Зіма прыходзіць перад Піліпаўкай. І гэта вельмі добра

Зіма сёлета — без скептыцызму — сапраўды прыйшла нечакана. Калі такое было апошнія гадоў дваццаць, каб, лічы, у сярэдзіне лістапада выпаў снег, ды яшчэ і на мерзлую зямлю? Усё нібы скамянела-застыла ў здзіўленні і роспачы ад гэткай неспадзяванкі: і зіхаткія жоўтыя антонаўкі на карчыстых яблынях, і кусцікі нязрэзанай пятрушкі на градках, і бабіна лета на клумбах — яшчэ ні разу не завялыя кветкі ператварыліся ў гэткія ледзяныя «муміі» і ламаліся пад сякатарам з дакорліва-звонкім хрустам. Гарбузы ў людзей у паветках таксама памерзлі, і суседка, якая прыехала да маці на выхадныя, выкочвала іх — вялізныя, цяжкія, бы камянюкі, на двор і абухом сякеры разбівала на кавалкі, выграбаючы ў міску буйныя белыя семкі. Бурштынавыя «трэскі» разляталіся па белым снезе, іх заўзята дзяўблі куры, якіх старэйшая гаспадыня выпусціла з хлева «папасвіцца», і ўсюдыісныя вераб'і, што ніколі свайго не ўпусцяць... А па дарозе ў вёску прама над галавой з занепакоеным прыцішаным крыкам праляцелі тры лебедзі, двое дарослых і адзін яшчэ шараваты, малады, і тут жа падумалася: ну вось, і гэтыя не чакалі такой ранняй зімы.

І куды яны цяпер? Прападуць...

І было ва ўсім гэтым нейкае такое несупадзенне з датай на календары, што хацелася хутчэй у горад, у цёплую кватэру, дзе ўсё звычайна, а за акном... якая асабліва розніца, што там на сёмым паверсе за акном? І толькі антонаўка на стале, якая, прыехаўшы з вёскі, была крамяная, сонечная, а, адтаўшы ў цяпле, за некалькі гадзін ператварылася ў руды зморшчаны яблык, нагадае і пра раннюю зіму, і пра змерзлыя да сіняга на холадзе рукі, пакуль абразала кветкі, і пра настылыя сцены пустой хаты, у якой не сагрэцца, бо там халадней, чым на вуліцы...

І ўсё ж у гэтай ранняй зіме ёсць нешта адчайна-аптымістычнае. Гэта нечаканая думка прыйшла якраз у вёсцы, калі назірала за птушкамі, што дзяўблі нечаканы пачастунак, які б нізавошта ім не дастаўся, калі б гарбузы не памерзлі. Васьмідзесяцідвухгадовая бабуля, апранутая ў тонкую камізэльку, хутка ішла па нейкіх сваіх справах, весела гукала мне ў двор: «Што, Ленка, зіма? Глядзі, не адубей!» І тут жа дзялілася добрай навіной: «Ты б бачыла, якія ў нас новыя ліхтары запалілі! Вечарам танцаваць можна на двары...» І нават у пранізлівым і надзвычай непрыемным сігнале аўтакрамы, якая павольна паўзла па вясковай вуліцы і безупынна «бібікала», было нешта вельмі гарэзліва-жыццесцвярджальнае. А яшчэ ад белага снегу на вуліцы не так вусцішна-цёмна, як звычайна пад Піліпаўку. Ад гэтага і на душы крыху святлей.

Увогуле, гэта ранняя, ніколі не бачаная тымі, хто нарадзіўся ў новым тысячагоддзі, зіма — як адкрыццё, як сведчанне таго, што не заўсёды ўсё ідзе па прывычнай завядзёнцы, так, як мы хочам, плануем або чакаем. Як нагода не толькі для заклапочанасці (асабліва ў гаспадарлівых беларусаў: з кім ні размаўляю — той не паспеў часнок накрыць, той — дрэўцы маладыя абвязаць, той — у склеп ураджай папарадкаваць), але і для ўсмешкі. Бо гэта ж так здорава — заплюшчыць вочы і лавіць тварам халодныя мяккія сняжынкі і адчуць сябе гадоў на... маладзейшым. А з дзіцем ці нават з унукам зляцець на санках або на «ватрушцы» з гары з вясёлым крыкам... І ніхто не падумае, што вы з'ехалі з глузду... Або проста пачытаць кніжку — не са смартфона, не з планшэта — старую добрую кніжку, можа, нават з пажаўцелымі старонкамі. «У Піліпаўку воўк нема вые...» І ўявіць таго няшчаснага акалелага ваўка ў далёкай пушчы (бо дзесьці ж і праўда ён вые), і паспачуваць яму, і падумаць, як добра, што ў хаце цёпла, светла, утульна, і на стале гарачая гарбата, і блізкія людзі побач... Або, адвесіўшы акно, паглядзець на павольныя сняжынкі, задуменна вымавіць услых: «О-го-го, брат! — дзядзька кажа. — Цяпер зіма, напэўна, ляжа», выцягнуўшы гэтыя словы з далёкага школьнага мінулага. А потым занепакоена старацца прыгадаць, адкуль выплыў гэты радок, пачаць шукаць яго ў сеціве і... завіснуць як мінімум на некалькі хвілін над Коласавай славутай паэмай, прынамсі, пакуль не дачытаеш, чым скончылася паляванне дзядзькі Антося з Кастусём і сучкай Таксай на тхара...

Вось толькі бедныя тыя лебедзі. Загінулі, пэўна, па дарозе ў свой позні вырай... Хаця хто сказаў, што яны ляцелі так далёка? Можа, яны кіравалі на возера Сялява, што ў Крупскім раёне. Там у гэты час, пакуль яшчэ вада не замерзла, каля берага ўсё бялюткае ад іхніх крылатых суродзічаў. А пасля, калі становіцца яшчэ халадней, птушкі кіруюць на недалёкае Лукомльскае возера. Яно знаходзіцца побач з мясцовай ГРЭС, таму вялікая яго частка не замярзае нават у моцныя маразы. Там лебедзі і зімуюць.

А яно і праўда: навошта ляцець у нейкі невядомы вырай, калі на Радзіме ёсць дзе сагрэцца?

Алена ЛЯЎКОВІЧ

Прэв’ю: pixabay.com