагі, крытыкуюць, не дай бог, ужываюць фізічныя пакаранні і пры гэтым не дэманструюць у дастатковай ступені сваю любоў, гэта адбіваецца на фармаванні асобы ў дарослым узросце. Як гаворыцца: «Што ўклалі, тое і атрымалі». Каб у дзіцяці ў прытомнасці сфармавалася правільная мадэль сям’і, то маці і тата павінны правільна выконваць свае ролі. У дзяцінстве дзіцяці неабходна адчуваць абароненасць і ўпэўненасць з боку родных людзей. А менавіта тое, як бацькі маюць стасункі паміж сабой: ці з’яўляецца бацька здабытчыкам і абаронцам, ці клапоціцца маці пра сям’ю. Гэтая роля становіцца звычкай, асноўнай манерай паводзін у будучыні.
• Абавязак бацькоў — атачаць любоўю і ўвагай. Малому важна адчуваць, што яго любяць і прымаюць такім, які ён ёсць. Неабходна забяспечыць пачуццё клопату і бяспекі, ваша дзіця павінна ведаць, што ў любой сітуацыі ў яго ёсць падтрымка дарослых.
• У любой сітуацыі заставайцеся сумленнымі. Калі вас штосьці раздражняе — не накідвайцеся з крыкамі, спакойна разбярыцеся ў чынніках раздражнення.
• Эгаістамі становяцца ад адзіноты. Цікаўцеся тым, як ваша дзіця правяло дзень. Пытайце не толькі, што новага яно даведалася, але і аб справах яго сяброў.
Празмерная апека бацькоў перашкаджае дзіцяці навучыцца самастойна прымаць рашэнні і несці адказнасць за іх.
Звычайна гіперапецы схільныя занадта трывожныя бацькі. І гэта з’яўляецца сапраўды іх асабістай праблемай, якая пасля адбіваецца на развіцці дзіцяці.
Калі бацькі празмерна апякуюць. Існуе і адваротны бок медаля. Гэта сітуацыя, калі бацькі занадта песцяць і ўсё дазваляюць. Дарослыя імкнуцца задаволіць усе капрызы, спрабуюць стварыць лепшае дзяцінства, якога ў іх не было. Празмерна клапатлівыя бацькі ўвесь час круцяцца поруч свайго дзіцяці і сочаць за кожным яго дзеяннем, усяляк імкнуцца зберагчы ад усяго, што можа яго неяк знерваваць. У выніку дзіця ўмацоўваецца ў меркаванні, што яго асабістыя запатрабаванні павінны стаяць на першым месцы. Напрыклад, даходзіць нават да такога, што бацькі робяць дамашняе заданне, якое забылася выканаць іх дзіця. Агароджваючы ад усіх непрыемнасцяў і праблем, мы забіваем у дзіцяці самастойнасць. Пры такой мадэлі выхавання малое вырастае абсалютна непадрыхтаваным да жыцця і непаслухмяным эгаістам, бо яно абвыкла, што ўсе яго жаданні адразу ж выконваюцца.
Важна: трывожнасць бацькоў прымушае сумнявацца дзяцей у саміх сабе. У галаве ў дзіцяці ўзнікаюць падобныя думкі: «Калі бацькі ўвесь час клапоцяцца пра мяне, значыць, са мной нешта не так». Такім чынам, трывога перадаецца дзіцяці. Пасля гэтыя сумневы становяцца іх унутраным голасам і перашкаджаюць дасягаць поспехаў.
Галоўная задача бацькоў — падтрымліваць сваё дзіця, часам прымаць за яго рашэнні, якія яно не можа прыняць самастойна ў сілу свайго ўзросту, але не рабіць усё за яго.
Калі бацькі празмерна строгія. Калі бацькі не даюць дзіцяці праяўляць самастойнасць, не абцяжарваюць яго абавязкамі — верагоднасць выгадаваць эгаістычную, інфантыльную асобу вельмі вялікая. Ва ўсіх кансерватыўных сем’ях бацькі навязваюць дзецям мадэлі паводзін, якіх прытрымліваюцца самі. Яны прымушаюць дзяцей асвойваць пэўныя прафесіі, не пытаючыся іх меркавання, бласлаўляюць толькі на тыя ўчынкі, якія ім падабаюцца, а часта і робяць за іх выбар у асабістым жыцці. Прытрымліваючыся ўсё жыццё чужым парадам, чалавек не можа быць шчаслівым. Многія дзеці з такіх сем’яў аднойчы вырываюцца з клеткі і пачынаюць самастойнае жыццё, у якім ужо няма месца строгім заўвагам бацькі і маці. Расчараванню бацькоў няма мяжы — як дзіця асмелілася не паслухацца іх мудрай рады і зрабіць па-свойму? Але кожны чалавек мае права прайсці той шлях, які абраў менавіта ён.
Не высвятляйце адносіны пры дзіцяці. Гэта разбурае адчуванне стабільнасці, прадказальнасці і бяспекі. А для дзяцей яго страта ўзмацняе схільнасць да эгаізму.
Дрэнны асабісты прыклад. Хочаце, каб ваш малы не рос эгаістам — пачніце з сябе. Важную ролю ў выхаванні дзіцяці мае правільная атмасфера ў сям’і. Каб дзіця паважала і слухалася бацькоў, яно павінна бачыць станоўчы прыклад паводзін з боку дарослых. Дзеці ўбіраюць сямейную мадэль паводзін як губка, самі таго нават не разумеючы. Калі самыя блізкія людзі не праяўляюць адно да аднаго павагі, а толькі ўвесь час высвятляюць адносіны і абменьваюцца абразамі, то і дзіця вырасце сапраўды такім жа. Для яго падобныя паводзіны лічыцца нормай, таму стварыўшы сваю сям’ю, яно будзе выкарыстоўваць аналагічную мадэль. Памятайце, што правільнае абыходжанне з дзіцем дысцыплінуе яго.
Выхоўвайце ў дзіцяці самастойнасць, гэта дапаможа пазбегнуць праблемы дзіцячага эгаізму.
Дзеці чакаюць ад бацькоў не толькі падарункаў і грошай, але і разумення, удзелу, шчырай цікавасці да сябе і сваіх праблем. Калі «водгуку» не адбываецца, у дзіцяці ўзнікне крыўда, а разам з ёй жаданне паступаць у адносінах да блізкіх гэтак жа, як яны паступаюць да яго. А яшчэ вы можаце завесці гадаванца. Клопат аб жывёлах навучыць адказнасці.
Псіхолаг Алена ШАЎЧЭНКА
Фота pexels.com
Сумесныя праекты ядзерных тэхналогій.
