«Даводжу да вашага ведама...»

Аматарам пісаць скаргі прысвячаецца.

Надумалася я неяк скаргу на суседзяў зверху напісаць. Няма ніякай рады: па начах у іх актыўнае жыццё пачынаецца. То сварацца, то гасцяцца да раніцы, то нешта забіваць пачынаюць, бы ўпарты дурны дзяцел у гадзіну ночы па столі стукае... Карацей, думаю, многім з вас падобнае знаёма, бо ўсе гарадскія кватэры ў шматпавярховіках — суцэльны вялізны інтэрнат са сваімі законамі і нечаканымі здарэннямі.

Праўда, у інтэрнаце адно на аднаго каменданту скардзяцца рэдка, вырашаюць усё самі. Але тут ужо ну проста дасталі і чалавечай мовы разумець не хочуць. Цярпенне лопнула, і я на беленькім аркушыку паперы пачала выводзіць акуратныя літаркі, стараючыся нічога не сапсаваць і не закрэсліць: дакумент як-ніяк.

З першай часткай — каму і ад каго — справілася лёгка. Далей аказалася ўсё не так проста. Як гэты «крык душы» назваць? «Скарга»? Занадта прамалінейна і непрыгожа неяк, дый сорамна крыху. «Заява»? Не адпавядае прывычнаму сэнсу, я ж не ў водпуск іду. Што там яшчэ? «Хадайніцтва»? Ну, гэта ўжо ўвогуле ні ў якія вароты!.. Махнуўшы рукой, рашыла, што опус мой абыдзецца і без назвы. Галоўнае — сутнасць.

Вось тут і пачаўся самы сапраўдны кашмар. Нічога больш складанага ў жыцці мне пісаць не даводзілася. Дагэтуль я была амаль упэўненая, што з пісьмовым жанрам у мяне ўсё нармальна. Пасля эпісталярных практыкаванняў упэўненасці паменела. «Прашу звярнуць увагу на...», «Улічваючы сітуацыю, якая складваецца...», «Лічу неабходным паведаміць...» — якая толькі канцылярская брыдота ў галаву ні лезла! Урэшце вывела: «Прашу прыняць адміністрацыйныя меры, у тым ліку і прадугледжаныя заканадаўствам...» (Плачце, графаманы, у вас з'явіўся годны канкурэнт!) І гэтак далей, і да таго падобнае...

Прамучылася я так цэлы вечар. Пасля яшчэ (пэўна, ад залішняга разумовага напружання) і паўночы не спала. І ведаеце, да чаго дадумалася? Бедныя тыя людзі, што ўпарта пішуць скаргі ў розныя інстанцыі. Па старой памяці працы ў аддзеле пісьмаў я іх асабліва не шкадавала (маю на ўвазе прафесійных скаржнікаў, для якіх сёння трава не дастаткова зялёная, а заўтра падасца, што сусед паўтара сантыметра зямлі сабе адабраў). А той ноччу мне іх сапраўды шкада стала. Гэта ж сапраўды творчая праца: і пачатак зрабіць, і сюжэт закруціць, і кульмінацыю, і фінал. Каб удзячныя чытачы ўздыхалі ды слёзы выціралі. Колькі сіл і імпэту на гэта траціцца!

Для асобных персанажаў пісаць скаргі стала сапраўднай прафесіяй. Распешчаныя заканадаўствам, якое клапоціцца аб інтарэсах простых людзей, ведаючы, што ніводзін зварот у любой інстанцыі не будзе пакінуты без увагі, пісакі пішуць і пішуць. Іх допісы пазнаць лёгка. Бо, калі чалавек сапраўды несправядліва пакрыўджаны, калі ён шукае праўды, яго лісты — эмацыянальныя, з памылкамі, з кароткімі рванымі сказамі. У гэтых жа ўсё гладзенька і правільна. Часам, праўда, бывае выбух натхнення, і тады застаюцца ў гісторыі перлы кшталту: «Прашу прыняць меры, у тым ліку і прадугледжаныя заканадаўствам, да адміністратара гасцініцы ў нашым горадзе, які з адміністратаркай гасцініцы перыядычна робіць тое самае, што Біл Клінтан з Монікай Левінскі...» Або вось гэты: «Чарговы раз даводжу да вашага ведама наступнае: мой сусед Васіль М. спецыяльна выпускае курэй на мае грады. Лічу неабходным абавязаць яго ў судовым парадку сачыць за сваімі птушкамі, абмежаваўшы іх доступ да майго законнага прысядзібнага ўчастка шляхам закрыцця ў хлеўчуку...»

Падобнымі скаргамі можа «пахваліцца» рэдакцыя любой газеты, аддзел па рабоце са зваротамі грамадзян любой установы. І кожную трэба праверыць, даць адказ, зняць з уліку. Бо так патрабуе парадак работы, бо ніводнае пісьмо (а цяпер дадалася яшчэ і электронная пошта!) не павінна застацца без адказу. Многія людзі дзякуючы такому парадку атрымліваюць рэальную дапамогу. Але колькі сіл і нерваў траціцца на падобныя «опусы», колькі чыйгосьці часу! Нават калі дастаткова ўжо толькі прачытаць, зарэгістраваць і проста паведаміць настойліваму аўтару, што перапіска з ім перапыняецца. А ён пачакае крыху — і зноў за сваё, стары сюжэт на новы лад закручваюць... І ўжо не мэта чагосьці дабіцца — тут ужо, як у тым анекдоце, важны сам працэс.

Я сёння адно такое пісьмо на электроннай пошце прачытала. Злоснае, з прапушчанымі галоснымі, ад гэтага змяіна-шыпучае. Скарга на былога кіраўніка. Прычым нічога канкрэтнага, ніякай крыўды асабістай, ніякай карупцыі ці чагосьці падобнага — проста нейкі «барацьбіт за ідэю» ачухаўся і вырашыў сказаць сваё слова. Але пачынаецца традыцыйна, нічога новага: «Лічу патрэбным давесці да вашага ведама...»

А мая скарга ляжыць сабе ў шуфлядцы ўжо другі тыдзень. Я яе перачытала, з сябе пацешылася, пасля пакпіла дый назад паклала. Трэба з суседзямі яшчэ раз пагаварыць, а гэту пісаніну парваць ды выкінуць. А то раптам спадабаецца і прывыкну?..

Алена ЛЯЎКОВІЧ

 alena@zviazda.by