Ратуючы, не загубіць. Што адрознівае вёску ад садовага таварыства

Днямі мне на электронную пошту прыйшло цікавае пісьмо. Яго аўтарка Таццяна чытае маю калонку на сайце і, як высвелілася, мае жаданне са мной паспрачацца. «Вось вы з такім прыдыханнем пішаце пра вясковае жыццё і так рамантызуеце саміх вяскоўцаў. Нічога падобнага! Сама, як той казаў, на ўласным горкім вопыце адчула, якія яны «добрыя». Серпентарый — вось дакладная назва таму месцу, у якім мы на сваю галаву пасяліліся...» І далей — доўга і вельмі вобразна пра гэты самы «серпентарый» і пра тое, як у ім даводзіцца выжываць. Калі пераказаць сцісла — гісторыя выглядае так.

Таццяна з мужам (я так зразумела, яны людзі маладыя, недзе трыццаць плюс) — можна сказаць, рафінаваныя гараджане, з шахцёрскіх сем'яў Салігорска. Іхнія бабулі-дзядулі стаялі, так бы мовіць, каля вытокаў, калі маладымі прыехалі ў 1960-х гадах у малады горад. «Карацей, вёскі ў тым разуменні, што была ў многіх нашых равеснікаў — канікулы ў бабулінай хаце і ўсё такое — ні ў мяне, ні ў мужа ў жыцці не было ў прынцыпе. У маіх бацькоў ёсць лецішча ў садовым таварыстве, мы туды ездзілі даволі часта, яны дагэтуль садзяць там градкі і ставяць цяпліцы, так што я не з тых, хто думае, нібыта катлеты растуць у халадзільніку. Але ж людзі там — гэткія ж, як і мы, прыезджыя гараджане, і «камунікат» з імі быў звычайны, як з суседзямі па пляцоўцы ў доме...» І ўсё ішло як ішло, але калі нарадзілася дачка, маладыя раптам загарэліся ідэяй пераехаць жыць у вёску. Цяпер, трэба сказаць, гэта даволі частая з'ява — генная памяць усё роўна цягне нас бліжэй да зямлі.

«Не, мы не шукалі хату ў глухамані, далёка ад цывілізацыі. Купілі дыхтоўны дом у вялікай вёсцы, дзе ёсць і крама, і ФАП. У доме, які стаіць літаральна на беразе вельмі прыгожага возера, ёсць усе выгоды, нават падведзены прыродны газ. Вялікі дагледжаны ўчастак, хлеў, склеп, лазня. Гаспадар, яшчэ не стары, казалі, памёр ад інсульту, а гаспадыню адзіны сын забраў у Расію, дзе ўжо даўно жыве з сям'ёй... Сувязь нядрэнная, інтэрнэт хуткасны правялі, так што муж (ён у мяне тэсціроўшчык) змог працаваць дыстанцыйна. А я пакуль з дачкой сяджу, а пасля думаю ў школу ў суседняй вёсцы ўладкавацца. Калі толькі мы тут застанемся. У чым я ўжо пачынаю сумнявацца...»

Карацей, прыезджыя не знайшлі агульнай мовы з суседзямі. Спачатку мясцовыя кабеты праяўлялі да іх клопат і ўвагу — прыносілі гасцінцы, падказвалі, што і як рабіць у двары. «Нават калі пакасілі траву і я яе зграбала, цётка Ганна, суседка, прыйшла і паказала, як правільна трымаць граблі, каб не нацерці мазалі....» Але пасля нешта пайшло не так. Прыезджыя праз некаторы час зразумелі, што жывуць увесь час навідавоку, пад пільнай увагай. «Ім да ўсяго была справа! І градкі не так пасадзіла, і зямлі ў нас шмат «гуляе», і малую занадта апякаю... Ну я і сказала некалькі разоў ветліва, як магла, што гэта наша жыццё і мы нікога ў яго не запрашалі. Дык адна суседка нават вітацца перастала...» А калі навасёлы спілавалі старое дрэва на краі свайго ўчастка, непрыязь ператварылася ў гучны канфлікт. «Аказалася, пад гэтым дрэвам калісьці збіралася моладзь на вячоркі. І яно цёткам дарагое як памяць аб маладосці. Галоўны аргумент у іх быў — маўляў, вось Антону (былому гаспадару) яно чамусьці не перашкаджала. А тое, што гэтая таполя ўвесну цвіце, а ў мужа алергія, ім не растлумачыш. Ды я і тлумачыць не стала...» Але самы апошні пункт ад супрацьстаяння да маўклівай вайны быў пяройдзены мінулым летам, на дзень святога Яна. «У вёсцы ў гэты дзень фэст, усе тамтэйшыя каталікі. Яны бяруць абраз, які стаіць у касцёле, нясуць яго па вуліцы, усе выходзяць яго сустракаць, далучаюцца да гэтага шэсця.... Карацей, мы не выйшлі. Што нам, праваслаўным, там было рабіць? Пасля таго нам аб'явілі, лічы, байкот. Прынамсі, сваімі мы тут ужо не будзем. І яно б нічога, у горадзе мы ж таксама з суседзямі толькі хіба віталіся. Але тут жа ўсё па-іншаму — свая суполка, а нас у яе не прынялі. Усё ж на вачах — бачыш, як яны адна да адной ходзяць, дзеляцца навінамі або расадай, сядзяць на лаўцы ці проста стануць пасярод вуліцы і размаўляюць. А мы тут чужыя і наўрад ці атрымаецца стаць калі-небудзь сваімі...»

А вы ведаеце, гэта праблема не адной асобна ўзятай сям'і, яна становіцца тыповай. Гэта, калі можна так сказаць, адваротны бок вяртання да зямлі і расплата новых пакаленняў за тое, што папярэднікі тую зямлю пакінулі. Я, калі шчыра, не магу спачуваць аўтарцы пісьма. Бо сама кожнае лета станаўлюся сведкай таго, як чужыя людзі, прыдбаўшы ўчастак ці хату ў вёсцы, пачынаюць адразу ж ладзіць свае парадкі, не шануючы мясцовыя завядзёнкі і традыцыі (нават не цікавячыся імі). І, зноў жа па шчырасці, я вельмі рада, што ў нашай вёсцы такіх выпадковых людзей няшмат: большасць — дзеці-ўнукі памерлых гаспадароў. Але ёсць жа паселішчы, дзе прыезджых чужакоў нямала. І калі гэтыя вось прыезджыя чужакі так і застануцца чужакамі, ці можна будзе сказаць узнёслае: «Ну вось, вёска будзе жыць!»? Бо вёска — гэта не толькі дагледжаныя сядзібы і вуліцы. Ёсць яшчэ нешта, што адрознівае яе ад таго садовага таварыства (я, крый божа, ніякім чынам не хачу тут пакрыўдзіць дачнікаў).

Што менавіта? Так і хочацца напісаць — «душа», але ж ці ўсе мяне зразумеюць...

Алена ЛЯЎКОВІЧ

Прэв’ю: pixabay.com