Учора выйшла з крамы і стала сведкай па цяперашнім часе зусім не тыповай карціны. Наперадзе крочылі бацька з сынам, яны выйшлі з гандлёвага пункта літаральна за некалькі крокаў раней. Тата зусім маладзенькі, што таксама цяпер рэдкасць. Сучасныя маладыя людзі звычайна не спяшаюцца абзаводзіцца дзецьмі. А тут па выглядзе студэнт, крыху за дваццаць, з ім — хлопчык гадоў чатырох. Можна было б падумаць, што старэйшы брат, але малы называў яго татам...
Дык вось бацька і сын выйшлі з пакупкамі, малы пацягнуўся рукой да пакета, выняў духмяную булачку і адразу ўзяўся яе есці. Адкусіў разоў колькі — больш, відаць, есці не захацеў, а рэшткі намерыўся апусціць у найбліжэйшую сметніцу. Але бацька літаральна перахапіў кавалак той булкі на ляту і стаў па-добраму ўшчуваць малога. Гаварыў абсалютна не павышаючы голас, цярпліва, настойліва, добразычліва тлумачыў, што хлеб выкідваць нельга: «Калі нешта засталося, трэба аддаць птушкам ці якой жывёліне і ні ў якім разе не кідаць хлеб туды, дзе можа ляжаць усялякі бруд». Сынок нерашуча пярэчыў: «Гэта ж не хлеб, а булка». На што старэйшы зноў стаў расказваць аб тым, як сеюць зярняткі, як вырастаюць каласы, потым іх жнуць, малоцяць, атрымліваюць муку, з якой пякуць хлеб, булкі і розную іншую смакату.
Стала вельмі цікава, ішла знарок павольна за імі, каб парадавацца за цяперашнюю моладзь, за яе ўменне выхоўваць дзяцей. Проста хораша рабілася ад таго, як гэты малады бацька з такой мудрасцю сталага чалавека расказвае дзіцяці вельмі важныя рэчы, гаворыць з ім, малым, нібы з дарослым. Запомнілася яшчэ: «Мая бабуля, а твая прабабуля, гаварыла, што не будзе дабра ў таго ў хаце, хто хлеб не шануе». І гэта мусіць стала той апошняй кропляй, якая, як вядома, здольная камень прабіць. Дзіця сказала: «А мы паедзем да бабы Валі летам, і я ёй скажу, што булачку не выкідаў, а птушачкам аддаў». Далей яны збочылі на алею, дзе ўся дзятва нашага мікрараёна корміць галубоў. Значыць, упала зерне бацькоўскай навукі на добрую глебу, і хочацца думаць, што адзін маленькі грамадзянін нашай краіны засвоіў на ўсё жыццё, як паважліва належыць ставіцца да хлеба.
Прыкладна такая ж ідэя апаноўвала выставу, што нядаўна адкрылася ў Брэсцкім абласным краязнаўчым музеі. Аўтары назвалі яе «Хлеб — багацце, здароўе і сіла». Дэманстравалі прылады працы ХІ стагоддзя, земляробчыя прыстасаванні продкаў пазнейшага перыяду. Адзін з рэдкіх экспанатаў — насенне проса, якое знайшлі пры раскопках дзяцінца Бярэсця ХІІІ стагоддзя. А яшчэ было многа розных відаў хлеба, у тым ліку грачанікі, якія пякуць у Маларыцкім раёне. Зладзілі там і майстар-класы па ўпрыгажэнні кандытарскіх вырабаў. Школьнікаў, якія прыйшлі на выставу, шмат чаго зацікавіла. Яны гаварылі, што многага не ведалі пра хлеб, што цалкам зразумела. Цяпер хлеб у сем’ях не выступае асноўнай стравай, ён як дапаўненне. Хлеба стараюцца есці менш, асабліва аматары здаровага ладу жыцця. Апошняе, вядома, сведчыць пра дастатак, дабрабыт.
Але вось яшчэ што згадалася на той выставе. У 2005 годзе, напярэдадні святкавання Дня беларускага пісьменства ў Камянцы, я рабіла невялікае апытанне на тэму свята ў асяродку вядомых людзей. Першым папрасіла выказацца двойчы Героя Сацыялістычнай працы Уладзіміра Бядулю, на той час кіраўніка выдатнай гаспадаркі раёна, вядомага аматара кніг, мастацтваў, знаўца культуры. А ён раптам загаварыў пра тое, што мы перасталі цаніць мір, недастаткова паважліва ставімся да хлеба. Уладзімір Лявонцьевіч тады ўзначальваў абласны Фонд міру, а яшчэ быў ініцыятарам стварэння ў Доме культуры сваёй вёскі музея хлеба (апошні, на жаль, не захавалі пасля рэарганізацыі гаспадаркі)... Тады нават не задумвалася аб важкасці і важнасці гэтых слоў, прыняла іх за дзяжурныя. Бо і мір, і хлеб здаваліся велічынямі пастаяннымі, нязменнымі. Цяперашняя рэчаіснасць прымусіла зусім па-іншаму паглядзець на каштоўнасць міру як першаасновы жыцця. Хоць бы не здарылася такое і з хлебам.
Святлана ЯСКЕВІЧ
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
На гэтым тыдні Цяльцы будуць проста незаменныя ўсюды, дзе іх ведаюць.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
