Чым Касцюковіцкі раён цікавы патэнцыйным інвестарам?

Летась у Магілёўскай вобласці была зацверджана праграма, якая павінна даць дадатковы імпульс развіццю эканамічнага патэнцыялу сямі паўднёва-ўсходніх раёнаў вобласці. Указам №235 прадугледжаны сур'ёзныя льготы і прэферэнцыі, прывабныя для бізнесу і цікавыя насельніцтву. У рамках праекта «Паўднёвы Усход» «Звязда» на працягу года расказвала пра гэтыя раёны і чым яны могуць быць цікавыя патэнцыйным інвестарам. Мы пабывалі ў Чэрыкаўскім, Слаўгарадскім, Краснапольскім, Клімавіцкім, Хоцімскім, Крычаўскім раёнах. А сёння наведаем апошні — Касцюковіцкі.

Гандлёвы цэнтр, басейн і фотаэлектрастанцыя

Праграма развіцця паўднёва-ўсходняга рэгіёна станоўча паўплывала на Касцюковіцкі раён. За апошні год ён стаў больш утульным, прыгажэйшым.

— У канцы лістапада ўведзены ў эксплуатацыю 60-кватэрны жылы дом, жыхары якога крэдытуюцца згодна з Указам № 235 пад 1%. Частка навасёлаў — шматдзетныя сем'і, — кажа намеснік старшыні Касцюковіцкага райвыканкама Мікалай Патапенка. — Наогул будаўніцтва жылля немалаважнае пытанне для нашага населенага пункта. Налета будзе распрацавана праектна-каштарысная дакументацыя на ўзвядзенне 20-кватэрнага дома. Паралельна з будаўніцтвам вядзецца капрамонт жыллёвага фонду, рэканструкцыя дарожнай сеткі. У будучым збіраемся зрабіць 4-палоснай цэнтральную дарогу па вуліцы Камсамольскай.

Сёлета адсвяткаваў сваё наваселле загс, які пераехаў з райвыканкама ў асобнае памяшканне. Цяпер гэта сучасны аб'ект. У аграгарадку Шарэйкі рэканструявалі спартыўную залу для сярэдняй школы. Да Новага года ў Касцюковічах плануецца запусціць у дзеянне плавальны басейн у ФАКу. Налета прадугледжваецца адкрыццё ўніверсальнай спартыўнай залы на 751 месца, залаў для заняткаў боксам, аэробікай, трэнажорамі, лазні сухога пару і буфета.

Раён надае вялікую ўвагу альтэрнатыўным крыніцам энергіі. Сёлета інвестар з удзелам нямецкага капіталу ўзвёў паміж Касцюковічамі і цэментным заводам фотаэлектрычную станцыю магутнасцю 1,5 МВт. У будучым плануецца запусціць яшчэ дзве такой жа магутнасці кожная. У бліжэйшых планах — будаўніцтва кацельнай, якая знізіць затраты на атрыманне цеплавой энергіі і яе транспарціроўку.

Вядзецца будаўніцтва сельскагаспадарчых аб'ектаў, якія не толькі забяспечаць раён мясам і малаком, але і дадуць магчымасць пастаўляць прадукцыю ў іншыя рэгіёны. Прадпрыемства «Сялецкае» будуе ферму на 320 галоў буйной рагатай жывёлы, а «Машавое Агра» — радзільнае аддзяленне для ацёлу кароў. Гаспадарка цэментнага завода «Цэмагра», якая забяспечвае свінінай Касцюковічы і Крычаў, пабудавала памяшканне для ўтрымання свіней на 684 месцы, стварыўшы 8 працоўных месцаў для абслуговага персаналу. У хуткім часе тут збіраюцца пабудаваць цэх паўфабрыкатаў.

У раёне модна быць шматдзетным

Новы загс расчыніў дзверы на Дзень Незалежнасці краіны, і з гэтага моманту ў яго сценах зарэгістравалі свае адносіны 65 пар. Умовы сапраўды дастойныя: прасторная зала для роспісу, памяшканне для фуршэта. Тут жа праходзяць урачыстыя рэгістрацыі немаўлят — новых жыхароў раёна. На Дзень маці, напрыклад, іх адбылося чатыры.

— З 212 дзяцей, якія нарадзіліся ў нас на 1 снежня, шмат хто з іх з'яўляецца трэцім або чацвёртым дзіцем ў сям'і, — удакладняе Таццяна Дравалёва, галоўны спецыяліст аддзела загс райвыканкама. — Тэндэнцыя нараджаць трэцяе дзіця захоўваецца ў раёне ўжо некалькі гадоў. Гэта сведчыць пра тое, што ўвядзенне дзяржпадтрымкі станоўча ўплывае на дэмаграфію ў краіне.

Ды і шлюбы, на погляд суразмоўцы, сталі апошнім часам больш трывалымі. А яшчэ моладзь больш цягнецца да народных традыцый. Некаторыя наогул жадаюць, каб галоўнае свята ў іх жыцці было замацавана на роднай беларускай мове. Таццяна ўзгадала, як рэгістравалі шлюб тутэйшы хлопец і ўкраінка. Правядзенне абраду на беларускай мове — іх прынцыповае пажаданне. Распісваліся, праўда, не ў вышыванках. Хаця, калі б была такая патрэба, служачыя ўстановы паклапаціліся б аб нацыянальным адзенні. Дарэчы, у Касцюковіцкім загсе ўзгадваюць, што прыходзілася распісваць інтэрнацыянальныя пары з расіянамі, украінцамі, азербайджанцамі, малдаванамі, нават ізраільцянамі і немцамі.

Нумар для бізнесмена

У Касцюковічах ёсць тое, чым можа пахваліцца не кожны раённы цэнтр, — трохзоркавая гасцініца, якая была пабудавана 8 гадоў таму да 500-годдзя горада. Нумары, як той казаў, на любы густ і кашалёк. Адзін з самых танных — для людзей з абмежаванымі магчымасцямі, каштуе 26 рублёў. Ён якраз знаходзіцца на першым паверсе, абсталяваны парэнчамі, спецыяльнымі прыстасаваннямі. Да паслуг кліента халадзільнік, тэлевізар, камфортная мэбля. Ёсць нумар для гасцей бізнес-класа і нават рамантычны.

— У сярэднім запаўненне нумароў вагаецца ў межах 35—38%, — удакладняе начальнік участка бытавога абслугоўвання і гасцінічных паслуг Алег Ісмайлаў. — Па рэспубліцы гэты паказчык складае прыкладна ад 30 да 40% . Суткі пражывання абыдуцца ў 30 рублёў і больш, у залежнасці ад камфортнасці нумара. Дзякуючы цэментнаму заводу, у нас нядрэнны экспарт паслуг, бо да нас прыязджаюць і расіяне, і ўкраінцы, і немцы.

На жаль, паўднёва-ўсходнія раёны Магілёўшчыны не вельмі прывабліваюць бізнесменаў з іншых рэгіёнаў, але тут ёсць свае. Раённая гімназія актыўна займаецца інавацыйнай дзейнасцю, больш як шэсць гадоў рэалізуе розныя праекты. Апошні — Цэнтр падтрымкі дзіцячых і маладзёжных ініцыятыў у інтарэсах устойлівага развіцця Касцюковіцкага раёна — быў падтрыманы Праграмай ААН.

— На грошы, якія выдзелілі на гэты праект, мы набылі сучасныя прыстасаванні для адукацыі і энергазберагальнае абсталяванне са спецыяльнымі датчыкамі, — расказвае Алена Ісаева, загадчыца вучэбна-метадычнага кабінета аддзела адукацыі, спорту і турызму Касцюковіцкага райвыканкама. — Па сутнасці, гэта «разумны клас». Калі сюды прыходзяць займацца дзеці, тэмпература паступова павышаецца, а асвятленне становіцца больш яркім. Гэта наш мазгавы цэнтр, месца, дзе ініцыятыўная група навучэнцаў рэгенеруе ідэі. Напрыклад, узнікла неабходнасць прасунуць які-небудзь праект, арганізуецца канферэнцыя, праводзіцца семінар. Трэба ўмець стварыць каманду, дастукацца да настаўнікаў, улады.

Бізнес-кампанія гімназіі спецыялізуецца на вырабе пасцельнай бялізны, дошак для кухні — усё гэта выкарыстоўваецца для патрэб школ і дзіцячых садкоў. Яшчэ адна бізнес-кампанія, якая створана ў сярэдняй школе №1, займаецца хэнд мэйдам — робіць сувеніры. Школьнікі распаўсюджваюць свае вырабы падчас кірмашоў, хутка пачнуць працаваць на дагаворнай аснове з райпа і прадпрымальнікамі.

— Зараз перад грамадствам стаіць задача падрыхтаваць канкурэнтаздольнага, мабільнага чалавека, — кажа Алена Ісаева. — І чым раней ён пачне зарабляць грошы, тым лепш. Нашы дзеці ўдзельнічаюць у інвест-уікэндах, міжнародным інвестыцыйным форуме «Млын поспеху», актыўна прэзентуюць сябе. Мы задаволены іх поспехамі.

На чым можна зарабіць

Тым, хто збіраецца пачаць свой бізнес, але яшчэ не вырашыў які і дзе, будзе карысна даведацца, што да паслуг інвестараў у Касцюковіцкім раёне маецца сем перспектыўных зямельных участкаў і тры капітальныя пабудовы. Тут зацікаўлены ў арганізацыі вытворчасці будаўнічых матэрыялаў і канструкцый, стварэнні прадпрыемстваў перапрацоўчай прамысловасці, па аказанні транспартна-лагістычных паслуг. У раёне ёсць магчымасць рэалізаваць праекты, якія датычацца аднаўляльных крыніц энергіі, перапрацоўкі адходаў, будаўніцтва гандлёвых цэнтраў. Ёсць добрыя ўмовы перапрацоўкі рыбы каштоўных парод, разліву пітной і мінеральнай вады і безалкагольных напояў, вырошчвання гародніны.

Адзін з прыкладаў паспяховай рэалізацыі інвестыцыйнага праекта — новая лінія нарыхтоўкі торфу на цэментным заводзе. У выніку створана чатыры новыя працоўныя месцы, а галоўнае — на 50% знізіліся аб'ёмы закупкі вугалю.

— Летась прыватнае магілёўскае прадпрыемства «ДрэваПіл» арганізавала ў раёне вытворчасць паліўных брыкетаў, а сёлета заключаны дагаворы яшчэ з двума інвестарамі на будаўніцтва гандлёвых цэнтраў для сеткі крам «Дамашні» на 20 новых працоўных месцаў і «Еўраопт» на 15 месцаў, — расказвае пра дзейнасць Указа № 235 начальнік аддзела эканомікі Касцюковіцкага райвыканкама Святлана Смолікава. — Акрамя гэтага, у нас зарэгістраваліся і плануюць пачаць сваю дзейнасць ААТ «Вугальная кампанія» і ТАА «Тапаз Маркет»..

Даведка «Звязды»

Касцюковіцкі раён займае плошчу 1,5 тысячы квадратных кіламетраў і мяжуе з Хоцімскім, Клімавіцкім, Краснапольскім раёнамі Магілёўскай вобласці, а таксама Суражскім, Гардзееўскім, Краснагорскім раёнамі Бранскай вобласці Расійскай Федэрацыі. На яго тэрыторыі пражывае 24 412 чалавек, у тым ліку ў Касцюковічах — 15 872 чалавекі. Раён перасякае чыгуначная дарога Орша—Унеча, сетка аўтамабільных дарог звязвае райцэнтр з Клімавічамі, Краснаполлем, Хоцімскам, Чэрыкавам, Суражам. Тут жа праходзіць адгалінаванне нафтаправода «Дружба» Унеча—Полацк. Край багаты на цэментную сыравіну, цэглу, будаўнічыя пяскі, жвір, торф. На 43% раён пакрыты лясамі. На яго тэрыторыі маюцца ландшафтна-паляўнічы і гідралагічны заказнікі мясцовага значэння. Воднае багацце прадстаўлена ракой Бесядзь і яе прытокамі Сураў, Жадунька, Дзеражня, Зубр. Ёсць таксама азёры — Святое, Ціменскае, Нівонскае, Стаючае.

А яшчэ Касцюковіцкі раён ганарыцца сваімі знакамітымі землякамі. Тут нарадзіліся шэсць Герояў Савецкага Саюза, якія ўславілі Касцюкоўшчыну ў гады Вялікай Айчыннай вайны. У іх ліку і аўтарытэт усіх дэсантнікаў — знакаміты дзядзя Вася, генерал Васіль Маргелаў, родапачынальнік войскаў ПДВ. Касцюковіцкі край апеты ў творах славутых ураджэнцаў у галіне літаратуры і мастацтва Беларусі. Сярод іх народны паэт БССР Аркадзь Куляшоў, пісьменнікі і паэты Іван Чыгрынаў, Васіль Хомчанка, Алесь Пісьмянкоў, заслужаны дзеяч мастацтваў Антон Бархаткоў. Дарэчы, пра Камунары. Каб вы не блыталі, гэта адно і тое ж, што і Касцюковічы. Камунарамі назвалі чыгуначную станцыю, якая з'явілася ў 1923 годзе. Гэты факт у сваёй творчасці адлюстраваў Аркадзь Куляшоў. «Ёсць станцыя такая — Камунары,/Не верыш мне, на карту глянь, таварыш:/Уніз ад Оршы, кожнаму знаёмай,/Стаіць яна ля роўных рэек сёмай».

Нэлі ЗІГУЛЯ

zіgulya@zvіazda.by

Фота Людмілы СМАЛЯКОВАЙ