Летнія канікулы я праводзіла ў вёсцы ў бабулі і не думала аб горадзе. А ў канцы жніўня прыязджала ў горад, і мяне паглыналі школьныя справы і падзеі. Я не задумвалася, як у вёсцы жывецца старым без мяне. Калі я з’язджала, бабуля старалася засунуць мне ў кішэню пяцёрку, пры яе пенсіі ў дваццаць чатыры рублі. Дзядуля і бабуля шмат працавалі, нягледзячы на ўзрост і хваробы. Яны ніколі не скардзіліся і, мне здавалася, усё проста і выдатна.
Бабуля днём практычна не адпачывала, а калі ў яе выпадала вольная часiна, ішла ў лес за лісцем. Я з ёй таксама хадзіла. Перакінуўшы подсціл цераз плячо і завязаўшы на грудзях, мы дралі лісце з галінак ляшчыны і запіхвалі ў подсціл. Потым сушылі лісце ў двары — так разнастаілі зімовы рацыён каровы.
У тым годзе мне споўнілася дванаццаць, і раптам я стала заўважаць сум у вачах бабулі, калі тая праводзіла мяне. Яна доўга стаяла і глядзела ўслед... Дзядуля апошнім часам хварэў, размаўляў шэптам. Прыйшло ўсведамленне, што не так лёгка ім жывецца ў вёсцы. І мне вельмі захацелася дапамагчы ім.
У вёсцы падыходзіла наша чарга пасвіць агульны статак. Кароў пакуль яшчэ ганялі на пашу. А калі збіраеш статак, каля кожнага дома трэба гучна крычаць: «Выганяй!» Збіраць жывёл трэба адначасова з двух канцоў вуліцы, выхад да пашы ў цэнтры вёскі.
Я была ў горадзе і хадзіла ў школу ў другую змену. Заўтра наша чарга выганяць кароў і заўтра субота, але... выганяць трэба рана. Пасля ўрокаў я кінулася на аўтавакзал. У пятніцу ў канцы дня жадаючых з’ехаць з горада аказалася празмерна шмат, і я ўціснулася толькі ў апошні рэйсавы аўтобус.
З горада адпраўляўся бітком набіты аўтобус, але да апошняга прыпынку «Ваенны гарадок» даехалі толькі двое — я і мужчына. Астатнія выйшлі раней. Два ліхтара: адзін на прыпынку, другі ў КП выхоплівалі з цемры невялікія колы прастору, а астатні свет знаходзіўся ў непрагляднай цемры.
Ад прыпынку да вёскі пяць кіламетраў праз лес. Вядома, хадзіць праз лес мне прывычна, чужыя тут практычна не сустракаюцца. Але ісці лесам ноччу адной раней не даводзілася. Падумала: «Ціха, як котка, пайду метрах у дваццаці за мужчынам. Ён не заўважыць, а мне не страшна». Але ён накіраваўся ў ваенны гарадок, і дзверы КП за ім зачыніліся.
Гэта выклікала збянтэжанасць. Узнікла думка сесці назад у аўтобус і вярнуцца ў горад, бо там ліхтары i людзі. Або нырнуць у цемру? Ныраць у цемру было страшна. Але як дзядуля заўтра выганіць кароў? Закусіўшы губу, ступіла ў лес. Агледзелася і трохі супакоілася: сцяжынку можна ўбачыць, бо паміж кронамі пранікае святло. Зоркi. Ноччу ўсё спяць, а не блукаюць бязмэтна па лесе.
Я ішла павольна, ступала амаль бязгучна, мякка ставіла нагу, каб не трэснула галінка. Старалася не звяртаць увагі на бліскучыя кропкі, хоць яны зіхацелі побач, нібы палалі вочы драпежнікаў. Пераконвала сябе: гэта светлячкі, ваўкоў тут няма.
Хацела я гэтага ці не, але ўсе мае цягліцы былі напружаныя, як перад скачком. Напэўна, калі б убачыла відавочную небяспеку, кінулася б бегчы, як спалоханы лось, не разбіраючы дарогі і ламаючы сукі кустоў.
Я ішла недалёка ад месца, дзе мясцовыя жыхары часта сустракалі дзікоў. Стала жудасна, дзе яны цяпер? Часам нага збівалася са сцяжынкі, і я ступала на траву. Але, арыентуючыся на прасвет, я вярталася на ўтаптаную зямлю. «Тут нікога не павінна быць, — супакойвала я сябе. — Ноч на тое і ноч, каб усе спалі».
Засяродзілася на гуках. Днём іх не заўважаеш, а ноччу лес на здзіўленне поўны імі. Нешта патрэсквае, шамаціць і нават пляскае крыламі. Адчуванне небяспекі абвастрыла нюх. Пахі лесу сталі больш насычанымі і яркімі: пахла прэлым лісцем, яловымі шышкамі, чаборам, травой...
Перад тым, як выйсці на асветлены зоркамі заліўны луг, я спынілася, усведамляючы, што буду навідавоку з любой кропкі ўскраіны лесу. А раптам хтосьці назірае з цемры: звер або беглы бандыт, ці яшчэ якая-небудзь пошасць?
Пастаяўшы трохі і прыслухаўшыся, я прабегла праз луг, не гледзячы па баках, ступіла на масток і, трымаючыся за хісткія парэнчы, не гледзячы ўніз на чорную ваду, паспешліва прайшла праз яго...
Бабуля заплакала, калі адчыніла дзверы: было дванаццаць гадзін. Я папрасіла пабудзіць мяне, сказала, што пайду выганяць кароў, і тут жа заснула. Раніцай прачнулася і зразумела: «Праспала!» Ускочыла — у доме нікога, на стале малако і бліны. Кінулася на агарод, статка каля курганоў не было, выскачыла на вуліцу і ўбачыла статак за канавай.
Дзядуля і бабуля не сталі мяне будзіць, пашкадавалі. Маё сэрца сціснулася, я зразумела, што яны любілі мяне яшчэ больш, чым я іх.
Валянціна БЫСТРЫМОВІЧ
Сумесныя праекты ядзерных тэхналогій.
У парадку дня — зацвярджэнне Канцэпцыі нацбяспекі і Ваеннай дактрыны.
