Пастанова Саўміна «Аб тарыфах на рыэлтарскія паслугі», якая ўступіла ў сілу 4 лістапада 2023 года, унесла змены ў правілы работы прафесійных удзельнікаў рынку нерухомасці — рыэлтарскіх агенцтваў, якія валодаюць ліцэнзіямі на аказанне рыэлтарскіх паслуг. Новаўвядзенні закранулі розныя аспекты дзейнасці рыэлтарскіх агенцтваў. У прыватнасці, пазбавілі нядобрасумленныя арганізацыі магчымасці трактаваць заканадаўства па-свойму; абавязалі прадстаўляць варыянты здымнага жылля, а не толькі яго адрасы; вызначылі гранічныя межы рыэлтарскіх тарыфаў.
Спецыялісты расказалі пра новаўвядзенні і развянчалі найбольш распаўсюджаныя міфы, створаныя несумленнымі рыэлтарамі, якія апошнія з разумным выглядам выдаюць за існасць, а на справе пераследуюць толькі адну мэту — завалодаць вашымі грашыма, і пры гэтым яшчэ і парушаюць закон.
Міністэрства юстыцыі як рэгулятар узаемаадносін на рынку нерухомасці канстатуе негатыўнае стаўленне насельніцтва да сферы рыэлтарскіх паслуг. І такое становішча склалася ў выніку дзейнасці самой рыэлтарскай суполкі, паведаміла Дзіяна Падлеская, начальнік упраўлення адвакатуры і ліцэнзавання юрыдычнай дзейнасці Міністэрства юстыцыі:
— Згодна са статыстыкай, адна з самых галоўных праблем — прымушэнне пакупнікоў да несправядлівай аплаты рыэлтарскіх паслуг. Падрыхтаваныя Мінюстам змены ў заканадаўства скіраваны ў тым ліку і на купіраванне гэтай праблемы. Пастанова Саўміна № 754 утрымлівае норму пра тое, што аплата адной і той жа рыэлтарскай паслугі (якая аказваецца ў дачыненні да аднаго і таго ж аб’екта нерухомасці) абодвума бакамі здзелкі з гэтым аб’ектам, якія ў сваю чаргу з’яўляюцца спажыўцамі паслуг рыэлтарскай арганізацыі, недапушчальная. Абазначаная норма скіравана на забеспячэнне яснасці прадпісанняў асноватворнага для рыэлтараў нарматыўна-прававога акта — Правіл ажыццяўлення рыэлтарскай дзейнасці, якія зацверджаны Указам Прэзідэнта ад 9 студзеня 2006 года № 15.
Нормамі Указа № 15 вызначана, што прадавец, які заключае з рыэлтарскай арганізацыяй дагавор на продаж кватэры ці іншага суб’екта нерухомасці, аплачвае ўвесь комплекс рыэлтарскіх паслуг: ад кансультацыі да афармлення здзелкі. Такім чынам, калі рыэлтарская арганізацыя прапануе да продажу аб’ект нерухомасці, значыць, у яе заключаны такі комплексны дагавор з прадаўцом, што ў сваю чаргу азначае: браць аплату за аналагічныя паслугі з пакупніка рэылтарская арганізацыя не ў праве, удакладніла прадстаўніца Мінюсту:
— Тым не менш асобныя рыэлтарскія арганізацыі ігнаруюць патрабаванні Правіл, спасылаючыся нібыта на няяснасць заканадаўства, і патрабуюць заключэння такога ж дагавора і ад пакупніка, з якога таксама бяруць плату за паслугі.
Такім чынам, заявы агенцтва, што за паслугу здзелкі з нерухомасцю павінен заплаціць і прадавец (за продаж), і пакупнік (за пакупку), — міф.
Асобныя рыэлтарскія арганізацыі займаюцца неправамернымі тлумачэннямі аб тым, што ў рамках дагавора на аказанне рыэлтарскіх паслуг, які заключаны з прадаўцом, юрыдычная чысціня здзелкі не правяраецца, і інфармацыя пра магчымыя абмежаванні ў дачыненні да аб’екта будзе праверана толькі ў выпадку аплаты пакупніком паслуг рыэлтарскай арганізацыі. Гэта міф.
Заканадаўствам прама прадугледжана, што рыэлтарская арганізацыя абавязана перашкаджаць сведчанню і дзяржрэгістрацыі здзелкі, якая можа быць прызнана нядзейснай, паведаміла Дзіяна Падлеская:
— Для забеспячэння адпаведнасці здзелкі заканадаўству рыэлтарская арганізацыя мае права атрымліваць інфармацыю ад дзяржорганаў і іншых арганізацый аб аб’ектах нерухомасці, аб правах на іх, аб юрыдычных і фізічных асобах (баках здзелкі), адносна якой ажыццяўляецца рыэлтарская дзейнасць. Такім чынам, у рамках заключанага з прадаўцом дагавора рыэлтарская арганізацыя абавязана прымаць усе меры да выяўлення любых абмежаванняў у дачыненні да аб’екта нерухомасці, які прадаецца, і гэта з’яўляецца абаронай пакупніка.
З гэтай прычыны кватэра, якая прапануецца да продажу агенцтвам, павінна быць прыярытэтным варыянтам пры выбары пакупніком, паколькі з ёй апрыёры не павінна быць праблем, падкрэсліла спецыяліст.
Доўгачаканай зменай для рыэлтараў стала адмена тарыфаў на рыэлтарскія паслугі, звязаныя з камерцыйнай нерухомасцю, аб’ектамі нежылога фонду, а таксама на рыэлтарскія паслугі, што аказваюцца юрыдычным асобам.
— Мера мэтазгодная, паколькі камерцыйныя аб’екты павінны абарачацца на ўмовах прадпрымальніцкай дзейнасці. Новаўвядзенне таксама будзе садзейнічаць развіццю канкурэнцыі на рынку рыэлтарскіх паслуг і, як вынік, павышэнню якасці іх аказання, — патлумачыла Дзіяна Падлеская. — Рэгуляванне тарыфаў для фізічных асоб на рыэлтарскія паслугі ў дачыненні да жылых памяшканняў, зямельных участкаў, дач, садовых домікаў, гарадоў і машына-месцаў захоўваецца, аднак у гранічных значэннях.
Рыэлтарскія канторы змогуць самі вызначаць кошт паслуг і даваць зніжкі, што ў выніку зробіць такія паслугі больш прывабнымі для людзей, а спажывец такім чынам будзе абаронены ад неабгрунтаванага росту цаны. Пры гэтым памер вызначаных рыэлтарскімі арганізацыямі тарыфаў яны павінны будуць абгрунтаваць.
Пастановай зменены правілы работы рыэлтарскіх арганізацый у сферы аказання паслуг па найме жылых памяшканняў, што асабліва актуальна ў летне-асенні перыяд, калі студэнты прыязджаюць у сталіцу ці буйныя гарады ў пошуках здымнага жылля, расказала спецыяліст:
— Да новаўвядзення спажывец, які звяртаўся ў рыэлтарскую арганізацыю па дапамогу ў пошуку жылля, мог заключыць дагавор на аказанне паслуг толькі па прадастаўленні пісьмовай інфармацыі аб попыце і прапановах на такія аб’екты. У выніку асобныя арганізацыі выконвалі свае абавязкі нядобрасумленна. Раней заключаўся дагавор на аказанне паслуг па прадастаўленні інфармацыі, у якасці якой спажывец атрымліваў адрасы аб’ектаў нерухомасці або нумары тэлефонаў уласнікаў, за што агенцтвы бралі аплату. Аднак часта такія звесткі былі недакладнымі, а каб вярнуць выплачаныя за, па сутнасці, неаказаную паслугу грошы, трэба было прыкласці нямала сіл і часу.
Са спажыўцом, які шукае жыллё, цяпер заключаецца дагавор на аказанне рыэлтарскіх паслуг па прадастаўленні інфармацыі аб попыце і прапановах, а таксама падборы варыянтаў здзелкі з аб’ектам нерухомасці па найме жылля. Аплата такіх паслуг (сёння — пяць базавых велічынь, і гэта гранічная велічыня) адбываецца толькі па факце падбору аб’екта, які адпавядае ўмовам дагавору, і падпісання бакамі акта аказаных паслуг, дзе ўказваецца інфармацыя пра падабраны аб’ект.
Прадстаўніца Мінюста выказала надзею, што ўнесеныя змены прагрэсіўныя і дапамогуць палегчыць абарону правоў спажыўцоў і павысіць прывабнасць рыэлтарскіх паслуг. Яна запрасіла ўсіх зацікаўленых уносіць прапановы ў законапраект па ўдасканаленні рыэлтарскай дзейнасці, падрыхтоўка якога запланавана на 2024 год.
— Якім бы добрым ні быў нарматыўны акт, пытанні якасці аказання паслуг і, як вынік, запатрабаванасці іх насельніцтвам могуць і павінны вырашацца самой рыэлтарскай суполкай. Неабходна так выбудоўваць работу, каб грамадзяне бачылі карысць ад удзелу рыэлтарскай арганізацыі, а не вымушана аплачвалі паслугі, часам не ведаючы нават за што.
Дзіяна Падлеская нагадала, што дзеянні, скіраваныя на прымус аплаты, бесперспектыўныя і не садзейнічаюць паляпшэнню рэпутацыі агенцтваў. За такія дзеянні да адказнасці будуць прыцягвацца не толькі асобы, якія непасрэдна аказваюць паслугі, але і кіраўнікі рыэлтарскіх арганізацый, якія не забяспечылі вытрымліванне работнікамі заканадаўства.
Ірына СІДАРОК
Спрошчаным парадкам могуць скарыстацца каля 35 тысяч уладальнікаў такіх будынкаў.
Бюлетэні па выбарах Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ужо гатовы.
