Прэм'ера оперы «Севільскі цырульнік» адбылася ў Вялікім

На вуліцы начной Севільі ў касцюме сціплага бакалаўра граф Альмавіва чакае, калі ў акне з’явіцца высакародная дзяўчына, у якую ён закаханы. Каб тытул не засланіў чалавека, граф хавае сваё імя ад прыгажуні Разіны — яна жыве пад наглядам старога апекуна... Знакамітая гісторыя пра прыгоды Фігаро французскага драматурга Бамаршэ, аўтара «Севільскага цырульніка, або Марнай засцярогі» і «Жаніцьбы Фігаро», чарговы раз паўстае на сцэне Нацыянальнага акадэмічнага Вялікага тэатра оперы і балета Беларусі.

Гэтым разам асабліва цікавае сцэнічнае ўвасабленне, бо працавалі над спектаклем творцы з Італіі: рэжысёр Альда Тарабэла і мастак, аўтар сцэнаграфічнага рашэння і касцюмаў Энрыка Мусеніч. Мова камічнай оперы ў дзвюх дзеях італьянская (з рускімі субцітрамі), што прыцягвае яшчэ больш увагі шырокай аўдыторыі. Тая, між іншым, крыху засумавала па лёгкіх і няхітрых сюжэтах. А менавіта такім і славіцца «Севільскі цырульнік», які быў прадстаўлены напрыканцы юбілейнага тэатральнага сезона — 6 і 7 чэрвеня. Двума прэм’ернымі спектаклямі дырыжыраваў Уладзімір Авадок. 

Опера-буф «Севільскі цырульнік» Джаакіна Расіні ставіцца ў розных тэатрах свету з 1816 года. Лібрэта некалі напісаў Чэзарэ Стэрбіні. Дарэчы, найбольшую вядомасць яму прынёс гэты тэкст музычна-сцэнічнага твора. У Вялікім тэатры Беларусі шмат разоў звярталіся менавіта да класічнага прачытання, і прэм’ера (10-ы зварот) не стала выключэннем. Аднак рысы і дэталі, характэрныя толькі для пэўнага зваро¬ту, прымушаюць разважаць аб адметнасці і неабходнасці чарговай пастаноўкі ў айчынным тэатры. 

Дарэчы, перад падрыхтоўкай спектакля спецыяльна абвяшчалі кастынг: была неабходнасць знайсці артыстаў для выканання галоўных партый. Так сталася, некаторыя імёны будуць невядомы гледачу. Што тычыцца галоўных роляў, то графа Альмавіву ў пастаноўках Вялікага тэатра ўвасабляюць Юрый Гарадзецкі, Валерый Макараў і Андрэй Мацюшонак. Доктара Бартола іграюць Дзмітрый Капілаў і Ілья Пеўзнер. У ролі Разіны на сцэну выходзяць Таццяна Гаўрылава і Святлана Коціна. Фігаро, вынаходлівага і дасціпнага, энергічнага і жыццярадаснага, які з лёгкасцю прыдумляе інтрыгі і дабіваецца сваіх мэт, іграюць Ігар Анішчанка і Аляксей Макшанцаў. Як адзначаюць у тэатры, запрошаныя артысты (Валерый Макараў, Ігар Анішчанка, Аляксей Макшанцаў, Святлана Коціна) яшчэ ў снежні прайшлі кастынг на ўдзел у пастаноўцы — і з поспехам дэбютавалі на беларускай сцэне. 

Яшчэ да прэм’еры было вядома, што рэжысёр Альда Тарабэла патрабуе ад спевакоў-акцёраў, апроч іншага, умення і нават імкнення імправізаваць. Гэта адчуваецца — лёгкасць, нязмушанасць, з якімі арты¬сты з’яўляюцца на сцэне і камунікуюць паміж сабой, не могуць не быць заўважанымі і ацэненымі гледачом. Разам з ненапружанасцю дзеяння, надзвычай простым сюжэтам і гумарам, хоць абсалютна спецыфічным і неактуальным, спектакль здольны пакінуць толькі станоўчыя эмоцыі. А што яшчэ патрабуецца ад оперыбуфа, асновы якой закладзены так даўно і нікім не зрушаны? Іншая справа, чаму гэты жанр застаецца ў полі зроку сучасных пастаноўшчыкаў... Напамін пра камедыю масак, своеасаблівая інтэрпрэтацыя камізму, прастата сюжэта, амаль поўная адсутнасць псіхалагізму, заразлівая вясёлая музыка — мабыць, усё гэта прыцягвае і рэжысёраў, і спевакоў, і музыказнаўцаў... А яшчэ — тэма свята жыцця: у такой оперы супрацьпастаўляецца шчырае каханне маладых і тыранія карыслівай старасці. Перамога першага — сімвал гормоніі свету. 

Між тым, напрыклад, доктар мастацтвазнаўца, прафесар Ларыса Кірыліна ўпэўнена: у чыстым выглядзе жанр оперы-буфа належыць мінуламу, і любыя спробы яго актуалізаваць прыводзяць да больш ці менш трапнага дыялогу XX і XVIII стагоддзяў (гэтую думку музыказнаўца выказала ў далёкім 1995 годзе). Усё ж у эпоху свайго росквіту камічная опера расказвала найперш пра сучаснасць, паўсядзённасць, вядома, паэтызаваныя. На шчасце, у Вялікім тэатры не імкнуліся інтэрпрэтаваць класічны твор. Гэта тая ж вандроўка ў мінулае. І пакуль Фігаро тут, побач, варта спрабаваць пасябраваць. 

Яўгенія ШЫЦЬКА 

Фота БелТА