Першае што зрабіла, прыехаўшы пасля зімы ў вёску, яшчэ не заходзячы ў хату, — пайшла цікавіцца, як там мой гадаванец, ці не змёрз у калядны трыццаціградусны мароз. Ужо за некалькі крокаў убачыла: жывы. Цягне ўгару ладныя ўжо галінкі з чырванаватымі пупышкамі, якія тыдні праз два засвецяцца сярод маладой зеляніны барвова-аксамітнымі цяпельцамі.
Гэткае дзіва — куст з цёмна-барвовым лісцем, якое зелянее толькі пад восень, калі ўжо яму час ападаць (імя яму, паводле навукі, — чырваналісты фундук), — з'явілася ў маім двары ажно з Гомельшчыны, з Буда-Кашалёўскага раёна. Гэта Юрый Кавалёў, прачытаўшы развагі пра тое, што на лецішчах мы апошнім часам адчуваем сябе не гаспадарамі, што садзяць агарод, каб пракарміцца, а мічурынцамі, якія на ўчастку пастаянна эскперыментуюць, прыслаў мне пазамінулай вясной гэткі вобразны адказ — эксперыментуй, маўляў. Пасылка з акуратна запакаваным парасткам дайшла паспяхова, карэньчыкі ў яго разам з зямлёй былі адмыслова абгорнутыя ў цэлафан. Фундук дачакаўся канца красавіка на балконе мінскай кватэры і ўжо ў першае сваё лета невялікім барвовым вогнішчам пасярод вясковага двара здзіўляў цікаўных аднавяскоўцаў і дачнікаў...
Юрый, які ўважліва чытае «Звязду», даволі часта піша мне на электронны адрас. І гэтыя пісьмы-водгукі, пісьмы-развагі прыносяць адчуванне далучанасці да жыцця людзей, якіх ніколі не бачыла і не ведаю асабіста.
Дзякуючы гэтым пісьмам, я ведаю, напрыклад, што ў тых мясцінах на Гомельшчыне летась і пазалетась было мала дажджоў, з-за чаго (а яшчэ і меліярацыя дапамагла) высахлі рачулкі і балацявіны, а буслы, якіх там спрадвеку сялілася шмат, засталіся без ежы. І вяскоўцы з болем назіралі, як выкідваюць бацькі з гнёздаў «лішніх» птушанят, як галодныя птушкі, бы хатнія, просяць у людзей есці (Юрый прыслаў відэа — ён скарміў буслам, якія зляцелі з гнязда на падворак, увесь улоў рыбы)... Як насамрэч даўно знаёмая, паўстае з яго допісаў бабуля са смешнай вясковай мянушкай, якая сумуе па родных мясцінах, калі дачка забірае яе ў горад... І разам з месцічамі хвалюешся за тую ліпавую алею, якую маглі спілаваць, бо тыя, хто адказвае за добраўпарадкаванне, «купілі новую адмысловую бензапілу і трымер, і ўжо свярбяць рукі...»
А з яшчэ адным чытачом, Сяргеем (ён менавіта так сціпла прадставіўся: Сяргей, 54 гады, нарадзіўся ў Слоніме, пасля палітэха працую на вытворчасці ў Мінску), мы завочна разважаем і дыскутуем пра стан роднай мовы. Ён у сваіх выказваннях катэгарычны: «Гэта тое самае, калі смяротна хвораму дактары кажуць: «Вам никто не запрещает выживать, но лечить не будем». А мове патрэбны рэанімацыйныя мерапрыемствы ў выглядзе змены заканадаўства, а «мы самі зробім» — ужо надта позна... Мы можам толькі «думаць пра цябе», бо «размаўляць ужо няма з кім». Сяргей з болем піша пра тое, што нават у вёсцы «верасень стаў сенцябром, а бэз — сирэнью», што ў Мінску кавярні памянялі свае назвы з беларускіх на замежныя: «Батлейка» стала «Фрэшам», «Крыніца» — «Айсбергам», «Бульбяная» — «Штолле»... А на маю заўвагу аб тым, што не варта скрушна ўздыхаць, адказаў зноў жа катэгарычна і ўпэўнена: «Я не скрушна ўздыхаю, я размаўляю — мовай», і ад гэткай упэўненасці і катэгарычнасці ажно пасвятлела на душы.
А вось у лісце спадара Аляксандра Матошкі з Расонскага раёна — пытанні больш «прыземленыя», але не менш праблемныя і надзённыя. «Мне як матацыклісту асабліва «падабаецца» стандарт на гравійныя дарогі. Гэта калі цябе і пылам, і граззю абдадуць падчас паездкі (у залежнасці ад надвор'я)». Дапытлівы чытач зрабіў разлік з магутнасці рухавіка транспартных сродкаў і прыйшоў да высновы, што, калі кіравацца гэтым разлікам, «за допуск да ўдзелу ў дарожным руху матацыклісты павінны плаціць у чатыры з паловай разы больш, чым аўтамабілісты... Няўжо матацыкл, дазволенай масай 260 кг, разбівае дарогу больш, чым аўтамабіль, дазволенай масай 1400 кг?..» У тым жа допісе ён дзеліцца яшчэ адным крытычным назіраннем: «Давялося неяк удзельнічаць у нарыхтоўцы яловых галінак для грамадскага статка адной гаспадаркі. Галінкі нарыхтоўвалі на дзялянцы лясгаса. Здаецца, усё па-гаспадарску: і лес высякаецца, і нейкая частка хвоі прыбіраецца. Але ж у той гаспадарцы галінкі гэтыя няма чым здрабняць. Яловыя ж цэлыя нават ласі, не тое што каровы, не ядуць. Колькі каштавала гэта «карысць» — ніхто не падлічыў»...
У пісьмах — штрыхі, адценні, паводле якіх уяўляеш чытачоў, якія табе пішуць, і радуешся, і ганарышся, што яны такія ў тваёй газеты ёсць.
Наталля Лапіна з Пастаўскага раёна так распавяла пра паездку ў Мінск сваёй сям'і: «Са сталіцай мы пазнаёміліся бліжэй толькі мінулым летам з нагоды паступлення на вучобу ў Мінск нашай малодшай дачкі. (Мы з мужам і двое старэйшых дзяцей атрымалі адукацыю ў Віцебску.) Аформіўшы ўсе неабходныя дакументы ў каледж, вырашылі перш за ўсё наведаць Нацыянальную бібліятэку...» (Не «Макдональдс», не парк забаў — бібліятэку! І хто абвінаваціць мяне ў нясціпласці, калі скажу, што чытачы ў «Звязды» — самыя-самыя?)
І самыя цікавыя камандзіроўкі, і самыя жыццёвыя матэрыялы заўжды атрымліваліся менавіта дзякуючы чытацкай пошце. З Нінай Маркаўнай Захарэвіч з Пастаў (на жаль, яе ўжо няма сярод жывых) мы калісьці прадзіраліся праз зараснікі старых могілак у Дунілавічах, каб знайсці магілу дзяўчыны, якая стала гераіняй народнай надзвычай папулярнай у тых мясцінах песні. Тэрэса Станіславаўна Ляшчынская з Воранава падказала ў допісе ў рэдакцыю адрас чалавека, які першы ў краіне пачаў вырошчваць жэньшэнь у прыродных умовах...
Можна згадваць яшчэ мясціны і імёны і кожны раз дзякаваць журналісцкаму лёсу за тое, што звёў з такімі цікавымі неабыякавымі людзьмі, дакладней, за тое, што прывёў у газету, якую гэтыя цікавыя неабыякавыя людзі чыталі і працягваюць чытаць і лічаць сваёй. І спадзявацца, што гэты лёс будзе літасцівы і што так яно будзе і надалей.
Такое вось крыху нязграбнае амаль прызнанне ў любові нечакана атрымалася. Зрэшты, здаецца, я ўжо здагадвалася, што менавіта так і выйдзе, яшчэ толькі набіраючы першыя словы, якія здаліся вельмі прывабнымі для загалоўка: «Чырваналісты фундук»...
Алена ЛЯЎКОВІЧ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
