Як пазбегнуць надзвычайных сітуацый пры ацяпленні?

Позняя восень і пачатак зімы сёлета не вылучаюцца працяглымі перыядамі халадоў. Затое яны багатыя на пераход тэмпературы паветра праз нулявую адзнаку. І такія ваганні ртутнага слупка даволі рызыкоўныя для тых гаспадароў, якія абаграваюць свае прыватныя дамы не печкай, а пры дапамозе катла.

За апошнія тры месяцы адбыліся дзве надзвычайныя сітуацыі, звязаныя з эксплуатацыяй гэтых ацяпляльных агрэгатаў, якія маюць магутнасць менш за 100 кілават, — больш «моцныя» катлы выкарыстоўваюцца толькі ў прамысловым сектары. Распачаў статыстыку выбух у вёсцы Дудары Лідскага раёна. Гаспадар дома патэлефанаваў а 10-й раніцы 8 кастрычніка ратавальнікам і паведаміў, што ў яго доме разарвала ацяпляльны кацёл. Выбух прынёс істотны ўрон. Акрамя самога катла, была моцна пашкоджана перагародка паміж топачнай і ванным пакоем.

У апош­нім так­са­ма вы­бі­ла шкло і част­ко­ва аб­ры­нуў­ся дах. Але гас­па­да­ру, мож­на ска­заць, яшчэ па­шан­ца­ва­ла. Вы­бу­хо­вая хва­ля не па­ру­шы­ла цэ­лас­насць ня­су­чых кан­струк­цый, і та­му дом для жыл­ля пры­зна­ны пры­дат­ным. Мер­ка­ва­ная пры­чы­на зда­рэння — ад­сут­насць цыр­ку­ля­цыі цеп­ла­нось­бі­та.

А ў кан­цы каст­рыч­ні­ка ў ка­цель­най вы­твор­чай ба­зы ў Жо­дзі­не ад­бы­ла­ся тра­ге­дыя. Пас­ля ра­мон­ту сет­ка­вай пом­пы вы­бух­нуў адзін з двух цвер­да­па­ліў­ных кат­лоў. У вы­ні­ку за­гі­нуў ча­ла­век, яшчэ чац­вё­ра па­цяр­пе­лі... На­пры­кан­цы ж ліс­та­па­да ста­тыс­ты­ку ін­цы­дэн­таў па­поў­ніў вы­па­дак у па­сёл­ку Ха­ло­пе­ні­чы Круп­ска­га ра­ё­на. Там­тэй­шая ка­цель­ная два га­ды та­му бы­ла пе­ра­асна­шча­на но­вы­мі ацяп­ляль­ны­мі агрэ­га­та­мі. І вось не­як ра­ні­цай у топ­цы ад­на­го з іх пад­час рас­паль­ван­ня бы­ла зной­дзе­на ва­да. У ацяп­ляль­ны се­зон зда­рэн­не, што і ка­заць, да­во­лі не­пры­ем­нае — ад ка­цель­най за­ле­жыць тэм­пе­ра­ту­ра ў трох шмат­па­вяр­хо­вых да­мах, баль­ні­цы і шко­ле-сад­ку. Каб па­сё­лак не за­стаў­ся без цяп­ла, ту­ды ад­пра­вілі пе­ра­соў­ную ка­цель­ную. Прад­стаў­ні­кі за­во­да-вы­твор­цы апе­ра­тыў­на пры­бы­лі ў Ха­ло­пе­ні­чы і да ве­ча­ра ка­цёл ад­ра­ман­та­ва­лі, але... на­ступ­най ра­ні­цай па­цяк­ла ўжо дру­гая ўста­ноў­ка. Ця­пер Дзярж­пра­мнаг­ляд пра­во­дзіць ад­па­вед­нае рас­сле­да­ван­не.

Сі­ту­а­цыю ка­мен­туе на­чаль­нік упраў­лен­ня над­гля­ду за бяс­пе­кай аб­ста­ля­ван­ня, якое пра­цуе пад ціс­кам, і цеп­ла­вых элект­ра­стан­цый Дзярж­пра­мнаг­ля­ду Ула­дзі­мір Са­фо­наў.

— Ка­лі ўна­чы тэм­пе­ра­ту­ра па­вет­ра змян­ша­ец­ца ні­жэй за нуль, то тру­ба­пра­во­ды і па­шы­раль­ныя ба­кі ацяп­ляль­най сіс­тэ­мы за­мяр­за­юць. У кон­ту­ры ва­да ўжо не цыр­ку­люе, і не­дзе ўтва­ра­ец­ца ле­дзя­ны ко­рак. Як пра­ві­ла, да­ты­чыц­ца гэ­та па­мяш­кан­няў кштал­ту га­ры­шчаў, дзе ба­кі так­са­ма не­да­стат­ко­ва ўцеп­ле­ны. Ра­ні­цай жа ча­ла­век устае, па­чы­нае та­піць ка­цёл, а на па­ка­зан­ні пры­бо­раў не гля­дзіць. Ціск на­рас­тае, і ад­бы­ва­ец­ца вы­бух...

Яшчэ ад­на па­мыл­ка — імк­нен­не «пра­біць» ле­дзя­ны ко­рак па­вы­ша­ным ціс­кам па­ры. Ра­біць гэ­та­га нель­га та­му, што ім­гнен­на лёд не рас­та­не. А вось ра­за­рваць тру­бу ціск як­раз здоль­ны.

— У лю­бым вы­пад­ку яшчэ да па­чат­ку рас­паль­ван­ня кат­ла трэба ад­крыць лі­нію пад­сіл­коў­ван­ня сіс­тэ­мы ацяп­лен­ня і кант­роль­ную лі­нію за­паў­нен­ня па­шы­раль­на­га ба­ка, — пра­цяг­вае Ула­дзі­мір Са­фо­наў. — Ка­лі з яе ва­да не вы­хо­дзіць або ка­лі ціск на ма­но­мет­ры рас­це па не­вя­до­май пры­чы­не — зна­чыць, спра­вы дрэн­ныя, не­дзе тру­бу за­біў лёд. Ра­за­гра­ваць яе мож­на, толь­кі па­лі­ва­ю­чы звер­ху праб­лем­нае мес­ца цёп­лай ва­дой, а пас­ля рас­паль­ваць сіс­тэ­му, кант­ра­лю­ю­чы ціск на ма­но­мет­ры. Але бы­вае і так — зда­ец­ца, што вы як быц­цам рас­та­пі­лі лёд у ад­ным мес­цы, зноў за­пус­ці­лі ка­цёл, а ціск усё роў­на па­чы­нае на­блі­жац­ца да мак­сі­маль­на да­пу­шчаль­на­га. Гэ­та зна­чыць, што або не­дзе ўтва­рыў­ся яшчэ адзін ко­рак, або не да кан­ца лік­ві­да­ва­ны пер­шы. У та­кім ра­зе трэ­ба спы­ніць па­да­чу па­лі­ва ў топ­ку, а яго рэш­ту за­ліць ва­дой.

Яшчэ ад­на пры­чы­на зда­рэн­няў з ацяп­ляль­ны­мі кат­ла­мі — на­яў­насць кан­дэ­нса­ту ў ніж­няй «кі­шэ­ні» ко­мі­на, яго аб­мяр­зан­не і за­кар­коў­ка. Ка­неш­не, па­ся­род зі­мы пра­во­дзіць тэх­ніч­ныя ра­бо­ты — на­ўрад ці най­леп­шы ва­ры­янт. Але ка­лі се­зон ха­ла­доў скон­чыц­ца, то лепш ажыц­ця­віць іх як ма­га ра­ней, не ад­кла­да­ю­чы на по­тым. А яны вель­мі прос­тыя — па­чыс­ціць па­верх­ні ўнут­ры кат­ла і ко­мін ад са­жы, пра­вес­ці рэ­ві­зію ар­ма­ту­ры, пра­ве­рыць сіс­тэ­му на гер­ме­тыч­насць і ўцяп­ліць усе яе част­кі, што зна­хо­дзяц­ца ў па­мяш­кан­нях, якія не ацяп­ля­юц­ца.

Ці­ка­ва, што га­за­выя кат­лы амаль ні­ко­лі не трап­ля­юць у звод­кі зда­рэн­няў. Тут ёсць адзін ад­мет­ны мо­мант. Лі­чыц­ца, што газ пры яго ня­пра­віль­ным вы­ка­ры­стан­ні ня­се боль­шую ры­зы­ку. І гэ­та са­праў­ды так — га­за­па­вет­ра­ная су­месь мо­жа раз­нес­ці ўшчэнт цэ­лы пад'­езд шмат­па­вяр­хо­ві­ка, не ка­жу­чы ўжо аб не­вя­лі­кай сце­нач­цы ў ка­цель­най. Та­му га­за­выя кат­лы аба­вяз­ко­ва аб­ста­лёў­ва­юц­ца сіс­тэ­май аў­та­ма­тыч­на­га вы­клю­чэн­ня, ка­лі ў іх ра­бо­це па­чы­на­юц­ца пе­ра­боі. А вось цвер­да­па­ліў­ныя кат­лы, якія пра­цу­юць на дро­вах, тор­фа­бры­ке­тах і ву­га­лі, ма­юць яе не заўж­ды.

Але гэ­та не азна­чае, што та­кое ацяп­лен­не не па­тра­буе ні­я­кай пра­фі­лак­ты­кі. Не­за­леж­на ад та­го, з яко­га ма­тэ­ры­я­лу зроб­ле­ны ды­ма­выя і вен­ты­ля­цый­ныя ка­на­лы, іх трэ­ба чыс­ціць і пра­вя­раць што­год. Для ко­мі­наў з цэг­лы гэ­ты тэр­мін яшчэ ка­ра­цей­шы — не менш чым раз на квар­тал.

Ва­ляр'­ян ШКЛЕН­НІК

Фо­та да­дзе­на Дзярж­пра­мнаг­ля­дам