Пра некаторыя дасягненні Беларусі ў стварэнні ўнікальных інавацый расказалі кіраўнікі вядучых інстытутаў і цэнтраў Нацыянальнай акадэміі навук.
Зусім нядаўна ўвесь навуковы (і не толькі) свет абмяркоўваў старт чарговай марсіянскай місіі ExoMars — на чырвоную планету з касмадрома Байканур адправіўся шэраг даследчых модуляў, якія будуць займацца вывучэннем газавага саставу атмасферы. Акрамя арбітальнага модуля, на Марс паляцеў і дэсантны, пад назвай «Скіяпарэлі», — прыкладна праз сем месяцаў гэты апарат будзе прызямляцца на планету для шэрагу даследаванняў. Цеплаахоўныя матэрыялы, з якіх зроблена абліцоўка дэсантнага модуля, тэсціраваліся ў Інстытуце цепла- і масаабмену НАН.
Яшчэ адзін без перабольшвання знакавы для ўсяго чалавецтва праект, пра які апошнім часам шмат гавораць, — гіпергукавая авіяцыя. Мяркуецца, што пры выкарыстанні найноўшых тэхналогій самалёты змогуць развіваць хуткасць, якая ў 6-7 разоў вышэйшая за хуткасць гуку. Гэта дазволіць апарату даляцець, напрыклад, з Мінска да ЗША прыкладна за 40 хвілін. Аднак праматочны рухавік, які плануецца выкарыстоўваць для такой авіяцыі, патрабуе правільнага згарання паліва. Менавіта даследаваннямі працэсаў гарэння ў такіх рухавіках займаецца ўсё той жа Інстытут цепла- і масаабмену.
— У нас распрацавана тэхналогія высокадакладнай рэалагічнай паліроўкі, — расказаў дырэктар установы Алег ПЕНЯЗЬКОЎ. — Яна дазваляе выконваць звышдакладную апрацоўку аб'ектаў дыяметрам да 2,5 метра. Шурпатасць паверхні пасля працэдуры не перавышае 0,1 нанаметра. Тэхналогію мы прадаём як айчынным, так і замежным прадпрыемствам. Яе актыўна выкарыстоўваюць, напрыклад, у аэракасмічнай праграме Кітая, бо іх апараты аснашчаюцца высакаякаснай оптыкай. Таксама ўдзельнічаем у стварэнні другой у свеце лазернай устаноўкі для тэрмаядзернага сінтэзу, якую распрацоўваюць у горадзе Сароў Расійскай Федэрацыі. Гэтая ўстаноўка будзе разаграваць матэрыял да вельмі высокіх тэмператур, а оптыку для лазераў пастаўляе наш інстытут.
Не менш актуальныя распрацоўкі робяцца і ўласна ў Беларусі. Айчынная праграма стварэння беспілотных авіяцыйных комплексаў за 5 гадоў ператварылася ў адзін з самых важных і знакавых беларускіх навуковых праектаў. За гэты час было створана адразу тры брэнды беспілотнікаў: «Бусел» (з далёкасцю палёту 25-50 кіламетраў і працягласцю больш за дзве гадзіны), «Дырыжабль» (комплекс экалагічнага прызначэння для запаведнікаў, а таксама для патрулявання дзяржаўнай мяжы) і «Буравеснік» (створаны на заказ Міністэрства па надзвычайных сітуацыях, далёкасць яго палёту дасягае 290 кіламетраў).
Як распавёў намеснік дырэктара Навукова-вытворчага цэнтра шматфункцыянальных беспілотных комплексаў НАН Беларусі Аляксандр ШЧАЎЛЕЎ, падчас працы над апаратамі нашы навукоўцы стварылі шэраг уласных унікальных распрацовак: сістэмы аўтапілота, пасадкі, выратавання, оптыка-электрычнае абсталяванне, якое дазваляе атрымліваць высакаякасныя здымкі зямной паверхні, і іншае. Па словах эксперта, праграма ўжо пачала акупляцца: прадукцыі створана больш, чым укладзена грошай. Прыбытковасць складае каля 18%.
— Мы лічым, што адной з самых запатрабаваных прафесій у свеце ў найбліжэйшы час будзе аператар кіравання беспілотным лятальным комплексам, бо менавіта за гэтым кірункам многія бачаць будучыню авіяцыі, — падкрэслівае навуковец. — Мы хочам увайсці ў 10-15 найлепшых краін па вытворчасці такіх комплексаў, думаю, што гэта выканальная задача.
Пра найбліжэйшыя планы Акадэміі навук у сферы рэалізацыі навуковых напрацовак у тэхналагічных працэсах паведаміў кіраўнік апарату НАН Пётр ВІЦЯЗЬ. Па яго словах, адным з такіх праектаў стане новы беларускі спадарожнік з дзялільнай здольнасцю 0,5 метра (першы айчынны касмічны апарат мае дзялільную здольнасць 2 метры) для атрымання больш якасных здымкаў. У перспектыве нашы спадарожнікі і беспілотныя лятальныя апараты будуць аб'яднаны ў цэласную сістэму дыстанцыйнага зандзіравання Зямлі.
Акадэмік не абышоў увагай і пэўныя праблемы ў сферы. Так, на яго думку, прадукцыя беларускага машынабудавання не заўсёды застаецца канкурэнтаздольнай. «На жаль, звычайна мы вырабляем тое, што ўмеем, а не тое, што патрабуе рынак», — адзначыў Пётр Віцязь. У прыклад навуковец прывёў трактары: найбольшым попытам карыстаюцца высокамагутныя машыны, мы ж працягваем развіваць старыя кірункі. Тое самае датычыць і кар'ерных самазвалаў: найбольш запатрабаваны «БелАЗы» грузапад'ёмнасцю большай за 400 тон — у лінейцы жодзінскага завода толькі адна такая мадэль. Акадэмік лічыць, што вырашыць праблему дапаможа распрацоўка новых навукаёмістых кампанентаў для айчыннай тэхнікі.
Летась зафіксавана зніжэнне колькасці выпадкаў гібелі на вытворчасці.
Карэспандэнты «Звязды» пабачылі, як праходзяць рэпетыцыі.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
